Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια ανάγνωση
22/05/2019, 9:40 πμ

Μια ανάγνωση

Από τη Μαρία Λιλιμπάκη- Σπυροπούλου // *

 

Αρχοντούλα Διαβάτη: “Κινητή γιορτή” Διηγήματα, εκδ.Νησίδες 2018

 

Κατ’ αρχήν, να πω ότι ως αρχιτέκτων, επικεντρώνω κυρίως στο χώρο και το ρόλο του στα λογοτεχνικά έργα. Πιστεύω όμως πως στην περίπτωση της Αρχοντούλας Διαβάτη η αποκλειστική αυτή θεώρηση θα ήταν λίγη για το έργο της και θα εξηγήσω το γιατί.

Να διηγηθώ το συμβάν της γνωριμίας μου με τη συγγραφέα. Δεκαετίες πριν , στα φοιτητικά μας χρόνια, είχαμε βγει βόλτα- έξοδο στην Τσιμισκή, τέσσερα πέντε κορίτσια μαζί. Καθώς δεν είχαμε καταλήξει στο πού ακριβώς θα πηγαίναμε, έλεγε η κάθε μια την ιδέα της λιγότερο ή περισσότερο επιτυχή και πρωτότυπη.  Τότε η Αρχοντούλα  Δ., σαν να τη βρήκε ξαφνική έμπνευση, πήρε το λόγο και είπε: Τι θα λέγατε να πάμε σε ένα βιβλιοπωλείο και να ξεφυλλίσουμε τα καινούρια βιβλία. Έτσι την ξεχώρισα: είχα ανακαλύψει ακόμα έναν άνθρωπο με το πάθος των βιβλίων!

Και το πάθος της αυτό η Αρχοντούλα Δ. το έχει εκφράσει γράφοντας βιβλία η ίδια. Αυτό, η ΚΙΝΗΤΗ ΓΙΟΡΤΗ, διηγήματα ,  είναι το πέμπτο πεζογραφικό της βιβλίο.

Το γεγονός της γνωριμίας μας, επανήλθε στο νου μου και το αντιστοίχισα με το τώρα, όταν διάβασα για ομάδες όπου συμμετέχει η Αρχοντούλα Δ. και όπου συστηματοποιημένα πια , ως λέσχες ανάγνωσης, διαβάζουν και συζητούν πάνω σε κάποια βιβλία.

Αλλά η γνωριμία μας δεν είναι η μόνη κοινή ανάμνηση που προέκυψε από τα διηγήματα της ΚΙΝΗΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ.

Μνήμες κοινές κι ανάλογες προκύπτουν κι από τη νύχτα του σεισμού του 1978 όπου άλλος ή άλλη πήρε για να διαφυλάξει το ταμείο του οργανισμού όπου δούλευε –  ταμείο που είχε αναλάβει, άλλη το φάκελο της μεταπτυχιακής εργασίας, ή την πρόταση συμμετοχής σε κάποιο  διαγωνισμό κ.λ.π. Θα βρείτε το περιστατικό στο διήγημα, Είμαστε ακόμα στη σκηνή.

Στο διήγημα Κατάσταση πολιορκίας, εντόπισα κάποιες επισημάνσεις που και εγώ κάποτε είχα επιχειρήσει: για κάποιους με ενεργό ρόλο στην περίοδο της δικτατορίας, σίγουρους υπηρέτες της, να έχουν νέα δυναμικά πόστα και μετά την μεταπολίτευση, ως ανταμοιβή από αφανείς ευεργέτες.

Κάτι που δεν ήξερα και το έμαθα διαβάζοντας το βιβλίο για το οποίο μιλάμε και πιο συγκεκριμένα, το διήγημα Μήνυμα σε μπουκάλι, ήταν ότι τελευταία διεκδικήσαμε βραβείο στον ίδιο λογοτεχνικό διαγωνισμό. Συμμετείχαμε κι οι δυο σε διαγωνισμό έργου Μικρής φόρμας, με ισόπαλο αποτέλεσμα. Στον μιας μέρας αυτόν διαγωνισμό, ανταγωνίστριες και χαμένες συνάμα, μαζί με άλλες 1000 περίπου συμμετοχές.

Βρήκα μεταξύ άλλων στο βιβλίο μια δημοσίευση της Αρχοντούλας Δ. στη γνωστή  σειρά κυριακάτικης εφημερίδας,  Γράμμα σ’ ένα λογοτεχνικό ήρωα- να καταλήγει στο συμπέρασμα, είναι μόνο λογοτεχνία όλα αυτά! Αναρωτιέμαι αν είναι μόνο λογοτεχνία όλα αυτά. Εγώ πάλι διακρίνω κάτι από το μέρος της καρδιάς.

Αντιλαμβάνομαι την τεχνική γραφής της συγγραφέως ως εξής: να περνά από την παρατήρηση σε απίστευτες περιγραφές – όπου διαθέτει κάθε δυνατότητα και συγχρόνως ποιητικότητα- και μετά να επιχειρεί αλλαγή πλεύσης προς ένα σχόλιο κοινωνικό. Π.χ για τους άνεργους,  για τους παλιούς Έλληνες μετανάστες που επέστρεψαν στην πατρίδα, γι αυτούς που πάλεψαν εδώ για την επιβίωση, για τόσα άλλα. Να αναφέρω δυο σχετικά διηγήματα το Νέα ήθη, και το, Αγάπης αγώνας άγονος.

