Ανταπόκριση αβύσσου

Γράφει ο Σταύρος Σταμπόγλης //

Αντώνης Μπαλασόπουλος: Ποιητική συλλογή “ΛΕΥΚΟ ΑΠΟ ΛΕΥΚΟ” Εκδόσεις ενύπνιο, Αθήνα 2021

…Κι όταν μιλούν του Αχέροντα /

οι θαλερές σκιές /

θα σου μιλά η βροντή.

Για την  ποίηση του Αντώνη Μπαλασόπουλου λοιπόν. Γραφή ρωμαλέα. Ό,τι ορίζεται από την προσωπική άβυσσο καταπάνω στις στέπες  της Ιστορικότητας. Το Παρελθόν,  το Μέλλον και ο Τόπος συμπιέζουν  το Παρόν, συμπάσχουν  στην Απώλεια. Απόσπασμα σελίδα 48, «…Ο τρελός ρωτούσε τις πέτρες για το νερό κι έπειτα έκλαιγε  πάνω στις σπασμένες επιγραφές».  Ισχυρή  εικόνα καθώς βαδίζουμε ήδη στο μέλλον. Μυρωδιά Κόλασης. Όπου όλα χωνεύονται: συντρίμματα, γεγονότα, σώματα, ελπίδες, εμπειρία, επιστήμες, απώλειες. Από εδώ ο Παράδεισος είναι μακριά, αλλά ενισχύεται το ήθος της ποιητικής στην Ελληνική γλώσσα, με ηχόχρωμα ελαύνουσας νεότητας.

Έτσι πολλαπλασιάζονται συνθλιβόμενες  οι κατευθύνσεις και  φουσκώνει το ζυμάρι του λόγου. Απόσπασμα σελ. 58. «… / Έπειτα μπορούνε όλα να χτιστούν  σε μια πιο στέρεα βάση, / το αλφάβητο έχοντας πια αναδιαταχθεί, / κι ο κύκλος κλείσει.». Πρωταρχική κατάσταση. Εσωτερική ουσία σιγοβράζει παράγοντας ρυθμό.  Ιδανικές αφαιρέσεις. Ποίηση ελλειπτικής ρυθμολογίας. Η αφομοίωση του τραγικού γίνεται εικόνα. Εντάσεις γερμανικού εξπρεσιονισμού. Εκτινάσσονται σκιές∙ η δομή του δράματος. Απόσπασμα σελίδα 50, «Στην εκκλησία των φλύαρων πουλιών  ενέδρευε η έχιδνα. / Στον τοίχο ξέφτιζε μια αφίσα  της ιεράς σιαγόνας… / Ενεχυροδανειστήρια. Κλουβιά  που έψαχναν ανθρώπους…». Και υπερρεαλισμός. Κραυγή  καθώς τραυματίζονται τα μάτια ενώπιον της μέρας. Απόσπασμα σελίδα 59, «Σαν το πρόσωπο να ΄ταν νερό: / μια πέτρα βυθίστηκε, / βαριά ανάμεσα στα φρύδια, / αφήνοντας ομόκεντρους κύκλους στο δέρμα. / Τρεις αυλακιές  βαθιά σκαμμένες στο μέτωπο / κι  αντικριστά τους δυο βαθουλώματα  σεληνοειδή, εκεί που κάποτε βρίσκονταν, / λεία της νιότης λιβάδια, / τα ζυγωματικά…».

