Fractal
Home / FRACT-ALL / Δοκίμιο: “Η σιωπή κυοφορείται στην ενδοχώρα της ανάγκης…”
10/05/2017, 9:37 πμ

Δοκίμιο: “Η σιωπή κυοφορείται στην ενδοχώρα της ανάγκης…”

Της Ευαγγελίας Τυμπλαλέξη // *

 

 

«Πρώτα αμαρτάνει ο άνθρωπος και ύστερα ορίζει τι είναι αμαρτία. Αν προηγηθεί ο ορισμός συρρικνώνεται η χαρά της πράξης∙ αν προηγηθεί η πράξη συρρικνώνεται η συνείδηση της χαράς. Αυτό το αίνιγμα καλείται να ξεδιαλύνει ο άνθρωπος.»

Παναγιώτης Στάμος

 

 

 

Προ περίπου ενός διμήνου έκανα μία αναφορά στο έργο «Λόγος ανθηρός χειρο-νομηθείς», έργο σταθμός για τα Ελληνικά Γράμματα. Η εμβληματική φιγούρα του Παναγιώτη Στάμου με είχε πριν καιρό στοιχειώσει, όταν είχα τυχαία δανειστεί τα βιβλία του προς ανάγνωση. Τη στιγμή που τα επέστρεφα ένιωθα ένα κόμπο στο λαιμό, όχι μόνο επειδή τα οικονομικά μου είχαν αρκετά περιοριστεί τελευταίως, ώστε να μην δύναμαι να προβώ εύκολα σε αγορές τόσο σημαντικών εγχειριδίων όσο αυτά αλλά κυρίως διότι μετά την ανάγνωση των πονημάτων του εν λόγω Ποιητή, η σκέψη του δεν αποτελούσε πια έναν φορέα κι εγγυητή δεδομένων αλλά υπερέβαινε το ανώτατο στρώμα του «Είναι» μου. Δόκιμο στο σημείο αυτό να αναφέρω πως ποτέ δεν είχα την τύχη να συναντήσω από κοντά τον ίδιο, και ούτε είχα καμία επαφή με ανθρώπους του περιβάλλοντός του, ώστε να γνωρίζω τη δράση του. Νομίζω πως αυτό έχει από μόνο του μεγίστη αξία, διότι δηλώνει απερίφραστα την επιρροή, που δύναται να προκαλέσει ο Λόγος του κυρίου Στάμου, σαν ατόφιος κι απαλλαγμένος οιασδήποτε φιοριτούρας. Συνακόλουθα αποφάσισα να επιστρέψω στο συνολικό αυτή τη φορά έργο του, επιθυμώντας να αποτίσω ένα μικρό φόρο τιμής σ’ ένα πνεύμα, στο οποίο είχε εκ φύσεως αναγνωριστεί η αρμοδιότητα και η ικανότητα να δαμάζει αλλά και να εξακτινώνει ταυτοχρόνως την αισθητή ανθρώπινη διάσταση μέσω του Λόγου. Μελετώντας τα βιβλία του, ο αναγνώστης ανασυνθέτει τις προϋποθέσεις της ελληνικής παιδείας και αναθεωρεί τις προσανατολισμένες δομές της σύγχρονης σκέψεως.

{Αγαπητοί τηλεθεατές, σήμερα, με την ευκαιρία της εκπομπής για τη γλώσσα, έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον γνωστό περιστασιακό, με συγχωρείτε… αντιστασιακό, και εκλεκτό καθηγητή Ιάκωβο Χαϊδόπουλο στα ελληνικά, που ευγενικά άλλωστε προσφέρθηκε όπως θα ξέρετε, να αναλάβει ανιδοτελά και απέναντι αστρονομικής αμοιβής τη διεύθυνση στο υπό ίδρυση πανεπιστήμιο «Κάτω Βόλτα της Παιδείας»!}

