Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ανίατη Άνοιξη
21/06/2022, 10:44 μμ

Ανίατη Άνοιξη

Γράφει ο Αντώνης Ε. Χαριστός //

 

 

 

 

Φωτεινή Ψιρολιόλιου «Ανίατη άνοιξη», εκδ. Ρώμη, σελ.62

 

«Η λέξη «sein» σημαίνει δυο πράγματα στα γερμανικά: υπάρχω και δικός του» έγραφε ο Φραντς Κάφκα και η Φωτεινή Ψιρολιόλιου με την σύνθεση της ποιητικής συλλογής «Ανίατη άνοιξη», όχι μόνο επιβεβαιώνει τα λεγόμενά του, αλλά επενδύει σε μία τρισυπόστατη ανάλυση του Εγώ, μέσα από την διαδικασία την ανατομικής προσέγγισης του λόγου. Σε πρώτο επίπεδο, το Εγώ προσαρμόζεται στη διαστρωμάτωση πολλαπλάσιων μη-Εγώ, αρνήσεων της ταυτότητας, έως ότου οδηγηθεί στην απροσπέλαστη αλήθεια της προσωποποιημένης ερμηνείας προσέγγισης των πραγμάτων. Η αλήθεια αυτών, δεν ορίζεται σύμφωνα με διακριτές αρχές και πρότυπα. Αντίθετα, ομοιάζει ολοένα περισσότερο με το πεδίο αναβολής της συνείδησης. Η τελευταία εκκινά από θέση μειονεκτικής αποδοχής της πραγματικότητας. Η ποιήτρια αντανακλά τη συνείδηση στον καθρέφτη της εξομολόγησης· εξομολόγηση μιας διαδρομής πολλαπλών αρνήσεων και απωλειών. Ο πόνος λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος. «Σε νάρθηκα η συνείδηση/είχε πολλά κατάγματα/χρονοτριβούσαν όλοι/χαλάλιζαν τον χρόνο τους» (σελ. 15) και το Εγώ έχει υποστείλει τις αντοχές του, μέσα από τον ετεροπροσδιορισμό του εκάστοτε «εμείς» (και όχι του εκάστοτε «άλλος, όπως θα περίμενε ο αναγνώστης). Υιοθετώντας την ηρακλείτεια μεθοδολογία διαλεκτικής ρευστότητας των γεγονότων, προσωποποιεί τα προτερήματα της ζωής σε ενδοσκόπηση. Το σώμα καθίσταται πεδίο εξονυχιστικής πρόσληψης και μέσα από τα όριά του το Εγώ αναγνωρίζει στάσεις και θέσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η φθορά του προβάλει, στο προσκήνιο της ιστορίας, ως μέτωπο οικειοθελούς υποχώρησης, όχι όμως και ολικής παράδοσης. Φθείρονται τα πρόσωπα και οι επιλογές, φθείρεται και ο χρόνος που τα συνοδεύει. Ως καταστάλαγμα αυτής της διαδρομής, η ποιήτρια διατηρεί αλώβητο τον ενθουσιασμό τής νιότης των αισθήσεων.

Η ζωή έχει απωλέσει το νόημά της και, στο βάθος των τμηματικών μεθοδεύσεων αυτής, αντιδρά στην πρόσληψη μίας νέου τύπου πραγματικότητας. Η βούληση για ζωή υπερβαίνει πρότυπα και κληροδοτημένες αρχές, αλλά δεν υποσκελίζεται από τις συντεταγμένες της ατομικότητας. Το Εγώ δεν αυτο-αναιρείται. Σχεδόν αναπαράγεται από τα ίχνη της σιωπής που κατακλύζουν τα τετελεσμένα πεπραγμένα του εξωτερικού περιβάλλοντος κόσμου. Ο χρόνος μεταπλάθεται και συνάμα αντιμετωπίζεται ως όχημα διαφυγής, σε μία εμπειρία βιωμένης εναλλαγής απόρριψης και αποδοχής. «Θάνατος και ζωή μαζί/χαμόγελα κι όστρακα σβηστά/σύμφυτες αντιθέσεις» (σελ. 33). Σκιώδη τα αποτελέσματα της πράξης και ακόμη περισσότερο τα προσδοκόμενα αποτελέσματα αυτής. Έχει πια λησμονήσει τον τελικό προορισμό, όπως, με παρόμοιο τρόπο, έχει ξεγελάσει τον χρόνο στην αφετηρία του. Δεν συνομιλεί μαζί του η ποιήτρια. Καταγράφει στιγμές που έχουν δρομολογηθεί στο διάβα του, κι έχοντας προεκτείνει το Εγώ σε διασταλτικές προσεγγίσεις, υποβιβάζει τα πλεονεκτήματά του σε επάλληλα πεδία προβολής αυτού. Με άλλα λόγια, το Εγώ τής δημιουργού δεν ταυτίζεται με το αντίστοιχο της προσωποποιημένης και εξατομικευμένης ζωής, αλλά μετακυλά τα αιτήματά της στην απομόνωση της περισυλλογής.