Μοντέρνα γραφή συχνά με λυρισμό. Αφαίρεση επί νεορεαλισμού. Διακριτικά σημεία ελπίδας παρά το συνεχές της συντριβής. Απόσπασμα σελίδα 72, «Να  σβήνεις / όπως το χιλιόφυλλο  δέντρο μια γωνιά  ουρανό // Να γράφεις  όπως η σταγονορροή του ασβεστίτη εσωτερικά του τοιχώματος // Το δύσκολο φως να ξεδιπλώνεις, / το φως που αυξάνεται». Ένδυμα ν΄ αντέχει την πολυπλοκότητα των  πιέσεων σήμερα. Ακίδες  ικανές να αποτυπώσουν συνθέσεις στιγμιαίας ισορροπίας. Εικονίσματα από γεγονότα αναταραχής, απώλειας και θυσίας. Η ποιητική του Μπαλασόπουλου είναι χείμαρρος.  Ενάργεια και γνώση γίνονται ποτάμι∙  φτάνουν θάλασσα. Λαχανιασμένα νερά, έμπειρα. Έκταση και καθαρή φωνή στα όρια του συμβολισμού. Απόσπασμα σελίδα 44, […// Μου είπες: «Πάρε το χαρτί. / Γράψε, με αλάθητο χέρι,  όσα δεν γνωρίζεις». // Ξεκινώ όπως μου έμαθες, ανάστροφα, / από τη Δύση προς την Ανατολή / απ΄ το ωμέγα του στεναγμού / προς το άλεφ της άλγεβρας / από τη μεταβολή των συνόρων / προς τη μονιμότητα  των βυθών στον αχάτη.]

Εδώ κάθε λέξη, κάθε σύμπαν λέξεων,  το κοινό του κόσμου    ομολογεί. Αγαπητικός τρόπος. Η αγωνία του νοιάζομαι.  Τραγούδι με την συμμετρία της ωριμότητας. Κατά τον Μπαλασόπουλο, Κατανόηση, Παραδοχή και Αποδοχή, σημαίνουν θεμελίωση Σύνθεσης.  Το κύριο δεν είναι η αποδόμηση, αλλά η ανάλυση. Καύσιμο  ο χρόνος. Όχημα η αφαίρεση επί του γεγονότος. Εδώ δεν θα σε παραπλανήσουν λατρευτικές  εμμονές. Επικρατεί κριτική στάση δίχως κραυγές, μόνο με τη δύναμη της Μεταφοράς. Σε κερδίζει το δημιουργικό πείσμα, ο τρόπος του ποιητή. Απόσπασμα από το εξαιρετικό ποίημα « Ύψος» σελ. 73, «…/ Σαν η καθαρότητα, / φέρουσα εγκαύματα  απ΄ τον πάγο, / να μην σηκώνει ρούχο  στη γύμνια της. / Σαν κάτι αυστηρό και ζηλότυπο να ορίζει τον χώρο,  καρφώνοντας πασσάλους υψομέτρου στη γη. / Κι αυτή, / σαν ξυσμένη  μολυβιού μύτη καθώς ανεβαίνεις ψηλότερα – / μια σκλήθρα στα γυμνά πόδια του ορφανού και γαλάζιου παιδιού από πάνω».  

Ετούτη η ποιητική εμπεριέχει τον κόσμο συνολικά και σε θραύσματα. Κίνηση και διασπορά. Μοιρασιά και  συντριβή. Κατάσταση πριν τη λέξη. Οι έννοιες πριν τις λέξεις τους. Ο αναγνώστης προϋπάρχει  του ποιητή και κυρίως του ποιήματος. Ειλικρινής ποιητική με την γενναιότητα της φωτογραφίας. Οι αφαιρέσεις δεν κρύβουν τους φθόγγους των δικών μου κραυγών. Χωνεμένα στοιχεία. Σύλληψη ήθους. Τίμια εικόνα. Ίχνη Ιδέας. Απόσπασμα σελίδα 46, «…Ανάμεσα στο σίδερο της ισχύος / και στο σίδερο της διάψευσης / η απόμακρη φλόγα, η αδιάφορη φωτιά. / Το βασίλειον του υπομονετικού βιβλιοσκώληκος  ελεύσεται».   

