Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Καμένα χαρτιά
31/10/2023, 9:47 μμ

Καμένα χαρτιά

Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης //

 

 

 

Douglas Stuart «Ο νεαρός Μάνγκο», Mετάφραση: Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο

 

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το νέο μυθιστόρημα του Douglas Stuart Ο νεαρός Μάνγκο, σε μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου. Δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείται η συνέχεια της παγκόσμιας επιτυχίας του Σάγκι Μπέιν, εκδόσεις Μεταίχμιο (μετάφραση Σταυρούλα Αργυροπούλου.

Ξεκινώντας κάπως ανορθόδοξα, δεν μπορώ παρά να επισημάνω τη μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, ο οποίος έχει συνεισφέρει τα μέγιστα για την απόδοσή του στα ελληνικά. Δεν θα περίμενα κάτι διαφορετικό, μιας και η ποιότητα της γραφής του στα δικά του συγγραφικά μονοπάτια είναι δεδομένη.

Επανερχόμενος στον Νεαρό Μάνγκο: Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το σκοτεινό, υγρό, κλειστοφοβικό φόντο των γειτονιών της Γλασκόβης. Οι ήρωές του είναι, σχεδόν εξ ορισμού, καμένα χαρτιά. Η μητέρα του Μάνγκο, Μο-Μόου μια πρόωρα γερασμένη από το αλκοόλ ανύπαντρη γυναίκα. Στηριζόμενη πάνω σ’ αυτή την αδυναμία της, που τη χρησιμοποιεί ως όπλο πλείστες φορές, προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο, ή πιστεύει ότι τον κατανοεί κάτω από τη δική της θολή, από το μόνιμο μεθύσι, ματιά. Η μεγαλύτερη κόρη, η Τζόντι, είναι μια φωτεινή εξαίρεση. Είναι η μόνη που θέλει ή έστω σέρνεται από τις περιστάσεις να ξεφύγει από αυτό το φοβιστικό περιβάλλον. Ο Χάμις ή Χα-χα, παίρνοντας το παρωνύμιο του αποθανόντος πατέρα του, είναι ο κλασικός νταής, ένας τύπος που δεν θέλεις να  έχεις ούτε φίλο, ούτε εχθρό, ούτε συγγενή∙ χωρίς να παραβλέπεται το γεγονός ότι αυτή η συμπεριφορά, αυτός ο χαρακτήρας είναι ο δικός του τρόπος άμυνας σε όλους και σε όλα. Και τελευταίος ο Μάνγκο, γλυκός, επιρρεπής, έτοιμος να συγκατανεύσει θετικά σε κάθε πρόταση, με μια φυσική έλξη προς το ίδιο φύλο.

Γύρω τους παρελαύνουν, για την ακρίβεια σέρνουν τα πόδια τους από τις συνθήκες των άθλιων ζωών τους στις λάσπες της μεταθατσερικής Γλασκόβης: Οι πιτσιρικάδες προτεστάντες που έχουν ως ίνδαλμα-πρότυπο-αρχηγό τον Χάμις, ίσως γιατί δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Ο φτωχούλης Τσίκι, απόκληρος της ζωής, μόνιμο θύμα χλευασμών, καταπιεσμένος ομοφυλόφιλος, κλεισμένος στον εαυτό του. Ο Τζόκι, το νέο αμόρε της Μο-Μόου ή Μορίν. Ο κύριος καθηγητής Γκιλέσμπι που εξαπατά ερωτικά την Τζόντι. Οι γείτονες, ο κύριος και η κυρία Κάμπελ. Το κορίτσι του Χάμις. Ο πατέρας του Τζέιμς και η Άλσεϋ, το κορίτσι βιτρίνα του Τζέιμς. Οι δύο παλιόφιλοι, πρώην φυλακισμένοι για σεξουαλικά εγκλήματα.

Έχουν όλοι ή σχεδόν όλοι οι ήρωες να αναμετρηθούν με τον εαυτό τους και τους γύρω τους, με το περιβάλλον που μοιάζει με μέγγενη στον λαιμό τους και τους σφίγγει μέχρι να μην μπορούν να πάρουν ανάσα. Από την άλλη, καθημερινά, κάθε λεπτό, δίνουν τη δική τους μάχη να νικήσουν τους δικούς τους δαίμονες. Υπάρχουν ασφαλώς στιγμές όπου καταθέτουν τα όπλα, ρίχνουν την ασπίδα και απλώς αφήνουν τα πράγματα να συμβούν.

 

Ο Douglas Stuart δημιουργεί  το συγγραφικό του σύμπαν βασιζόμενος σε δύο άξονες. Από τη μια η βία, το αντριλίκι, ο ρατσισμός, η εχθρότητα προς καθετί διαφορετικό, από το θρήσκευμα, μέχρι τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Και από την άλλη η τρυφερότητα, το αγνό πάθος, η κατανόηση, η στιγμιαία λύτρωση.