Στη σελίδα 9 του βιβλίου Αγαπάτε καταλλήλους η γλώσσα του λοιδορεί αιχμηρά το σύστημα εκπαίδευσης. Διατρέχοντας όλο το κείμενο βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μία διαφωτιστική δάδα, η οποία αποπειράται να ξύσει το επίπλαστον και εν συνεχεία να απελευθερώσει τον άνθρωπο απ’ τα φυσικά δεσμά του. Εμβαθύνοντας θα τολμούσα να πω πως δεν πρόκειται για μία απλή ένσταση στο ελληνικό εκπαιδευτικό γίγνεσθαι αλλά για μία έκκληση στην παγκόσμια κοινότητα, έλκοντας το άροτρο απ’ τα εφόδια των ελληνικών εργαλείων. Διερχόμενοι τον γήινο βίο μας σε εποχή στραβοδίβολη, επαμφοτερίζουμε συνεχώς ανάμεσα στην ανάταση και την πτώση. Η προσπάθεια να ανιχνεύσουμε αιτιακή συναγωγή απορροιών προσκρούει στις δύο όψεις της κατάστασης. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που το εγχείρημα του Ποιητή δεν στερείται νοήματος. Απεναντίας απαλλαγμένο απ’ τη ματαιότητα της αλαζονείας, προσπαθεί να ερμηνεύσει τον εκφυλισμό του παλιού, που παραπαίει αλλά και του φαυλεπίφαυλου νέου.

{«Το όπλο της κριτικής δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει την κριτική των όπλων…» Τα δεύτερα είναι αποτελεσματικότερα Και πως να μην είναι αφού και στις πιο ειρηνικές εκδηλώσεις τα όπλα μας επιδεικνύουμε και την ειρήνη ακόμα πάνοπλη τη φανταζόμαστε…}

Το ποίημα «Αυθεντική ερμηνεία» απ’ το βιβλίο Κυοφορία σιωπής στη σελίδα 26 εμφανίζεται σηματωρός κριτικής, την ίδια στιγμή που ο όρος κριτική στη σημερινή κοινωνία δεν εμφανίζεται πια ικανός να δημιουργήσει ούτε να αναχθεί. Η ρήση στάζει θλίψη στη διαπίστωση ενός οργίου πλεονεξίας, στο οποίο επαφίεται ο άνθρωπος χάνοντας το όραμα και τη σπίθα πέρα απ’ τον ορίζοντα. Είναι σαν το γλωσσικό ενέργημα να μετατρέπεται σε πράξη για ν’ αποτελέσει αντίδραση προσεταιριστική ή αντιπαραθετική με την έξωθεν μετάληψη των συμπεριφορών. Η αυθεντικότητα των στίχων παραπέμπει σε αναλυτική επίδοση της σκέψης προκειμένου να αποφευχθεί το μορφολογικά αναγκαίο και να προσανατολισθεί στο ουσιαστικό περιεχόμενο επαρκούς ορισμού.

{Τι απ’ το μηδέν να περιμένεις / σκίρτησε του μηδενός η μήτρα / άνθισε ο σπόρος στα ύφαλα κρυμμένος  / γαζία το χαμόγελο…}

Οι στίχοι είναι μέρος του ποιήματος «Η Λοχεία της απορίας», απ’ το πόνημα Ιδού η φύτρα στη σελίδα 84. Η ξενάγηση της απορίας εκκινεί απ’ το Μηδέν, χώρος απαγορευμένος για την παρακολούθηση νοητών ή δυνατών αιτιοτήτων. Το Μηδέν εδώ αναφύεται σαν μονοσήμαντο σύμπαν ρυθμισμένου παιχνιδιού, με αρίφνητες ανιδιοτελείς κι αλυσιτελείς πράξεις να ελλοχεύουν στον πυρήνα του. Προκειμένου η περιγραφή των εκδοχών καρτερικού ή προσδοκώμενου ύφους να έχει αξία εμπειρικής επαλήθευσης, ο ποιητικός οίστρος αυτομολεί από παν δρώμενο σχηματικής αντίληψης αντλώντας ατέρμονη ελευθερία. Η γλώσσα ανακαλεί γνωρίσματα εξίσωσης και συμπύκνωσης σαν κάτι το ευνόητο, σίγουρα πάντως για τον ποιητή αυτονόητο.