Ποίηση που δεν ομφαλοσκοπεί. Ορίζει πρώτα την δική μου θάλασσα ανάμεσα σε άλλες θάλασσες  που έχουν πολύ βασανιστεί. Η ποίηση του Μπαλασόπουλου μέσα απ΄ το γεγονός της συντριβής, αποκαλύπτει το καθήκον, ορίζει την ουσία του δράματος. Σιδερένια φτέρνα* αναπόφευκτα  πατάει την πορεία μου με άκανθο αόρατο. Αλλά δεν επιβεβαιώνει μόνο την μάνητα  του αρχαίου Θεού, διακρίνονται και οι αιμορραγούσες αρτηρίες της αμφισβήτησης των νόμων και των συμβάσεων. Οι θεοί σβήνουν στην αβεβαιότητα χωρίς υπηρέτες. Ο άνθρωπος γνωρίζει πως οι θεοί δεν ξεφεύγουν του θανάτου τουλάχιστον από την εποχή του Αισχύλου. Η ποίηση του Μπαλασόπουλου δεν υπηρετεί στην αυλή κανενός ή τουλάχιστον δεν διαφημίζει εκ του πονηρού κάτι τέτοιο. Ποίηση που δεν ξεπέφτει παρά τις αναπόφευκτες ανάγκες, υλικές και συναισθηματικές. Και για πιο Έπος τραγουδά ο ποιητής; Μα για την ουσία της συνέχειας και του ενιαίου κατά την ασυνέχεια. Καθήκον του η παρατήρηση του γεγονότος, καθώς η ανατροπή μετασχηματίζεται βάλτος και η ποιητική συμπεριφέρεται σαν ελατήριο σε θέση συσπείρωσης. Πρόκειται για ποίηση πένθους; Όχι. Ακούγονται δοξαστικά μνημοσύνης. Η μνημοσύνη πατάει γερά στο μέλλον κατά τον Μπαλασόπουλο, κάτι σαν γενεσιουργό χρέος της γνώσης.  Απόσπασμα σελ.  81, «… // Τι θέλει από εμένα η ποίηση; // Έχω μόνο το σκοτεινό μου άλογο /  κι έναν ιπποκόμο βουβό /  κι  ένα ζευγάρι σπιρούνια  απ΄ το ματωμένο ασήμι των Άνδεων / κι ένα σκύλο τυφλό και πιστό. / Έχω  μόνο μιαν έρημο μεγάλη σαν κόσμο / κι  ένα κόσμο μικρό σαν σημάδι της στίξης».

Πορευόμαστε σε μια Ενδοχώρα. Αν είναι κάτι σαν  Οκτάνα, (μεταξύ των άλλων σημαίνει λόγος σπέρματος κατά τον Εμπειρίκο), αν είναι ο αριθμός 7, ( η αγωνία της ολοκλήρωσης κατά το αναπόφευκτο  της μη ολοκλήρωσης), αν είναι η ελεγκτική ισχύς του Φωτοφράχτη,  (ήχος τέλειου μηχανισμού, ή το άηχο της άυλης συναλλαγής), αν είναι η νήσος Πάτμος, (ποίηση που πάσχει στην Αποκάλυψη της ανεξάρτητα από χρόνο και χώρο ), αν είναι το Γεγονός, (ό,τι βοηθά  την Πρόταση να εκφραστεί εντός του πραγματικού, κατά τον  Wingenstein), τότε ορίστε ένα απόσπασμα, σελίδα 47,  «Το αντικειμενικό μας κοιτάζει με μάτια πεινασμένου πάνθηρα…/  Όλα τα υποκειμενικά θηρία νεκρά, με τα κόκκαλα σπασμένα στα γρανάζια των γνάθων του».