Η γραφή του άλλοτε σπαρμένη σε χωράφια πόνου και οδύνης και άλλοτε χαράς και πρόσκαιρης ευδαιμονίας, σε παρασύρει, σε βυθίζει στον κόσμο που έχει δημιουργήσει. Άλλοτε με την περιγραφή τοπίων, κυρίως αστικών και άλλοτε με τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές∙ οι περισσότερες εξ αυτών επιτυχημένες.

Η αφήγηση ξεκινά με το ταξίδι του Μάνγκο με δύο άγνωστους άντρες για ένα σαββατοκύριακο σε κάποια λίμνη της Νότιας Σκοτίας. Σκοπός του ταξιδιού είναι ένας: Να γίνει άντρας με κάθε σκοπό.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον παντογνώστη-πανόπτη αφηγητή, ώστε εμείς ως αναγνώστες να έχουμε μια σφαιρική αντίληψη των γεγονότων. Κομματιάζει τον χρόνο, ανάμεσα στο παρόν, το τώρα, και στο πρόσφατο παρελθόν, το τότε, θέλοντας να συγκλίνει τις δύο χρονικές αφετηρίες, προς τα τελευταία κεφάλαια του μυθιστορήματος, έχοντας κάνει κτήμα του, την τεχνική της ιστορικής αναδρομής.

Όσο προχωρούν τα κεφάλαια και ξετυλίγεται το κουβάρι του μύθου, γινόμαστε γνώστες του συναισθηματικού ερωτικού δεσμού του Μάνγκο με τον Τζέιμς. Ο Μάνγκο προτεστάντης και ο Τζέιμς καθολικός −ποια μεγαλύτερη αντίστιξη από αυτό−, αφήνονται στα χέρια της αγάπης. Ερωτεύονται αργά, σταθερά, ηδονικά, έχοντας ως καταφύγιο το σπίτι και τον περιστερώνα του Τζέιμς. Ασφαλώς τίποτα δεν μπορεί να μείνει κρυφό στη φτωχογειτονιά, μιας και ο ένας παρακολουθεί τον άλλο, περισσότερο για να βάλει στη ζυγαριά της ιδιότυπης δικαιοσύνης της συνοικίας τα μέτρα και τα σταθμά του κάθε ατοπήματος και να τα συγκρίνει με τα δικά του, ελπίζοντας να βγει νικητής.

Σελίδα τη σελίδα γινόμαστε μάρτυρες της σκληρής, ωμής πραγματικότητας της διαλυμένης εργατικής τάξης της Σκοτίας, παρακολουθώντας με κομμένη την ανάσα τα γεγονότα, να διαδέχονται το ένα το άλλο. Βία, απώλεια, πόνος, οργή, απελπισία, ματαίωση είναι τα θεμέλια της τοπικής κοινωνίας. Είναι ταυτόχρονα τα υλικά στα οποία βασίζεται ο Douglas Stuart ώστε να δημιουργήσει μια αξιομνημόνευτο λογοτεχνικό έργο.

Από μένα είναι μεγάλο, τεράστιο ναι.

 

Douglas Stuart

 

Από το οπισθόφυλλο:

 

Αρχή φόρμας

Ο Μάνγκο και ο Τζέιμς προέρχονται και οι δύο από τις εργατικές συνοικίες της Γλασκόβης, οι καταβολές τους όμως είναι εντελώς διαφορετικές – ο Μάνγκο είναι προτεστάντης και ο Τζέιμς καθολικός. Θα έπρεπε να είναι ορκισμένοι εχθροί για να επιβιώσουν στον βίαιο, αρρενωπό και δογματικό κόσμο που τους περιβάλλει. Κι όμως, ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, ο Μάνγκο και ο Τζέιμς έρχονται πολύ κοντά, καθώς βρίσκουν καταφύγιο στον περιστερώνα που έχει φτιάξει ο Τζέιμς για τα αγωνιστικά του περιστέρια. Ερωτεύονται και ονειρεύονται να βρουν ένα μέρος όπου θα υπάρχει μια θέση και για αυτούς.

Η απειλή της αποκάλυψης είναι όμως διαρκής και η ενδεχόμενη τιμωρία ανείπωτη. Κι όταν αρκετούς μήνες αργότερα η μητέρα του Μάνγκο τον στέλνει εκδρομή για ψάρεμα σε μια λίμνη στη Δυτική Σκοτία, μαζί με δυο παράξενους μέθυσους με σκοτεινό παρελθόν, ο Μάνγκο θα αναγκαστεί να φτάσει στα όρια των αντοχών του και θα προσπαθήσει να επιστρέψει σε έναν τόπο ασφαλή, σε έναν τόπο όπου αυτός κι ο Τζέιμς ίσως να έχουν ένα μέλλον.

Στο δεύτερο βιβλίο του, ο Douglas Stuart δίνει φωνή σε ανθρώπους που συνήθως η λογοτεχνία αποκλείει, μιλά για τα όρια της αρρενωπότητας, τις δύσκολες οικογενειακές σχέσεις και τους κινδύνους που ενέχει το να αγαπάς κάποιον τόσο πολύ.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top