Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια ιστορία για τη διαφορετικότητα
07/12/2022, 9:40 πμ

Μια ιστορία για τη διαφορετικότητα

Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος //

 

Μαρία Μπαριτάκη «Το καβουράκι», εκδ. Μιχάλη Σιδέρη

 

Η Μαρία Μπαριτάκη μέσα από τις πάμπολες και ουσιαστικές ευαισθησίες της από τα δύσκολα σενάρια που υπάρχουν στην σύγχρονη κοινωνία μας, έγραψε ένα παραμύθι για το Δύσκολο θέμα της διαφορετικότητας. ο Τίτλος είναι:

Το καβουράκι, με διευκρινιστικό υπότιτλο, μία ιστορία για τη διαφορετικότητα, σε εικονογράφηση του Γιώργου Πετρίδη.

Ένα καλαίσθητο βιβλίο από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη με όμορφη εικονογράφηση σκληρόδετο εξώφυλλο και με cd που αναφέρει όλο το παραμύθι με τις γλυκές φωνές της Βασιλικής και του Γιώργου που ακολουθούν τα βήματα της μαμάς Μπαριτάκη για τις τέχνες και τον πολιτισμό.

Είναι πράγματι μία διαφορετική και ευρηματική ιστορία για τη διαφορετικότητα. Η αλληγορία είναι εμφανής. Άλλωστε αυτός είναι και ο ρόλος ενός παραμυθιού, μέσα από την ιστορία, η αλληγορία παίζει τον κυρίαρχο ρόλο καθώς έχει να προσφέρει ένα παράδειγμα, να δώσει όχι μόνο ένα αλλά αρκετά παραδείγματα που θα φωτιστούν από την εξέλιξη του μύθου και της φαντασίας.

Το να γράψει κανείς παραμύθι είναι μια δύσκολη διαδικασία, αρκετές φορές πολύ πιο δύσκολο ίσως από τις άλλες μορφές λόγου, όπως είναι το μυθιστόρημα, ο θεατρικός λόγος. Γιατί στο παραμύθι χρειάζεται πέρα από τη φαντασία να προσαρμοστεί η γραφή με την ηλικία που θα αναφερθεί ώστε ο λόγος να είναι εναρμονισμένος ανάλογα ώστε να γίνεται εύκολα αντιληπτός και κατανοητός από τα παιδιά. Από παιδαγωγική άποψη, το θέμα της ενότητας στη γλώσσα είναι θεμελιώδες. Γιατί είναι γνωστό ότι ο ενιαίος χαρακτήρας της ασκεί άμεση επίδραση πάνω στην αφυΐα του παιδιού, τη συγκρότηση της και την έκφρασή της κατά τρόπο οργανικό.

Από την εισαγωγή του βιβλίου φαίνονται οι διάφοροι χρήσιμοι κανόνες για να εμπλουτιστεί με διάλογο το παραμύθι και να βάλει σε δράση το ίδιο το παιδί να αναπτύξει τις λεκτικές δεξιότητες του ώστε να επέμβει δίνοντας απαντήσεις που νομίζει πως θα το οδηγήσουν στη λύση των εμποδίων.

Στην προκειμένη ιστορία το καβουράκι είναι διαφορετικό από τα ψαράκια παρ’ όλο που ζουν στο ίδιο θαλασσινό περιβάλλον. Η εισαγωγή του ήρωα (το κόκκινο καβουράκι) θέτει τον χώρο που θα διαδραματιστεί η ιστορία. Η δεύτερη σκηνή δείχνει το σκοπό που έχει ο ήρωας μας. Να γνωρίσει φίλους, αδιάφορος αν δεν είναι όμοιο σαν αυτόν.

Ένα παραμύθι κάλλιστα γίνεται ο πυρήνας σε μια ομάδα παιδιών και μπορεί να τα θέσει σε μια ουσιαστική διάδραση να έχουν και να εκφέρουν απόψεις. Το σύστημα που ακολούθησε ο Ιταλός δάσκαλος, Τζιάνι Ροντάρι, είναι ακριβώς αυτό, να βάζει τα παιδιά στο παιχνίδι με ρωτήματα και από τις απαντήσεις τους με την άκρατη φαντασία τους και την ωμή αλήθεια τους να οργανωθεί μια εξαιρετική ιστορία.

