✓ Σοφία Λεβαντή: «Είμαστε μια γενιά ξεκάθαρα της κρίσης»

Συνέντευξη στην Πασκουαλίτα Κότσιφα //

Η Σοφία Λεβαντή, γλυκύτατη και με πολλά ενδιαφέροντα, μας ταξιδεύει στον κόσμο της ποίησης. Μέσα από το ταλέντο της, μεταξύ άλλων αναδεικνύει με περίτεχνο τρόπο τα προβλήματα της γενιάς μας, χωρίς να χάνεται η αίσθηση της ελπίδας.

Η πρώτη ποιητική συλλογή «Διάβαση» της Σοφίας Λεβαντή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ενύπνιο». Το ποίημά της, «Χρονικό», βραβεύτηκε από το I travel poetry.

(Ο σύνδεσμος με το αφιέρωμα για το βραβείο).

Την ευχαριστώ θερμά για τη συνέντευξη που μου παραχώρησε, όπως και την κα. Ελένη Γκίκα και το περιοδικό Fractal για τη φιλοξενία του.

 

Ερωτικό

Τίποτα δεν λένε τα ποιήματα.

Και προ πολλού έχουν τελειώσει με την Άνοιξη.

Συν-υπάρχω, συν-ζητώ, συν-ζω, συν-πονώ,

συν-τροφεύω, συν-αγαπώ,

συν-ερωτεύομαι.

Μην είσαι μόνο μια εποχή.

Μπορείς να είσαι ψάρι ή χορεύτρια,

Αυτοκίνητο, ξεχαρβαλωμένο μουσικό όργανο,

αποσπερίτης ή γελωτοποιός.

Το πιο αυτό καθαυτό σου.

                                           Σοφία Λεβαντή

                             (Από την ποιητική συλλογή Διάβαση)

-Πείτε μας λίγα λόγια για σας και πώς οδηγηθήκατε στον δρόμο της ποίησης;

Είμαι φιλόλογος, έχω γεννηθεί στην Αθήνα, όπου έχω ζήσει όλα μου τα χρόνια, εκτός από τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής μου, που έζησα στη Ζάκυνθο, αλλά δεν θυμάμαι τίποτα από εκείνη την περίοδο. Όσον αφορά στην ποίηση, θυμάμαι τον εαυτό μου από το δημοτικό, στην πέμπτη δημοτικού συγκεκριμένα, να ξεκινάω να γράφω κάποια ποιήματα τελείως παιδικά, φυσικά. Όταν είχαμε το ‘Σκέφτομαι και γράφω’ στη γλώσσα, έπαιρνα τα θέματα από εκεί και τα έκανα μετά ποιήματα και τα έδειχνα στον δάσκαλό μου.  Ένιωθα πάρα πολύ χαρούμενη γι’ αυτό. Στο γυμνάσιο αυτό πάγωσε, σταμάτησα να γράφω και ξανάρχισα πάλι στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο, αλλά χωρίς να είναι συστηματικό, γινόταν σχετικά αραιά και κάπως  τυχαία, χωρίς να έχω ακριβώς συνείδηση του τι κάνω, μέχρι που μετά από κάποια χρόνια άρχισε να με απασχολεί περισσότερο. Έχω γράψει και κάποια πεζά διηγήματα, περιστασιακά. Ασχολούμαι κυρίως με το κομμάτι της ποίησης.

-«Διάβαση» ο τίτλος της πρώτης ποιητικής σας συλλογής, πώς προέκυψε;

Όταν άρχισα να γράφω πιο συστηματικά, κάποια στιγμή τα ποιήματα ήταν αρκετά και βλέποντάς τα είχα αρχίσει να αντιλαμβάνομαι ότι κάπως προσπαθούσα να δώσω νόημα σε μια δική μου φάση που τελείωνε και μία άλλη που ξεκινούσε. Οπότε, γι’ αυτόν τον λόγο αποφάσισα να βάλω αυτόν τον τίτλο στη συλλογή, για να δείξω πάρα πολύ αυτό το πέρασμα, από τη μία φάση ζωής στην άλλη, που ίσως για μένα ήταν και η πρώτη σημαντική αλλαγή φάσης στη ζωή μου μέχρι τώρα. Εκ των υστέρων,  είδα ότι υπάρχουν δύο πόλοι στο βιβλίο, από τη μία η ακινησία, η στασιμότητα και από την άλλη μία διάθεση μετάβασης προς κάπου αλλού. Η καραντίνα έπαιξε έναν ρόλο σε αυτό, όλο το πρώτο κεφάλαιο μας θυμίζει την καραντίνα, ωστόσο η συλλογή δεν θα έλεγα ότι είναι ένα ημερολόγιο καραντίνας. Απλώς, το lockdown μου έδωσε κατά κάποιο τρόπο το πλαίσιο για να νοηματοδοτήσω τη δική μου μετάβαση. Μου έδωσε δηλαδή μια αφορμή ώστε να κάνω πιο συγκεκριμένο αυτό το οποίο βίωνα εγώ, τίποτα περισσότερο από αυτό.

-Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης του βιβλίου «Διάβαση»;

Ήταν αυτή η δική μου μετάβαση που απλώς πλαισιώθηκε περισσότερο λόγω της καραντίνας, δηλαδή μου έδωσε λίγο το πάτημα, το έναυσμα και μια ώθηση να γίνει λίγο πιο ξεκάθαρη και να αποτυπωθεί.

-Στο ποίημα «Ακινησία Ι» (Εγκλεισμός), μεταξύ άλλων, γράφετε «Ξαναγίνεται η θάλασσα άραγε; Για μας ήταν μια άλλη ζωή, αντί γι’ αυτή γερνάμε στα παράθυρα και λέμε εντάξει.», δυο σχόλια.

Τα ποιήματά μου ήταν γραμμένα πριν από το lockdown, αλλά και μέσα σε αυτό γράφτηκαν κάποια – αρκετά από το πρώτο κεφάλαιο και όχι μόνο. Συγκεκριμένα, γι’ αυτόν τον στίχο, περισσότερο ήταν η αίσθηση ότι πράγματα τα οποία θεωρούμε δεδομένα δεν είναι δεδομένα πια, ακόμη και τα πολύ δεδομένα, όπως είναι η θάλασσα.

-Στο ποίημα «Για τη γενιά μου» (Μετάβαση) γράφετε «Τις μέρες αναλώνεται να είναι κάτι, τα βράδια ξεχνιέται μπροστά σε ματς, περπατάει ανισόρροπα και ακροβατεί ανάμεσα σε τακούνια και sneakers, ατενίζει το μέλλον μόνη της και γερνά προώρως η γενιά μου», δυο σχόλια.

Αυτό που αισθάνομαι για τη δική μας γενιά είναι ότι είμαστε μια μεταβατική γενιά. Δηλαδή, αν κάτι μας χαρακτηρίζει, νομίζω ότι είναι αυτό το στοιχείο των συνεχών μεταβάσεων. Μεγαλώσαμε διαφορετικά, μετά, γύρω στα 25 μας, αρχίσαμε να έχουμε τελείως άλλες προσλαμβάνουσες, οπότε έχουμε κάτι από τον παλιό κόσμο, αλλά και κάτι που προσπαθούμε να αφομοιώσουμε από τον καινούριο. Είμαστε μια γενιά ξεκάθαρα της κρίσης, δηλαδή τη στιγμή που πήγαμε να βγούμε στην αγορά εργασίας, μετά τις σχολές μας, ήταν ακριβώς το σημείο εκείνο που ξέσπασε η κρίση και γενικώς, από τότε μέχρι σήμερα, αισθάνομαι ότι συνεχώς είμαστε σε μια φάση προσαρμογής, όχι μόνο εμείς, όλοι. Αλλά όταν αυτό σημαδεύει τη νεότητά σου, σε χαρακτηρίζει ως γενιά. Είμαστε μια γενιά που δεν ξέρει αν ακριβώς πατάει ή δεν πατάει, γι’ αυτό και το ανισόρροπο, κατά κάποιο τρόπο. Θα μπορούσε, ίσως, κάποιος να πει ότι δεν υπάρχει γενιά που να μην έχει βιώσει μεταβάσεις και αυτό ισχύει, αλλά η διαφορά με εμάς είναι ότι σχεδόν πια δεν προλαβαίνουμε να αφομοιώσουμε τις αλλαγές. Μέχρι να προσαρμοστούμε, έρχεται κάτι άλλο και το αλλάζει ραγδαία. Και, δυστυχώς, την τελευταία χρονιά, βιώσαμε και πάρα πολλά δυσάρεστα. Πάντως, θεωρώ ότι η γενιά μας είναι αξιοθαύμαστη, έχει καταφέρει πάρα πολλά, σπουδάζει, μορφώνεται. Αγαπώ τη γενιά μας.

-Διαβάζοντας τα ποιήματά σας, αισθάνθηκα δυνατά συναισθήματα με μια διάχυτη θλίψη να αιωρείται και μια φωνή νοσταλγίας να ακούγεται. Τις περισσότερες φορές, αφήνοντας το συναίσθημά μας, ενδέχεται να αποκαλυφθούν στοιχεία του εαυτού μας που πιθανά να θέλαμε να διαφυλάξουμε. Ποια η άποψή σας;

Δεν έχω καθόλου στο μυαλό μου γράφοντας αν θα αποκαλύψω κάτι περισσότερο ή κάτι λιγότερο από εμένα, αυτό δεν με απασχολεί. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να είμαι ειλικρινής. Τώρα, το στοιχείο της θλίψης, νομίζω ότι έτσι κι αλλιώς έχει να κάνει περισσότερο με το κομμάτι του αναγνώστη κι αν θα βρει κάτι εκείνος από τον εαυτό του διαβάζοντας. Όσον αφορά στο στοιχείο της νοσταλγίας του παρελθόντος, δεν νομίζω ότι αισθάνομαι κάποια ιδιαίτερη νοσταλγία, ούτε πιστεύω ότι όλα παλιά ήταν καλύτερα και τώρα είναι χειρότερα. Νοσταλγώ, αλλά δεν απορρίπτω την εποχή μου.

