Όταν η συλλογική περιδίνηση καθορίζει την ατομική περιπέτεια
Γράφει ο Γιάννης Νικολούδης //
Νίκος Αραπάκης «Ο Αμερικάνος», εκδόσεις Τόπος
«Ονομάζομαι Ισμαήλ Μπερσερέ».
Η εναρκτήρια φράση του Αμερικάνου (Τόπος, 2021) μπορεί να φέρνει στο νου την αρχή του Μόμπι Ντικ, σύντομα, όμως, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι, αν στο έπος του Μέλβιλ αποτυπώνεται η μάχη του ανθρώπου με τον εαυτό του και το φυσικό στοιχείο, στον Αμερικάνο δεσπόζουν οι κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες με φόντο τις ΗΠΑ των αρχών του εικοστού αιώνα.
Έμπειρος στο ιστορικό μυθιστόρημα με πολιτικές προεκτάσεις, ο Αραπάκης ισορροπεί περίτεχνα μεταξύ πραγματολογικού και αφηγηματικού υλικού, στήνοντας με άνεση και πειστικότητα το μυθοπλαστικό του σύμπαν. Και αυτό ενώ ο συγγραφέας καταπιάνεται με έναν μεγάλο όγκο ιστορικών πληροφοριών (σε σημεία περισσότερο γνωστών, σε άλλα σημεία σχετικά άγνωστων στο ευρύ κοινό). Με άλλα λόγια: η λογοτεχνικότητα του κειμένου υπερτερεί της ιστορικής του διάστασης και η συμπόρευση τους λαμβάνει χώρα υπέρ της πρώτης. Αυτό είναι ένα μεγάλο ατού και χρησιμεύει και σε κάτι άλλο: ενώ ο Αραπάκης έχει να διαχειριστεί ένα ιδεολογικά φορτισμένο κείμενο, πρωτίστως τον ενδιαφέρει να πει μια ιστορία ρεαλιστικά και πειστικά και αυτό αμβλύνει τις όποιες πολιτικές τοποθετήσεις, τις προσγειώνει, τις φέρνει στα μέτρα της αμφίθυμης πραγματικότητας.
Ο Ισμαήλ στροβιλίζεται στην ιστορική περιπέτεια των αρχών του αιώνα, δίνει το στίγμα του και σκιαγραφείται με ευκρίνεια. Και αυτό παρότι ο Αραπάκης δεν ενδιαφέρεται για το ανάγλυφο της φωνής του: ο Ισμαήλ δεν λογοδοτεί ως γλώσσα στην εποχή του, δεν βουλιάζει στον κόσμο που του έτυχε να ζήσει, μιλάει από ένα άλλο παρόν και περισσότερο αποτυπώνεται ως ένας διαυγής και συνειδητός φορέας του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι, ένα δοχείο απ’ όπου περνάνε και φιλτράρονται τα γεγονότα, μια αφορμή για να διυλιστεί το πλαίσιο της εποχής.
Η γραφή του μυθιστορήματος είναι εξωστρεφής και επεξηγηματική: με τον ίδιο αναλυτικό τρόπο που αναφέρονται τα μεγάλα γεγονότα και οι ανακατατάξεις της εποχής, αποδίδεται και ο εσωτερικός κόσμος του ήρωα, οι συγκρούσεις και οι αμφιταλαντεύσεις του, όλα απόηχοι και αντίχτυποι των μεγάλων ιστορικών γεγονότων. Κάθε ιστορικοκοινωνική μεταβολή πέφτει σαν σκιά στον ψυχισμό του ήρωα, μεταφρασμένη και κωδικοποιημένη σε όρους ψυχολογικού ρεαλισμού.
Νίκος Αραπάκης
Κυρίαρχο ζήτημα του βιβλίου, πέρα από τις αβίαστες ( και επείγουσες ) αναγωγές του στο σήμερα, είναι ότι η συλλογική περιδίνηση καθορίζει την ατομική περιπέτεια.
