Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Ο σπόρος της Γενιάς του `30 καρπίζει ακόμα (Ο κύκλος των πεζογράφων) – Μέλπω Αξιώτη: Με τη ματιά ενός αναγνώστη
02/03/2021, 10:15 μμ

Ο σπόρος της Γενιάς του `30 καρπίζει ακόμα (Ο κύκλος των πεζογράφων) – Μέλπω Αξιώτη: Με τη ματιά ενός αναγνώστη

Γράφει η Άννα Ρω //

 

 

Υπάρχει το δίλημμα: Πώς να προσεγγίσει κάποιος έναν συγγραφέα; Μέσω του έργου του φυσικά, θα ήταν η πρώτη αντίδραση. Και την εποχή του; Πώς να την προσεγγίσει κανείς; Ποιος είναι ο κόσμος του; Το εφαλτήριό του;  Και  ποιος είναι ο λόγος που μας ωθεί  να αποκτήσουμε γνώση γι` αυτόν; Το έργο του φυσικά, θα ήταν πάλι η πρώτη αντίδραση.

Ο συγγραφέας λοιπόν είναι ένας κύκλος ατελής που επεκτείνεται εκτός της διαμέτρου του λίγο πριν ολοκληρωθεί η ολοκλήρωση των σημείων του. Το μέγεθος αυτής της διαφυγής προσδιορίζει και το έργο του και μέσω αυτού  συστήνεται στον αναγνώστη.

Με αυτή την ολότελα ιδεατή  διάσταση της συγγραφικής υπόστασης, βυθίστηκα στο έργο της Αξιώτη σε μια καινούργια ανάγνωση κατά την οποία άρχισαν σιγά – σιγά να αναδύονται εντός μου τα αποθησαυρίσματά του.

 

 

 

        Δε μου ‘χε πει κανένας ακόμα ότι μπορούν οι μητέρες να φεύγουν. Πάλι και τώρα η ζάλη εκείνη η δυνατή χτυπούσε στο κεφάλι μου, μόνο πως δεν άρχιζα πια τα κλάματα τώρα, όπως σαν έμαθα ότι επέθανε το καπελάκι εκείνο απάνω στην κυρία του, τις νύχτες μόνο που μ’ έβαζαν στο κρεβάτι μου και τριγυρίζανε τα γαλάζια της μάτια από πάνω μου, που ήτανε πάντα πολύ υγρά κι ετοιμασμένα πάντα να βασιλέψουν και γύρω γύρω, σιγά σιγά στα βλέφαρά μου εφτερουγίζανε σαν ανοιχτές φτερούγες δυο, μεγάλες, κι ο ίσκιος τους χυνότανε στο ταβάνι κι έριχνε φως σ’ όλη την κάμαρα κι εγινότανε μέρα, ανοιγόκλεινα εγώ τα μάτια τα δικά μου τότε και τα βαστούσα ορθάνοιχτα, για να βλέπω ακόμα, λίγο ακόμα, το ασημένιο φως που χύνανε τριγύρω γύρω, παντού οι φτερούγες.1

Αν περιμένει κανείς η γραφή τής Αξιώτη να υπόκειται σε κανόνες σύνταξης και συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής, τότε σίγουρα, το μυθιστόρημα «Δύσκολες Νύχτες»  δεν  θα γίνει το αγαπημένο του βιβλίο. Η βαθύτητα του λόγου υπερβαίνει την οποιαδήποτε φόρμα. Η ανάγνωση μετουσιώνεται σε «αυθυποβολή» και ο αναγνώστης μεταφέρεται στο περιβάλλον του μυθιστορήματος ως ένας αόρατος επισκέπτης. Επιστρατεύει τις αισθήσεις του για να αποκομίσει το όλον από τον γραπτό λόγο, ο οποίος αφομοιώνεται από τις εικόνες, τον προφορικό διάλογο, τον εσωτερικό μονόλογο, τον αφηρημένο χρόνο και τόπο. Τίποτα δεν σερβίρεται εύκολα σ` αυτό το βιβλίο. Όταν όμως κάποιος ολοκληρώσει την ανάγνωσή του δεν θα λησμονήσει ποτέ την επίγευσή του.

         Ο Γιάννης ακόμα μεγάλωνε. 

Μα όπου και αν γύριζε το βλέμμα του, τη γη, από παντού, πέφτανε και την προσκυνούσαν με αγάπη και με τόσο φόβο οι άνθρωποι:

– μη μας ξεραίνεις το ψωμί μας – λέγανε

– Δώσε μας την καρδιά μας πίσω

– κάνε να πούνε οι άνθρωποι σε όλη τη γη

– βοήθα να καταλάβουμε2

 

Να γράψει κανείς για το έργο της επιστρατεύοντας την κριτική του αντίληψη επικεντρωμένος στα λογοτεχνικά ρεύματα, τις τεχνοτροπίες, φόρμες και φιλολογικούς όρους, δεν γονιμοποιεί το έργο της στον χρόνο. Η γονιμοποίηση επέρχεται με την επικονίαση της γύρης του έργου της στην ψυχή μας.