-Τι μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από την ποιητική σας συλλογή «Διάβαση»;

Δεν έχω σκοπό να περάσω κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα. Υπάρχει η αφορμή για καθετί που έχει γραφτεί, θυμάμαι για κάθε ποίημα που έγραφα τι ένιωθα και σε τι φάση μπορεί να βρισκόμουν, αλλά αυτό δεν αφορά τον αναγνώστη. Σημασία έχει ο αναγνώστης να βρει δικά του στοιχεία μέσα και να συνδεθεί. Αν έστω κι ένας αναγνώστης συνδεθεί με κάτι από όλο αυτό, νομίζω είναι σημαντικό.

-Έχετε ξεχωρίσει κάποιο ποίημά σας; Αν ναι γιατί;

Ίσως θα ξεχώριζα τα δύο τελευταία (Έξοδος, Αύγουστος ΙΙΙ). Δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος, είναι θέμα στιγμής και συγκυριών.

-Η ποίηση συχνά χαρακτηρίζεται δυσνόητη, ποια η άποψή σας;

Με ό, τι έρχεσαι πάρα πολύ σε επαφή και ό, τι μπορεί να σε αφορά και να το ψάχνεις περισσότερο, αρχίζεις σιγά σιγά και καταλαβαίνεις την ιδιαίτερη  γλώσσα του και τους κώδικες που χρησιμοποιεί. Όμως,  από την άλλη,  πιστεύω ότι αυτό που πολλές φορές λέμε δυσνόητο δεν προκύπτει τόσο από το ίδιο το δημιούργημα, αλλά από τον τρόπο που το προσεγγίζουμε.  Δηλαδή, πολλές φορές αισθάνομαι ότι προσεγγίζουμε την ποίηση ή κάποιο άλλο έργο τέχνης με τους κανόνες της λογικής, προσπαθούμε να εξηγούμε τα πάντα,  γιατί έχουμε αυτήν την τάση, θέλουμε όλα να μας είναι κατανοητά, να βρούμε «τι θέλει να πει ο ποιητής». Μια καθηγήτριά μου στη Φιλοσοφική, μας έλεγε «μην ψάχνετε, τίποτε δεν θέλει να σας πει». Αν αφεθούμε λίγο και δούμε το κομμάτι της τέχνης πιο ανοιχτά και χωρίς την αγωνία να μας είναι όλα λογικά εξηγήσιμα, αυτό το δυσνόητο αρχίζει σιγά σιγά και χαλαρώνει και ανοίγουν άλλοι δίαυλοι.

-Ποιοι ποιητές λειτούργησαν ως πρότυπα για σας;

Λόγω των σπουδών μου, είχα τη δυνατότητα να έρθω σε επαφή με πάρα πολλά είδη κειμένων και να αναγνωρίζω τι μου αρέσει. Με ενδιαφέρει περισσότερο να δω πώς εκφράστηκαν γενιές, συνολικά, παρά μεμονωμένα άτομα. Πώς μίλησαν για τα πράγματα, πώς τοποθετήθηκαν για θέματα διαχρονικά. Σίγουρα μου αρέσει να διαβάζω πολύ τη γενιά του ’30 και του ’70 και σύγχρονους ποιητές και ποιήτριες. Μία ποιήτρια που θαυμάζω πάρα πολύ είναι η Μάτση Χατζηλαζάρου.

-Τι είναι για σας η τέχνη;

Επικοινωνία και ελευθερία.

-Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Να περιμένουμε κάποια επόμενη ποιητική συλλογή;

Σίγουρα υπάρχει διάθεση και σκέψεις, δεν θέλω όμως να κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια. Αν προκύψει κάτι άλλο μελλοντικά, θα το δείξει ο χρόνος. Έχω πολλά να μάθω, να ψάξω και να προσπαθήσω. Δεν βιάζομαι. Θέλω να αναφερθώ στις εκδόσεις «Ενύπνιο», που με στήριξαν και στον Στάθη Ιντζέ συγκεκριμένα, γιατί πραγματικά αισθάνθηκα από την πρώτη στιγμή ότι είναι πολύ υποστηρικτικός, με βοήθησε πολύ και ένιωσα ότι εντάσσομαι σε μία οικογένεια.