Fractal
Home / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Συνεντεύξεις συγγραφέων / ✔️ Ανδρέας Αντωνίου: «Στην ποίηση είμαστε ο εαυτός μας και όποιος άλλος εαυτός επιλέγουμε να είμαστε»
15/12/2020, 10:45 μμ

✔️ Ανδρέας Αντωνίου: «Στην ποίηση είμαστε ο εαυτός μας και όποιος άλλος εαυτός επιλέγουμε να είμαστε»

Συνέντευξη: Ιωσήφ Αρνές //

 

 

 

 

-Κύριε Αντωνίου, πώς αντιμετωπίζετε την ποίηση: ως μια ταυτότητα ή ως μια ετερότητα μέσα στη σύγχρονη ζωή;

Η ποίηση είναι ο χώρος εκείνος όπου η ταυτότητα και η ετερότητα συγκλίνουν. Αποτελεί την έκφραση του «Εγώ» του ποιητή και ταυτόχρονα την υπέρβαση του.  Μέσα από τη δημιουργία και τη λογοτεχνία καταφέρνουμε όχι απλώς να εμβαθύνουμε και να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας, ως ποιητές, αλλά και να επεκτείνουμε αυτόν τον εαυτό (έστω και νοητά) σε επίπεδα που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα τα εξερευνούσαμε. Η ευαισθησία ενός λογοτέχνη μπορεί να συναντήσει την ετερότητα μιας πολεμικής ρητορικής, χωρίς αυτά τα δύο να αλληλοαναιρούνται. Στην ποίηση είμαστε ο εαυτός μας και όποιος άλλος εαυτός επιλέγουμε να είμαστε.

 

-Ο ποιητής είναι μια περσόνα γύρω από τις λέξεις ή λειτουργεί με έναν ενστικτώδη ορμεμφυτισμό; 

«Ο στόχος της τέχνης είναι να αποκρύπτει τον καλλιτέχνη και να αποκαλύπτει τον εαυτό της», είχε γράψει ο Oscar Wilde στον πρόλογο του Ντόριαν Γκρέυ. Υπό αυτή την έννοια, ο ποιητής είναι όντως μια περσόνα, μια μάσκα που φοράει κάποιος προκειμένου να περάσει το μήνυμά του. Ο αυθορμητισμός είναι θετικό στοιχείο και μπορεί να αξιοποιηθεί, αλλά ας μην ξεχνάμε πως στην τέχνη ζητάμε το κάτι παραπάνω. Ένα ερωτικό ποίημα δεν έχει αξία επειδή εγώ προσωπικά είμαι ερωτευμένος, αλλά επειδή μπορεί να υπερβαίνει την συγκεκριμένη ιδιαίτερη συνθήκη προς κάτι πανανθρώπινο.

 

-Μπορεί η τέχνη να κλείσει τις πληγές των ανθρώπων μέσα σε μια ενδότερη υπαρξιακή διαλεκτική;

Πιστεύω στην θεραπευτική ιδιότητα της τέχνης, αν και αυτή παρερμηνεύεται συχνά από πολλούς. Η ποίηση δεν είναι αναλγητικό που το καταναλώνεις και ο πόνος σταματά. Πολλές φορές η θεραπεία είναι εξίσου (αν όχι περισσότερο) επώδυνη με την ασθένεια. Μέσα από την τέχνη ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα βαθύτερα στοιχεία του εαυτού μας, με την αυθεντικότητά μας, με όλα αυτά που θα μπορούσαμε να είμαστε (αλλά δεν είμαστε) και ένα τέτοιο εγχείρημα, όσο λυτρωτικό κι αν είναι, εμπεριέχει ένα μεγάλο βαθμό πόνου. Η ποίηση είναι ένα από τα πράγματα που – όπως θα έλεγε το γνωστό ρητό του Νίτσε – όσο δεν μας σκοτώνει, μας κάνει πιο δυνατούς.

 

-Πιστεύετε ότι ακολουθείτε το δρόμο άλλων ποιητών ή ακολουθείτε μια μοναχική πορεία μέσα στη γραφή σας;

Παρότι για πολλούς είναι «κατηγορία» ή «ελάττωμα», θεωρώ πως το να ακολουθείς τον δρόμο άλλων είναι κάτι θετικό. Καλώς ή κακώς δεν εφηύραμε εμείς την ποίηση. Το να επηρεαζόμαστε από άλλους, το να μαθαίνουμε από τα λάθη τους και να διδασκόμαστε από την τεχνική τους και το έργο τους είναι όχι απλώς επιθυμητό, αλλά και αναγκαίο για την ανάπτυξη της γραφής μας.  Βέβαια, μπορεί τον δρόμο της ποίησης να τον έχουν ανοίξει άλλοι, όμως ο καθένας πορεύεται μονάχος σε αυτόν. Η τέχνη είναι μια διαδικασία που στις περισσότερες περιπτώσεις ο δημιουργός στέκεται μόνος του απέναντι στην έμπνευσή του, αλλά τα όπλα του σε αυτή τη μάχη του τα έχει παραχωρήσει η παράδοση. Μόνη ελπίδα μας είναι να συνεχίσουμε να χτίζουμε αυτόν τον δρόμο, βάζοντας ακόμη ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα της τέχνης.