Η Μέλπω Αξιώτη, η ίδια ένα απάνθισμα, φέρει στο έργο της την  καταγωγή της, τον πόλεμο, την αντίσταση και τον εμφύλιο, την ιδεολογία της, το ΚΚΕ, την υπερορία της. Φέρει τους ομότεχνούς της, τον Ρίτσο, Καββαδία, Διδώ Σωτηρίου, Έλλη Αλεξίου, Αραγκόν, Ελυάρ, Χικμέτ και πολλούς άλλους. Φέρει εν τέλει στο έργο της ολόκληρη την εποχή της, τον «εικοστό αιώνα» της, έως το έτος 1973 όπου στα εξήντα οκτώ της χρόνια αποχαιρέτησε τον κόσμο τούτο.

         «Γυμνή κάθε φορά από λέξεις, έρχονται εκεί που νομίζεις πως στείρεψαν, αλλά φυτρώνουν πάλι, πέφτουν σαν κόσκινο, σαν λέπια που ξεκόλλησαν: μια πιο βαριά εκεί, ή πιο στενή, αλλά πρέπει και να χωρά, ή να σωπαίνει την κατάλληλη ώρα. Έπειτα βάζεις άλλες, καινούργιες, κατά τις εποχές, σα να τις ανακάλυψες εσύ πρώτη φορά.»3

Τα έργα της είναι ένα ωραίο σημείο συνάντησης της ίδιας με τους αναγνώστες της.

Κάπως έτσι πραγματοποιείται και η λειτουργία της διαιώνισης: “Ο χρόνος θα μιλήσει όταν εμείς δε θάχουμε πια μερτικό στο χρόνο. Κι αυτή είναι η μεγάλη αδικία: ο μόνος δίκαιος κριτής του έργου μας, ο χρόνος, ν’ αφανίζει εμάς τους ίδιους”.4

(1938 – Μυθιστόρημα):  Δύσκολες Νύχτες – Απέσπασε το 1939 το πρώτο βραβείο του  Γυναικείου Συλλόγου Γραμμάτων

(1939 – Ποίηση): Σύμπτωση

(1940 – Νουβέλα): Θέλετε να χορέψομε Μαρία;

(1945 – Χρονικά): Απάντηση σε 5 ερωτήματα, Οι Ελληνίδες φρουροί της Ελλάδας,  Ο Ρήγας,  Πρωτομαγιές 1886-1945

(1945 – Διηγήματα): Χερ Ντόκτορ, Το σπίτι με το ρόπτρο, Ταξίδια και ταξιδεμένοι,  Η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας, Το τραγούδι του Δνείπερου

(1946 – Μυθιστόρημα): Εικοστός αιώνας – Μεταφράστηκε στα γαλλικά το 1949 και ακολούθησαν μεταφράσεις στα γερμανικά, ιταλικά, ρωσικά και πολωνικά.

(1955- Δοκίμιο): Μια καταγραφή στην περιοχή της λογοτεχνίας

(1957 – Διήγημα):  Οι δυο  Ευτυχίες

(1959 – Δοκίμιο): Μερικά προβλήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας μέσα στο διεθνές πλαίσιο

(1959 –  Ποίηση): Κοντραμπάντο

(1962 – Ποίηση): Θαλασσινά

(1965 – Διήγηση): Το σπίτι μου Διήγηση

(1972 – Μυθιστόρημα): Η Κάδμω

(2014 – Ανέκδοτο μυθιστόρημα ): Ρεπυμπλικ – Βαστίλλη – Μετάφραση από τα γαλλικά Τιτίκα Δημητρούλια

(1951- Μετάφραση): Η Μάνα του Μαξίμ Γκόρκι

(1963- Μετάφραση): Η Κυρία με το σκυλάκι του Άντον Τσέχοφ

Η λίστα του έργου της φυσικά, δεν τελειώνει εδώ…

Φαντάζομαι ότι απόψε η Μέλπω θα φορούσε κανένα ταγιεράκι – πάντα ντυνόταν βαρύτερα από την εποχή – λίγο παλιομοδίτικο κομμάτι μακρύ στις γάμπες, με καμιά βατιστένια μπλουζίτσα κεντημένη ανθάκι, και πως περπατώντας αργά μες απ` τη στοά του ¨Κέδρου¨ προς την Πανεπιστημίου, θα μου έδινε το χέρι της να μ` αποχαιρετήσει, τραβώντας το βιαστικά από το φόβο μην το πληγώσει. «Καληνύχτα, κυρία Αξιώτη֗ να ιδωθούμε.» «Να ιδωθούμε֗ καληνύχτα.»5

 

 

 

 

  1. Απόσπασμα από μυθιστόρημα: «Δύσκολες Νύχτες» – Εκδόσεις Κέδρος, Δεύτερη έκδοση, σελ. 15)
  2. Απόσπασμα από τη νουβέλα: «Θέλετε να χορέψομε Μαρία» – Εκδόσεις Κέδρος, 1982, σελ. 39 – Πρώτη έκδοση το 1940 από τις εκδόσεις «Πυρσός»
  3. Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Η Κάδμω»
  4. Απόσπασμα από το βιβλίο «Καταραμένα κι ευλογημένα χαρτιά – Σπαράγματα αλληλογραφίας» (1960-1966)
  5. Απόσπασμα: Πλανόδιος Σαλπιγκτής του Μένη Κουμανταρέα (Η Αξιώτη όπως την γνώρισα),εκδόσεις Κέδρος, σελ. 36
  6. Πληροφορίες για τη Μέλπω Αξιώτη αντλήθηκαν από https://biblionet.gr/  & http://www.ekebi.gr

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top