Η ιστορία του Ισμαήλ (η πλοκή του βιβλίου κρύβει εκπλήξεις και καλοστημένες ανατροπές για τον αναγνώστη) μεταξύ άλλων αποτελεί και μια πορεία ενηλικίωσης. Ο Τουρκοκρητικός Ισμαήλ ξεκινάει από τα ταραχώδη Βαλκάνια για να καταλήξει αλλάζοντας ταυτότητα στις Ηνωμένες πολιτείες, πολιτικοποιημένος και αφοσιωμένος πια στους εργατικούς αγώνες. Το μυθιστόρημα κλιμακώνεται με τη σφαγή του Λάντλοου: σκηνή στημένη αριστοτεχνικά κρατώντας τον αναγνώστη σε εγρήγορση. Ώσπου το μυθιστόρημα κλείνει με έναν αυθεντικά συγκινητικό τρόπο που μένει χαραγμένος στη μνήμη για καιρό μετά την ανάγνωση.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Σε ένα προκλητικό, λευκό τοπίο
30/04/2024, 9:04 μμ -
Παρακείμενα: «Μια ζωή σε αναμονή, μια ψυχή που περιμένει έναν Αύγουστο»
30/04/2024, 9:02 μμ -
Δύο μοναχικοί λύκοι σε αναζήτηση της ανατολίτικης σοφίας
30/04/2024, 9:00 μμ -
-
259 αλληγορίες, από το λογοτεχνικό σύμπαν του Καζαντζάκη
30/04/2024, 8:57 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Η ζωή στο Τιμπουκτού: πώς η αρχαία πόλη του χρυσού μετατρέπεται σιγά σιγά σε σκόνη
Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Το Τιμπουκτού (ή Τομπουκτού) είναι μία από τις μεγαλύτερες και πιο ιστορικές πόλεις του Μάλι. Είναι γνωστό καθώς είναι μεγάλος εμπορικός σταθμός, καθώς και πνευματικό ισλαμικό κέντρο. Το Τιμπουκτού ιδρύθηκε από νομάδες Τουαρέγκ κατά τον
Περισσότερα -
Eκεί που βρισκόταν το εργοστάσιο μολυβιών Φάμπερ
Γράφει η Γιόλα Πετρίτση // «Το εργοστάσιο των μολυβιών», Σώτη Τριανταφύλλου, Εκδόσεις Πατάκη Το 1866, όταν στην Αγγλία είχε αρχίσει η βιομηχανική επανάσταση, στην Αίγυπτο ξεκίνησε η μηχανική ανάπτυξη. Μια γαλλική εταιρεία είχε αναλάβει την κατασκευή της διώρυγας
Περισσότερα -
Ποίημα: “Αγγελία για άνθρωπο”
Γράφει ο Σωκράτης Μεργιανός // Αγγελία για άνθρωπο Ζητείται άνθρωπος άλλης εποχής που να μη συμμετέχει σε συμπεριφορές εξάντλησης κάθε αντοχής. Να είναι κάποιας κουλτούρας μη υποχείριο κάθε λογής λιγούρας. Να πραγματώνει μύθους αστικής
Περισσότερα -
Η σκοτεινή θάλασσα της μνήμης
Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς // * Φωτεινή Ουζουνίδου, «Ο αδόκητος χαμός των ρόδων», εκδόσεις Ανεμολόγιο, 2022 Η Φωτεινή Ουζουνίδου στην ποιητική συλλογή Ο αδόκητος χαμός των ρόδων (εκδόσεις Ανεμολόγιο, 2022) με λόγο άλλοτε αποφθεγματικό και αφηγηματικό
Περισσότερα -
Η κορύφωση του ταξιδιού στα Εκβάτανα
Γράφει ο Θεοδόσης Πυλαρινός // * Στέφανος Κωνσταντινίδης «ΝΟΜΑΔΑΣ Β΄ Εκβάτανα», μυθιστόρημα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2018 Πέρυσι τέτοιο καιρό, παρουσιάστηκε ο πρώτος τόμος του Νομάδα στην Ελλάδα και είχα την ευκαιρία ως ομιλητής να δώσω το γενικό πλαίσιο του
Περισσότερα -
Ο Παίκτης, του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, στο Θέατρο 104
Της Ελένης Λιντζαροπούλου // * «Σε μια μικρή πόλη της Γερμανίας, αριστοκράτες, κοινοί θνητοί και απατεώνες επιδίδονται με πάθος στα τυχερά παιχνίδια». Η πασίγνωστη υπόθεση του Παίκτη του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, γίνεται ο καμβάς πάνω στον οποίον η Σοφία
Περισσότερα -
✔ Γιάννης Κοντός (1943-2015): «Μου αρέσει η αγκαλιά της νύχτας. Αισθάνομαι ασφαλής. Εκεί μπορείς να κρυφτείς πιο εύκολα» // Συνέντευξη στον Γιώργο Δουατζή
(Οκτώβριος 1996) Η σειρά παλαιότερων συνεντεύξεων του Γιώργου Δουατζή με ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών, τις οποίες δημοσιεύει το Fractal, έχουν στόχο την καταγραφή της ζωής και των απόψεων προσωπικοτήτων που σημάδεψαν με το έργο τους το σύγχρονο
Περισσότερα