{Άδειο κέλυφος το φεγγάρι / μετά τη δύση της σελήνης…}

Στη σελίδα 21 του έργου Σκιάς ποίκιλμα φιλοξενείται το ποίημα «Άδειο κέλυφος Πικρή σοδειά». Να αισθάνεται η Φύση τα πιο ουσιαστικά πράγματα κάτω από τυραννίες, σαν θανάσιμη απειλή για την ύπαρξή της. «Η ελευθερία είναι κυρίως η ελευθερία για εκείνους που σκέφτονται αλλιώς» διατείνεται ο Κορνήλιος Καστοριάδης για να έρθει ο Παναγιώτης Στάμος με τούτον εδώ τον στίχο να χορηγήσει σιωπηρά μα αποδεκτά τον κυρίαρχο του φιλοσόφου στόχο. Ο κλονισμός που προκαλεί η κατάληψη της εξουσίας της φύσης από ανατρεπτικά συμβάντα συμπεριλαμβανομένης και της Κοσμογονίας χαράσσει την αυτοφυή της αποκατάσταση, έχοντας απλώς αποδείξει τη λογική των διεργασιών ανταγωνισμού στο κλειστό της πλαίσιο. Η Ποίηση ανάλογης ολκής περιστέλλει τις κοινωνίες των επιστημονικών θαυμάτων σαν πράξη αυτοκαθορισμού ή σχηματισμού ειδώλων υψηλής πνευματικότητας.

{Με μια σταγόνα αρχίζει ο καταρράκτης / που και πως τελειώνει τα στεγνά ρωτήστε μάτια / Με μια σταγόνα δακρύζει ο ουρανός / που και πως τελειώνει το ξερό ρωτήστε χώμα…}

Δίκην επιλόγου όχι τυχαία θα ήθελα να σταθώ στους στίχους απ’ το ποίημα «Με μια σταγόνα», το οποίο ανιχνεύουμε στη σελίδα 60 του βιβλίου Ενδοχώρα της ανάγκης. Οι διαστάσεις της σταγόνας μέσα στον μεγάκοσμο, σαν υποκείμενο που περιέχει κώδικες. Ο κάθε μορφής κώδικας εγκλείει ευνοϊκό έδαφος για τον ορθολογισμό. Η αφαίρεση ωστόσο είναι αναπόδραστη ακόμη και για τον αναγνώστη, που θα προτάξει επιχειρηματολογία εναντίον της. Δηλώνεται η κύρια αντίθεση ανάμεσα στην έναρξη και στη βίωση. Ένα διακύβευμα, το οποίο προϋποθέτει κι επιβάλλει ταυτόχρονα την προσήλωση στο παιχνίδι. Μία δυναμική του πεδίου, όπου η κοσμοθεωρητική ιδιοποίηση αναπαράγεται για να προσπορίσει  τη σπανιότητά της.

Το συνολικό έργο του Παναγιώτη Στάμου παραπέμπει σε μία κατασκευή συμβολικού χώρου, στον οποίο συμπλέκονται αντικειμενική εφαρμογή κι απροσδιόριστη ιδιότητα. Είναι μία προ-λογική συνείδηση του Μέλλοντος μετουσιωμένη σε γέφυρες διλήμματος και μετά-λογική νοησιαρχία…

 

 

 

 

 

* Το γυροσκόπιο αντίληψης της Ευαγγελίας Τυμπλαλέξη οδυνάται για τα κακώς κείμενα στον Πλανήτη. Νιώθει να πάλλεται σε χώρο μαγνητικά απομονωμένο και η πυξίδα έχει χαθεί.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top