Από την πρώτη σελίδα το παιδί θα αντιληφθεί το τι υπάρχει στο βυθό της θάλασσας, καθώς η εικόνα παίζει κυρίαρχο ρόλο στις μικρότερες ηλικίες και με το επεξηγηματικό κείμενο να προχωρήσει την ιστορία.

Η συγγραφέας αρχικά από την πρώτη εμφάνιση του ήρωα της εν προκειμένω το καβουράκι, το ντύνει με τα καλά στοιχεία ενός καλοκάγαθου (μεταφορικά) παιδιού. Το δημιουργεί με μία γλυκιά προαίρεση να είναι χαρούμενο και να ψάχνει να βρει καλούς φίλους που θα μπορούσε να τους αγαπήσει και να μοιραστεί μαζί τους όμορφες στιγμές φιλίας.

Στο παραμύθι η φαντασία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και έχει η συγγραφέας στη διάθεσή της ένα εκτεταμένο υλικό για να πλέξει τον μύθο και να μπορεί να χρησιμοποιήσει μία πιο πλούσια κι ευδιάκριτη γλώσσα επάνω σε γνωστικά πρότυπα που έχει ένα παιδί.

Η φαντασία είναι μία λειτουργία βγαλμένη από εμπειρίες και η εμπειρία του σημερινού παιδιού είναι ευρύτερη. Δεν ξέρω αν μπορούμε να πούμε και εντονότερη, αυτό είναι ένα άλλο πρόβλημα από εκείνη του παιδιού του χθες. Οπότε και ο λόγος ενός παραμυθά πρέπει να είναι ουσιαστικά έξυπνος και όχι μόνο γλαφυρός και μονότονος.

Αυτό το κομμάτι η Μπαριτάκη το έχει πετύχει απόλυτα. Παρεμβαίνει ο λόγος της σαν μια δυναμική αδράνεια της φαντασίας που τείνει να συνεχίζει την κίνηση στη σκέψη του παιδιού παίρνοντας την μορφή μιας αυτόματης ονειροπόλησης. Ωστόσο η δομή της ιστορία της δεν γεννιέται από τον έμπειρο αυτοματισμό μεταξύ εμπειρίας και φαντασίας, αλλά από την έντεχνη χρήση της λογικοποίησης. (δεν δίνω λεπτομέρειες από το βιβλίο για να μην αποκαλύψω την ιστορία). Δηλαδή, από την ικανότητα της μέσα από μια ανεξέλεγκτη ή ακραία συμπεριφορά απόρριψης να την μεταφέρει με εποικοδομητική δεξιότητα ποιο είναι το αρνητικό και πιο το θετικό στοιχείο ώστε το παιδί να παραδειγματιστεί για το σωστό αποτέλεσμα.

 

Μαρία Μπαριτάκη

 

Ένα καλό παραμύθι σίγουρα γίνεται οδηγός. Σίγουρα μπορεί να παραδειγματίσει μέσα από το αλληγορικό του χτίσιμο. Σίγουρα μπορεί να παρακινήσει ένα παιδάκι από μια εμμονή για ένα ζήτημα και αλλάξει γνώμη. Γι’ αυτό το λόγο κι άλλες φορές έχω τονίσει ότι αυτός που γράφει για παιδιά πρέπει να είναι προσεκτικός, καθώς μία πρόχειρη άποψη του πιθανόν να μεταστρέψει ένα παιδί απ’ την ορθή σκέψη.

Η απόδοση των παραγράφων αναπτύσσονται με αναλογία και με μια ομοιότητα σε δύο ή περισσότερα παρεμφερή εμπόδια και απόψεις των αντίθετων ηρώων της. Η μέθοδος είναι πολύ χρήσιμη καθώς η συγγραφέας, διασαφηνίζει τις απόψεις και τις αντίθετες προθέσεις των δύο διαφορετικών μερών, αλλά στην κορύφωση αυτό το διαφορετικό που απορρίφθηκε προσφέρει τελικά τη λύση φέρνοντας την έκβαση της λύτρωσης στο δύσκολο πρόβλημα.

Έτσι ο επίλογος είναι το θετικό μήνυμα που εισπράττουν τα παιδιά.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top