 

Φωτεινή Ψιρολιόλιου

 

Και οι εποχές, διαδέχονται η μία την άλλη σε έντονο διάλογο σχημάτων και γεωμετρικών αναλογιών. Επενδύει, στο δεύτερο στάδιο της ποιητικής της, στην αυτονόμηση του χρόνου μέσα από την οπτική των εποχικών ιδιομορφιών. Τόσο το Εγώ όσο και το Εσύ, αποκτούν σάρκα και οστά σε μία διαπάλη εναλλαγής θέσεων. Προσκολλάται σε μία εναλλακτική προσμέτρηση των αισθητικών ζωής, όπως αυτές διαμορφώνουν τις εικόνες της καθημερινής αναζήτησης. Το «χθες» τοποθετείται στο επάλληλο επίπεδο της άρνησης, όχι, ωστόσο, μίας άρνησης με επίγειο χαρακτήρα ήττας, αλλά με την πρέπουσα αντοχή στο διάστημα της μεταλλαγής του τρόπου θέασης των πραγμάτων σε καθολικότητα. Η Φωτεινή Ψιρολιόλιου καταργεί τις συντεταγμένες επεξήγησης των εικόνων. Οι τελευταίες δεν ερμηνεύονται. Είναι με τέτοιο τρόπο αποτυπωμένες στους στίχους που εξαναγκάζουν τον αναγνώστη να μείνει προσηλωμένος (και προσκολλημένος) σε μία κινηματογραφικού τύπου προσμέτρηση της εμπειρίας. Η απαισιοδοξία των καταστάσεων απορρέει από τα λιμνάζοντα νερά της απάθειας. Ο γύρω κόσμος θεάσεων παραμένει εγκλωβισμένος σε μία ανεξιχνίαστη χαρμολύπη. Ωστόσο, η ίδια δεν εντάσσεται, ψυχή τε και σώματι, σε αυτήν την κατάσταση υποχώρησης. Σπεύδει να αναζητήσει τα συνθετικά στοιχεία που αναγνωρίζονται ως περιττά και μέσω αυτών οδηγείται στο τρίτο επίπεδο ερμηνείας. Ο έρωτας κινητοποιείται με σκοπό να προσδιορίσει τα βήματα του μέλλοντος. Όχι ενός μέλλοντος που έρχεται, αλλά μίας κατάστασης πραγμάτων τα οποία έχουν ήδη διαπιστωθεί στο παρελθόν της ύπαρξης και, τώρα, καλούνται να επιστρέψουν στο προσκήνιο υπό νέα διατύπωση και μορφοποίηση. «Κρυφτό πίσω απ’ τις νεραντζιές/χοροί από άγουρα στήθη/σε ισημερία εαρινή/σάλεψε από τρέλα το μυαλό/και ανήμερους χυμούς» (σελ. 51).

Περιδιαβαίνει τρία στάδια ερμηνείας, για να καταλήξει στην ολοκλήρωση ενός εφαπτόμενου ορίζοντα αντηχήσεων. Το Εγώ, πλέον, δεν αναγνωρίζεται στην ατομικότητά του, αλλά ετεροχρονίζεται στις θεμιτές αποδοχές της πρόωρης αφαίρεσης. Τα αισθήματα, που βιώνει η δημιουργός, αντιστοιχούν στις τεθλασμένες όψεις της ορθολογικής μέριμνας περί ζωής. Ορθολογικής, όχι με την έννοια μίας συλλογικά κατασκευασμένης «κανονικότητας», αλλά με την ορίζουσα της προσδεμένης με τις ανάγκες τής πραγματικότητας, των δρώντων υποκειμένων, ακμής του λόγου. Σε αυτόν ολοκληρώνεται ο έρωτας· σε αυτόν (τον ποιητικό λόγο και δη τον λόγο δημόσιας έκφανσης) μετουσιώνεται το Εγώ σε Εμείς· σε αυτόν προσεγγίζεται η συνείδηση των στιγμών ως αμάλγαμα μίας επιθυμητής πραγματικότητας. Η υπαρξιακή αγωνία τού υποκειμένου μετασχηματίζεται και μεταμορφώνεται σε απάντηση, σε αντιπρόταση μίας προσφερόμενης εναλλαγής συναισθηματικών και προοπτικών ανακατευθύνσεων.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top