Αντώνης Μπαλασόπουλος

Το ΛΕΥΚΟ ΣΤΟ ΛΕΥΚΟ βρίσκεται στο μεταίχμιο.  Βεβαρημένο καθημερινό ψαύει  την άλλη ημέρα. Η σήμανση κατεύθυνσης ορίζει εξ αρχής την ουσία της ύπαρξης που είναι  καταρχήν η Συνέχεια. Απόσπασμα σελίδα 23, «Σε ποια ακόμα πανδοχεία μπορείς θαρρείς να κοιμηθείς άγνωστος κι ελαφρύς σαν να μην έζησες καθόλου μαζί μας;

Σε ξέρω…»⁷ . Στίχοι καθώς παίζουν με την διάλυση και την συμπύκνωση. Αντιθετική σχέση γι αυτό θεμελιώδης. Το ποίημα εδώ εισάγει στο σύστημα  Υπάρχω γιατί Αμφισβητώ καθώς συνδιαλέγεται μαζί τους. Πρωταρχικά στοιχεία της δημιουργίας. Θα οδηγήσουν στην ανάγκη της αναζήτησης. Η αναζήτηση, ο διάλογος και αντιπαράθεση, σε τούτη την ποιητική  διευκολύνεται και με τη σειρά της εντείνει την πολυπλοκότητα  στην Πράξη και την Ιδέα κατά την Κίνηση, παρά την πλάνη πολλών  πως οι νόμοι των θεών είναι απαραβίαστοι ενώπιον της ανάγκης. Την ιερότητα δεν την απονέμουν οι θεοί μα κερδίζεται μέσω της γενναιότητας και της θυσίας. Αλλιώς πρόκειται για απάτη. Γενναιότητα, θυσία και συντριβή εμπλέκονται συχνά με ασαφή όρια. Το ιερό κρίνεται εκ του αποτελέσματος της σταύρωσης. Η ιερότητα δεν είναι παρά η ίδια η εξέλιξη από μυριάδες κόμβους τεθλασμένης. Λοξές παραλληλίες, διασταυρώσεις, συγκρούσεις, εισβολές, συγχωνεύσεις, διασπάσεις. Όσες  παραβολικές τομές στερεομετρίας, όσες έλικες, όσα τρίγωνα σφαιρικά και τύμπανα.  Ό,τι συνδέει, αντέχει και στηρίζει  το χάος  με τις γαίες των ανθρώπων. Ο διάλογος ζωής και θανάτου, αυτό το παράλογο του σύμπαντος, σε λίγους στίχους. Αυτή είναι για μένα, η άβυσσος της ποίησης του Μπαλασόπουλου ανεξάρτητα από το τι ακριβώς θέλει να πει ο ποιητής. Όπου ωθούμαι ο αναγνώστης πέρα και πίσω απ΄ τις έννοιες των  λέξεων, στις πρωταρχικές αιτίες του δράματος. Συχνά οι λέξεις των ποιητών, παρά τον αυστηρό έλεγχο, κατά την αφαίρεση και την  συμπύκνωση, αυτονομούνται.

Ολοκληρώνοντας, ο λόγος του Μπαλασόπουλου, παρά το λαβυρινθώδες  του ενιαίου, δεν είναι βέβαια μεταφυσικός, διότι βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με το ουσιώδες της ενότητας  των αντιθέτων. Αναζητά  το χρέος στη συντριβή, το ήθος ενώπιον της ασυνέχειας, εκεί που ανθίζει ο πλουραλισμός της ύπαρξης, βασικό στοιχείο της κίνησης και του ενιαίου. Του λόγου μου αυτά διακρίνω ως κύριο στην άβυσσο του Μπαλασόπουλου και ανεξάρτητα από το τι ακριβώς θέλει να πει ο ποιητής. Δηλαδή με την συνεπικουρία της δεδομένης ποιητικής, συχνά οι λέξεις, παρά τον αυστηρό έλεγχο του ποιητή, κατά την αφαίρεση και την συμπύκνωση αυτονομούνται. Απόσπασμα σελίδα 84, «…/ Και η ασίγαστη οργή τιθασευόταν, πειθαρχούσε στην εναλλαγή φωτιάς και ψύχους. / Εντός του κλιβάνου δενόταν το νέο μέταλλο».

Καμιά λέξη χαμένη. Έκφραση με ψυχή και γνώση. Δωρικός ρυθμός. Μέθεξη. Να περιμένουμε ακόμη περισσότερα από την ποιητική του Αντώνη Μπαλασόπουλου.