Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Κατά βάθος ξέρεις πως θα είναι απλώς άλλη μια αστρική μέρα»
08/09/2021, 10:11 πμ

«Κατά βάθος ξέρεις πως θα είναι απλώς άλλη μια αστρική μέρα»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *

 

Γιώργος Χαντζής, «Το δέρμα της ειρωνείας», Περισπωμένη 2020, σελ. 128

 

Poesia erudita γέμουσα συγκρατημένης ειρωνείας, υποδόριου σαρκασμού και συνεπικουρούμενης φιλανθρωπίας που και ως μισανθρωπία εκλαμβάνεται δια της εξισορροπήσεως των αντιθέτων με απώτερο σκοπό το «ωκεάνιο συναίσθημα», που τελικώς επιφαίνεται μέσα από τόσα φασματικά οράματα και φιλοσοφίες διέξοδες ή αδιέξοδες.

Η πολύ νέα γενιά των μορφωμένων ποιητών πλειοδοτεί σε ιδεολογήματα αφάνταστης πυκνότητας αλλά και δεδηλωμένης συνάφειας με το επιστημονικό, ακαδημαϊκό έργο τους. Αυτό χαρίζει στην ποίηση μια άλλη διάσταση, πέρα από το συναίσθηση και την προοπτική αναζήτηση της φυγής στον χώρο του ονείρου. Εφ’ όσον το έργο Τέχνης είναι «ανοικτό», το λογοτέχνημα καθίσταται απλώς μέσον κι ουχί αυτοσκοπός.

Ποιητική συλλογή φιλοσοφικών στοχασμών σε πέντε μέρη: ΑΓΟΡΑ, TOPOΪ, HOMO AESTHETICUS, ΜΟΝΟΠΛΑΝΟ, ΤΗΣ ΜΗ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ.

Χέρια πρωταγωνιστούν στις σελίδες 13 και 20.

Η ζωή: κείμενο στον ύπνο των θεών (σσ. 16-17).

Στο δεύτερο μέρος Στρίντμπεργκ και Ηράκλειτος σφίγγουν τα χέρια σε έναν περίεργο εναγκαλισμό. Μαύρες τουλίπες, Biteki Seikatsu, Rudolf Steiner, Friedrich Schiller συνδυάζονται και καταλήγουν στο αυτονόητο λίγο ή πολύ συμπέρασμα: «Ήμασταν όλοι λίγο κλασικοί, ρομαντικοί, μετανεωτερικοί κατά περίσταση» (σελ. 35).

Ο Ρεμπώ στο ποίημα «Dead Rat» (σελ. 37) κι αμέσως μετά (στις σελίδες 38 και 39) ο Καντ που δεν είδε «Ούτε βουνό ούτε θάλασσα». Τόσο πεποικιλμένη μονοτονία!

Υπόγεια σύνδεση Kant-Rousseau στο ίδιο ποίημα.

Περί ποιήσεως «Η σύγκρουση δύο ορθών γωνιών» (σελ. 40).

Και «το μεγαλύτερο αισθητικό πρόβλημα» σε ένα ποίημα-ποταμό, επιστολή του εκπονητή στον καθηγητή του Σούστερμαν: «Ερυθρός Σταυρός, Αθήνα, 15. VI. 2013» (σσ. 44-47). Ίσως το πιο άμεσο ιδεολόγημα. Αισθητική-υπαρξιακή θεωρία.

Περνάμε αισίως στο τρίτο μέρος. «Είναι αλήθεια πως οι λέξεις εναντιώνονται στους γείτονες για να βρούνε την ταυτότητά τους;» (σελ. 51). Εδώ πρωταγωνιστεί ο Homo Aestheticus. Αλλά και ο Βιττγκενστάϊν παίρνει το διακειμενικό αντίδωρό του δια της ευφήμου μνείας ρήσεως τινός. Γενικά, οι Σημειώσεις του τέλος είναι κάτι άλλο, πέρα κι από το εξαντλητικό της παραπομπής. «Τι σημαίνει ανθρωπισμός; Και τι άποψη έχει η φύση για αυτή την έννοια» (το ερώτημα στη σελίδα 59). «Διάπλατοι πεθαίνουμε κι ας αδικοπραγούμε επί αυτοχείρων» (σελ. 61). «Υποτελείς θύλακες της μικρότερης έλξης» (σελ. 65). Η γλωσσική ιδεολογία του ποιητή αναπτύσσεται συνοπτικώς στη σελίδα 71. «Το λυκόφως των θεών του Νίτσε» συναντάει «Το σπήλαιο των ιδεών» του Πλάτωνα στις σελίδες με αριθμούς μεταξύ 72 και 75.