Γιατί όχι μόνο το χώρο λοιπόν; Πρώτα απ’ όλα, γιατί αισθάνομαι ότι θα αδικούσα τα διηγήματα αν αυτοπεριοριζόμουνα ως προς το αντικείμενο αναφοράς μου. Τα διηγήματα της Αρχοντούλας Δ. γίνονται οικεία στον αναγνώστη με τις συναισθηματικές καταστάσεις που καταθέτουν, τον καθιστούν συμμέτοχο, με αποτέλεσμα αυτός ή αυτή να αναζητά την κάθε μία πτυχή τους: Τους ήρωες, την προσωπικότητα τους, τον χαρακτήρα και τα μυστικά τους. Έπειτα γιατί, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια από μέρους της συγγραφέως,  ο χώρος υπάρχει στα διηγήματα, σε επίπεδο που γίνεται άμεσα αντιληπτό από τον αναγνώστη. Γιατί είναι καθορισμένα ως προς τον χρόνο αλλά και τον τόπο τα διηγήματα. Εκεί π.χ. στο Christmas carol, συναντάμε την ιστορία του στην οδό Αλεξάνδρου Σβώλου ή Πρίγκιπος Νικολάου ή Πολωνίας.

 

Αρχοντούλα Διαβάτη

 

Θα αναφερθώ στα εξής πεντέξι  σημεία, αξιόλογα χαρακτηριστικά στα διηγήματα του βιβλίου που συζητάμε. Θα αναφέρω παράλληλα και το διήγημα όπου συναντάμε πλησιέστερα τα χαρακτηριστικά αυτά:

Την αμεσότητα και τους ανοιχτόκαρδους διαλόγους όπως στο διήγημα της σελίδας 29: Εσείς καλά; ο τίτλος. Και η απάντηση έρχεται σαν αρχή του κειμένου: Καλά, καλά.

Την εξομολόγηση και αποδοχή της αστάθειας, της ανασφάλειας, της πίεσης του καθήκοντος, όπως στο Κανένας.

Την αποκάλυψη των κρυφών πόθων για ένα βραβείο, όπως στα Ασπίδα ή Μετά την Ιζαμπέλα Μολνάρ.

Τη συγκίνηση  και την ευαισθησία που είναι αυθόρμητες και πηγαίες, όπως στο διήγημα H Κασσάνδρα και ο λύκος .

Την παρεϊστικη διάθεση, την κοινωνικότητα,  βιωμένες, από το παιδικό παιχνίδι έως τις πρόσφατες εκδρομές, να μεταλλάσσονται σε λογοτεχνία, όπως στο Σέλφι.

Τις παλιές οικογενειακές ιστορίες και γνωριμίες ή σαν παλιές οικογενειακές ιστορίες και γνωριμίες, με πρόσωπα που είχαμε εκτιμήσει αρνητικά από λάθος ή άγνοια, στο διήγημα Βασιλική.

Τα πρόσωπα με δομικούς ρόλους στις κοινωνικές ομάδες με την Αρχοντούλα Δ. να προβάλλει την κρυμμένη τους ψυχοσύνθεση, στο Χρυσό φθινοπωράκι.

Την αγωνία στην αίθουσα αναμονής ενός ιατρείου να μετουσιώνεται σε επανεκτίμηση της ζωής-   Πίνακας.

Τις επιρροές που ελαφρώς διακρίνονται αλλά και μαρτυρούνται από την ίδια, όπως  στο Τέλος της μικρής μας πόλης.

Τα απλά τρέχοντα γεγονότα που, από τους περισσότερους από μας, θα θεωρούνταν αυτονόητα και θα περνούσαν απαρατήρητα, να αποτυπώνονται με λογοτεχνική γραφή και καταληκτικά να προβάλλουν το βαθύτερο νόημά τους, που είναι κάποτε η μοναξιά ή ο φόβος και κάποτε τα πρόσωπα που επαναπροσδιόρισαν την ατμόσφαιρα: ήταν ωραία η ζωή, γράφει.

Με αισιόδοξη διάθεση για κριτική και ψυχανάλυση βρίσκω να ολοκληρώνει το πολύπτυχο βιβλίο της η Αρχοντούλα Δ. Απ’ τη μια το παράλογο της ύπαρξης, όπως στα βιβλία του Καμύ απέναντι στην τρέλα των ανθρώπων- ανθρώπων έτοιμων να θυσιάσουν όποιον δεν τους μοιάζει – τον Ξένο. Κι απ’ την άλλη οι ενστικτώδεις, δηλαδή χωρίς στρατηγική, επιλογές μιας ζωής, επιλογές που όμως βρήκαν τελικά τη δικαίωση. Και αναρωτιέμαι, αν μόνο για μια ζωή πρόκειται ή για το σύνολο όσων ανακαλύπτει και διερευνά εμπνεόμενη η αγαπητή συγγραφέας.

 

Μ. Α. Λ. – Σ.

 

 

* Η Μαρία Λιλιμπάκη- Σπυροπούλου είναι συγγραφέας

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top