Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μελέτη για τον Κ.Θ. Ριζάκη
13/10/2020, 11:55 μμ

Μελέτη για τον Κ.Θ. Ριζάκη

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Λίλιας Τσούβα, «Ο εξπρεσσιονισμός στην ποίηση του Κ. Θ. Ριζάκη – του ιδίου ΟΚΤΩ ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΕΣ ΘΕΑΣΕΙΣ ισόποσες βλέψεις πορείας», εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2020, σελ. 46.

 

Η Λίλια Τσούβα, θεσσαλονικιά φιλόλογος από τα Τρίκαλα ακτινογραφεί τον ενδιαφέροντα για την αιρετική προκλητικότητά του ποιητή Κ. Θ. Ριζάκη, που γεννήθηκε στη Λαμία κι επιμένει λαμιώτικα.

Καρυωτακικός στο έπακρο, αριστοφανικός όταν θέλει, συγκρατημένα αθυρόστομος (στην γραπτή ποίησή του και ασυγκράτητος στην προφορική) κατέχει απολύτως τις ρητορικές τεχνικές του ποιητικού λόγου: μετέωρα μόρια και άρθρα (μα, στα, δεν) σε ανεπίσημους διασκελισμούς στεφανώνουν αυτά τα ποίημα του διπτύχου ετούτου. Λαϊκός, αρύει τα φωνήματά του από την δημοτική παράδοση και δεν ορρωδεί προ ουδεμιάς χρήσεως λέξεων όπως “κουλή” (σελ. 34), “ραιβός” (σελ. 30) ενώ δεν διστάζει να προβεί σε πλεονασμούς (εμφάσεως χάριν), όπως το “δωρεάν δωρήματ” (σελ. 34). Μάστορας των παρηχήσεων (“τραβούν τρίβουν”, σελ 35 και στην ίδια σελίδα εξαπλή παρήχηση του χι που εκτείνεται στους τέσσερις καταληκτικούς στίχους τού ποιήματος με τίτλο “προσδόκιμη διάρκεια”.

Οι επιτάφειες ωδές για τη μάνα έχουν μια”σκοτεινιά” που θα μπορούσε να ενταχθεί στον Μοντερνισμό, όμως εγώ θαρρώ – ως δια βίου μελετητής της ποίησης του Ριζάκη – πως πρόκειται για μια σύγκρουσή του με το Άφατο και το Άρρητο, εκεί όπου το ιδιωτικό ξεφεύγει από τις αντιληπτικές ικανότητες του επαρκούς αναγνώστη και μετατρέπεται σε “νεφέλη” ριζωμένη βαθιά στο υποσυνείδητο του ποιητή, αλλά και στο Ασυνείδητο ολάκερης της Ανθρωπότητας, εκεί που φωλιάζουν οι καβαφικοί Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες. Όχι, δεν είναι καβαφικός ο Κ. Θ. Ριζάκης, είναι πέραν των συνήθων ερωτισμών, πέραν πολύ των νεοπλατωνικών εξιδανικεύσεων. Είναι κυριολεκτικός ακόμα και στις μεταφορές του, λάτρης του αρχετυπικού θήλεος και χαρτοπαίκτης των λέξεων, που τις χρησιμοποιεί μάλλον τραπουλόχαρτα (όπως διαφαίνεται από το περίτεχνο βιογραφικό του που κοσμεί αυτό το καλαίσθητο τομίδιο).

Εξαιρετική η ζωγραφική της Χαμιδιελή. Εργάστηκε άραγε από φωτογραφία, ή μήπως είχε το σπάνιο προνόμιο να της ποζάρει ο ακριβοθώρητος ποιητής; Αν – λέω, αν – συνέβη το δεύτερο και αναπάντεχο, τότε πρέπει να θεωρεί τον εαυτό της ιδιαίτερα τυχερό για αυτή την παραχώρηση του πνεύματος στην ένυλη μορφή.

Γιατί ο Κώστας Θ. Ριζάκης είναι ενσάρκωσις πνεύματος υψηλού. Το χιούμορ και η καυστική του διάθεση, η βιτριολική ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός το καταδεικνύουν. Το γέλιο είναι προνόμιο των αγγέλων και των ιδιοφυών ανθρώπων. Και ο Ριζάκης είναι μεγαλοφυής, όχι μόνον για τους μοναδικούς κι αμίμητους στίχους του, αλλά για την δεξιοτεχνία με την οποία ενορχηστρώνει διαφορετικές φωνές σε ανεπανάληπτα αφιερώματα. Λογοτέχνες κάθε είδους και επιπέδου συνωστίζονται στο τηλέφωνό του εκλιπαρώντας μία και μόνη αλλά προσεκτική και επιμελημένη ματιά στο έργο τους. Αυτό τα λέει όλα. Χωρίς να είναι κριτικός, με τη στενή έννοια του όρου, είναι προσωπικότητα αναμφισβητήτου λάμψεως και πανελληνίου βεληνεκούς. Είναι τόσο στενά συνυφασμένος με την ιδιόλεκτό του και τις λεπταίσθητες αποχρώσεις της που καθίσταται σχεδόν αμετάφραστος. Είναι όμως από τους λίγους που θα μείνουν στην Ιστορία της Λογοτεχνίας ως μάρτυρες και ήρωες. Η ζωή του θυσία στην παραγνωρισμένη τέχνη της Υψηλής Ποιήσεως. Κι αν τα ποιήματά του αγγίζουν μερικές φορές το έδαφος έχουν πάντα ανώτερα κίνητρα. Είναι σαν ένας τεράστιος κεραυνός ταλαντούμενος ανάμεσα στα έγκατα της Γης και στο πρωταρχικό Μηδ-Εν, το πρώτο σημείο της Δημιουργίας, απ’ όπου εκτινάχθηκε το Ά-Παν.

 

Λίλια Τσούβα

 

Υποκλίνομαι ταπεινά στην μεγαλοσύνη του. Γενναιόδωρος και τρυφηλός στην ασκητική του αναχώρηση από τα εγκόσμια. Ζει και θα ζει ελέω της ποιητικής του λελογισμένης υπερβολής.

Διαβάζω πάντα μετά προσοχής τα ποιήματά του και τα πονήματα που τον αφορούν. “Παραμυθία της ζωής μου ανήμερης”, όπως θα έλεγε η θεσσαλονικιά θεοσεβής κι αθάνατη ποιήτρια Ζωή Καρέλλη. Είναι ευσεβής ο Κώστας Θ. Ριζάκης μέσα από την προκλητική αιρετικότητά του. Κι η Λίλια Τσούβα τον ακτινογραφεί με προσοχή και δέος, τόσο που σχεδόν δεν τον αγγίζει, αφήνει ανέπαφο το μυστήριο που τον περιβάλλει. Πώς θα μπορούσε όμως διαφορετικά; Μόνον ένας ποιητής στο επίπεδό του θα μπορούσε να ανασηκώσει για λίγο τα επτά πέπλα της Ίσιδας-Σαλώμης που τον από-καλύπτουν και τον καθιστούν μέγιστο, σημαντικό.

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top