Μοναδικό εικονοποίημα (σελ. 81) το τέταρτο μέρος «Μονοπλάνο». Ζωικός μηδενισμός (και στη σελίδα 91).

 

Γιώργος Χαντζής

 

Καταλήγουμε εκστασιασμένοι στο πέμπτο μέρος «Της μη πληρότητας» [τι τίτλος!!!]. Εικονοποίηση, διαγράμματα, το ερωτηματολόγιο των Komar και Melamid, Σεφέρης, σουρεαλιστές και ασύνδετο σχήμα. Κυριαρχεί. «Ας ήμουν ζωντανός τα ξημερώματα της επόμενης μέρας», το leit motiv. Η ερώτηση αναδύεται αυθόρμητη: «γιατί;». Αξιοπρόσεκτη διακύμανση από το νόημα στο αίσθημα στη σελίδα 93. Απόδειξη και καταφυγή της ποιητικότητας μέσα σε τόση ιδεολογική περιπλάνηση σε διανοήματα. «Ποιητική, το σύνολο των κανόνων στους οποίους υπακούει το ποίημα», ορισμός στη σελίδα 93 (με πλάγια στοιχεία). «Βραδύτητα, βραδύτητα και το νυχτερινό πέρασμα των εσπεριδοειδών» [επιτέλους, μια αμιγώς ποιητική εικόνα, σελ. 95]. «Δεν έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου / περιμένω εσένα να μου πεις μια ιστορία της πόλης που να μας περιέχει» (σελ. 96) και Καβάφης στη σελίδα 97. Friedrich Nietzsche και Ralph Waldo Emerson στο ποίημα της σελίδας 99 με τίτλο «Chartes απόγευμα». Φράσεις σαν σλόγκαν: «Ο θεός παίρνει συνεχώς τη μεσημεριανή του σιέστα» και «Αδίκως, μόνο όποιος δεν στοχεύει κινδυνεύει να τον βάλουν να κρατάει το στόχο» (αμφότερα αλίευμα από τη σελίδα 101). Ειρωνεία: «α, ρε μπαγάσα, μόνο εγώ ήξερα τι τράβηξες με την πιστωτική σου» (σελ. 103). «Για ποια ψήφο δημίσατε» [το δημίζω ως αναγραμματισμός του μηδίζω; Στη σελίδα 104]. Αλλά και ο Ελύτης έχει την τιμητική του με το όψιμο εκείνο «καταρκυθμεύω» (σελ. 106). Ποίηση, η συνέχεια της Φιλοσοφίας. Συνεχίζει με Ποίηση εκεί που η Φιλοσοφία σταματάει. Προς τούτο διαφωτιστικό το «Σχόλιο» (που αρχίζει στη σελίδα 108). Στο αμέσως επόμενο ποίημα παρατηρείται και διαγιγνώσκεται μια κάποια υφολογική προσγείωση στον ρυθμικό χορό των ποιητικών κυττάρων. Ξανά ο Ελύτης με το «Φωτόδεντρο». Χρόνος και Σκοπός. Ξανά Καβάφης, αλλά και Χρήστος Χρυσόπουλος πριν τον καταληκτικό Ελύτη. Σύνθεση όλων. Συμπέρασμα: «Κατά βάθος ξέρεις πως θα είναι απλώς μια απλή μέρα / την οποία θα ζήσεις με πάθος από την αρχή / διότι δεν υπάρχουν γεγονότα αν και οι άνθρωποι τα λατρεύουν / διότι δεν υπάρχει συνείδηση χωρίς το αντικείμενο της συνείδησης / παρότι οι άνθρωποι πιστεύουν στη φύση τους / Κατά βάθος ξέρεις πως θα είναι απλώς άλλη μια αστρική μέρα / σε έναν απλό πλανήτη…».

Έτσι θα ήθελα να γράφω αν ήμουν τρεις δεκαετίες νεότερος ή γηραιότερος.

Πολυτονικόν το ανάγνωσμα. Και χάριν έχει.

 

 

* O Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top