 

-Ποιές εικόνες κρατάτε μέσα σας από τη ζωή σας; Ποιές εικόνες με άλλα λόγια εφορμούν στη γραφή σας;

Τις εικόνες που αποπνέουν ομορφιά, τις εικόνες που μπορούν να μετουσιωθούν σε ποίηση. Αυτές οι εικόνες υπάρχουν παντού και μπορούν να πυροδοτήσουν την έμπνευση ανά πάσα στιγμή. Μια εικόνα από ένα καλογραμμένο βιβλίο ή μια τυχαία σκηνή της καθημερινότητας μπορεί να εφορμήσει στην ποίηση και να γίνει ένα ποίημα. Όταν έχεις κοντά σου τους ανθρώπους που αγαπάς και σε εμπνέουν, τότε η πηγή της τέχνης δεν στερεύει ποτέ.

 

-Ποια ερωτήματα καλείται να απαντήσει ο ποιητής διαχρονικά αλλά και στο παρόν που ζούμε;

Το μεγάλο ερώτημα έγκειται όχι στο «ποια ερωτήματα» αλλά στο «πώς να απαντήσει». Συνήθως, οι αναγνώστες περιμένουν μια τελεσίδικη απάντηση από τους καλλιτέχνες σε ένα ευρύ φάσμα από ερωτήματα υπαρξιακά, συναισθηματικά, ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά και άλλα. Όμως αυτά τα ερωτήματα δεν είναι μαθηματικά, όπου στο τέλος της άσκησης βρίσκουμε και μια λύση για την εξίσωση. Ο ποιητής καλείται να ανοίξει όσο το δυνατόν περισσότερο τον ορίζοντα σε αυτά τα ζητήματα, να ασχοληθεί με αυτά ξανά και ξανά, να έρθει σε αντίθεση με τα πάντα, ακόμη και με τον εαυτό του. Με άλλα λόγια: Στο ερώτημα του έρωτα, όλες οι απαντήσεις είναι σωστές, από τις τραγικές όπως της Φαίδρας και του Οθέλλου μέχρι τις ευτυχισμένες όπως το χαρούμενο τέλος στο Περηφάνια και Προκατάληψη.

 

 

 

 

-Ποιο το νόημα της λέξης στην ποίηση; Μια απλή μορφή έκφρασης ή ένα ψυχικό αποτύπωμα;

Η λέξη είναι ο πηλός τον οποίο πλάθουμε για να φτιάξουμε τα ποιήματα. Το γεγονός πως εγγενώς φέρει ένα νόημα, είναι αυτό που κάνει δύσκολο το έργο της λογοτεχνίας. Δεν πρέπει απλώς να μεταφέρεις ένα έντεχνο νόημα, αλλά να το κάνεις και με έντεχνο τρόπο. Οι λέξεις χωρίς τέχνη στην λογοτεχνία είναι φιλοσοφία στην καλύτερη περίπτωση. Ο Ώντεν στο ποίημα του «Ο Συνθέτης» θέτει το πρόβλημα: Ο ποιητής «μεταφράζει»  γιατί οι λέξεις του έχουν νόημα, ενώ οι νότες μιας μουσικής σύνθεσης παρουσιάζονται ως ένα «απόλυτο δώρο». Κατά τη γνώμη μου, η λέξη στην ποίηση πρέπει να είναι όπως οι νότες στην μουσική και ο ποιητής πρέπει να γράφει όχι μόνο με το χέρι του, αλλά και με το αυτί του.

 

-Είναι η ποίηση το καταφύγιο του ανθρώπου;

Η ποίηση είναι «το καταφύγιο που φθονούμε», όπως έγραφε ο Καρυωτάκης, είτε τη γράφουμε είτε τη διαβάζουμε. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να κάνουμε κατάχρηση αυτού του καταφυγίου. Η ποίηση θυμίζει τη θεραπευτική ιδιότητα του ύπνου και των ονείρων. Μπορεί να ξεκουράσει, να ανακουφίσει, μπορεί να εμπνεύσει, μπορεί να δώσει μια κατεύθυνση, αλλά κανένας δεν μπορεί να κοιμάται για πάντα. Όπως το όνειρο διατηρεί την αξία του μόνο πλάι στην ύπαρξη της πραγματικότητας, έτσι και η ποίηση λειτουργεί σαν καταφύγιο μόνο όταν είμαστε πρόθυμοι να ριχτούμε πάλι στις αντιξοότητες της καθημερινότητας.

 

-Μπορεί ο κόσμος να ζήσει ποιητικά;

Ο κόσμος μπορεί να ζήσει ποιητικά, όμως πολλές φορές αυτό παρερμηνεύεται ως μια ζωή ακραίου ηδονισμού (στα πρότυπα των poètes maudits) ή ως μια ζωή μοναχική. Η ποιητικότητα στη ζωή μας βρίσκεται στις μικρές στιγμές αυθεντικότητας, σε μια μάζωξη φίλων, σε μία βραδιά με το έτερον ήμισυ, σε μια συναρπαστική συζήτηση με ένα αγαπημένο πρόσωπο, στον δανεισμό ενός βιβλίου, σε μια συναυλία, σε οτιδήποτε κάνει τον καθένα να είναι ο εαυτός του. Αν αναλογιστεί κάποιος πέρα από τις χαμένες μέρες της καθημερινής ρουτίνας, τις ιστορίες που έχει να αφηγηθεί, τα πράγματα που τον σημάδεψαν, τα πράγματα που τον έκαναν να γελάσει με την καρδιά του, να κλάψει, να τραγουδήσει και να αγαπήσει, τότε θα μπορεί να πει πως έζησε ποιητικά.

 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top