Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Αληθινά παραμύθια», με καταιγιστικές εικόνες ονειροφαντασίας
06/02/2024, 9:13 μμ

«Αληθινά παραμύθια», με καταιγιστικές εικόνες ονειροφαντασίας

Γράφει ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής //

 

 

 

 

Έλσα Κορνέτη «Δωμάτια με δόντια και άλλες κοφτερές ιστορίες», εκδόσεις Μελάνι 2023

 

Με δημιουργική φαντασία και πλούσιες περιγραφές η Έλσα Κορνέτη φωτίζει εμμέσως κομμάτια της σύγχρονης πραγματικότητας, μέσα από την αλληγορική ποιητική της μυθοπλασία, που εντείνει τις ιδιότητες των όντων σε ένα συναρπαστικό παραμυθένιο κόσμο. Η συλλογή αυτή είναι συνέχεια της προηγούμενής της το νησί πάνω στο ψάρι (εκδ. Μελάνι 2020).

Τα διηγήματά της δεν είναι ακριβώς δυστοπίες, αλλά «αληθινά παραμύθια», με καταιγιστικές εικόνες ονειροφαντασίας. Κινούνται σε έναν κόσμο μαγικό, μεταφυσικό, που οι ιδιότητες και τα συναισθήματα παίρνουν σάρκα και οστά, γίνονται ενέργειες και επηρεάζουν, καταθλίβουν και αλλάζουν τους ανθρώπους. Ουσιαστικά παρατηρούμε τη μεταφορά του νοήματος υπαρκτών καταστάσεων σε παραμυθικές και φανταστικές ενέργειες και μορφές. Το βιβλίο στέκεται μεταξύ πραγματικού και φανταστικού. Έχει κάτι από την αφηγηματική δύναμη των παραμυθιών και την παιδική φαντασία, που δεν έχει παγιωμένη αντίληψη των όντων, αλλά καθόλου παιδικά δεν είναι τα νοήματά του.

 

Μια κουβαρίστρα χρυσή ξετυλίγεται κατά μήκος μιας ουράς φολιδωτής κι οδοντωτής. Σ’ ένα μονοπάτι λαμπερό στο χρώμα του χρυσοπράσινου σκαθαριού ακολουθεί μια σειρά θραυσμάτων από σπασμένη λευκή πορσελάνη.

Σαν τον κοντορεβιθούλη τα βράδια χάνεται, όμως πριν από το χάραμα, τη μαύρη ώρα της αυγής βρίσκει και πάλι τον δρόμο της επιστροφής στο σπίτι, ακολουθώντας τα βότσαλα-θραύσματα που τον οδηγούν. Τα μαζεύει ευλαβικά και τα βάζει στο σακίδιό του ένα-ένα προσεκτικά. Μόλις βρει το σπίτι μπαίνει και κάθεται ευθύς στο τραπέζι, μπροστά σ’ ένα τζάκι άσβεστο, για να ξεκινήσει όλο ανακούφιση το παιχνίδι του. Το λυτρωτικά θεραπευτικό παιχνίδι της συγκόλλησης των δικών του θραυσμάτων.

 

(«Στην εποχή των καλών προθέσεων», σσ.103-104)

 

Διακριτοί παράγραφοι με συγκόλληση σκηνών είναι συχνά τα διηγήματά της. Βλέπουμε έτσι αχαλιναγώγητες εικόνες ονειροφαντασίας, στα όρια της παράνοιας και του υποσυνείδητου, διάχυτες με γρήγορους ρυθμούς και εναλλαγές, με πρωταγωνιστές ενδεούς ή παρασυρόμενους από τις παράξενες και ακραίες συνθήκες.

 

Στο παραμορφωτικό παιχνίδι της πραγματικότητας, στο οποίο κλήθηκαν να παίξουν, έγιναν πιόνια και απέμειναν οι τελευταίοι παίκτες μιας παρτίδας μακάβριας.

 

(«Ιππότης στην άκρη- A knight on the rim is dim», σ.136)

 

Οι εικόνες αυτές συχνά παίρνουν τη μορφή φαντασμαγορίας. Έτσι παρατηρούμε στοιχεία επιστημονικής φαντασίας με όρους ποιοτικής γραφής και διαρκή εικονοπλασία, εισχωρώντας στα πεδία ταινιών με εντυπωσιακά εφέ.

Οι κόσμοι που επινοεί η συγγραφέας είναι απειλητικοί και δυστοπικοί. Οι άνθρωποι απελπισμένοι ψάχνουν λύσεις, αλλά η επιστροφή στην κανονικότητα δεν είναι δυνατή. Τα υποκείμενα είναι αφημένα σε ένα καταπιεστικό περιβάλλον, που δεν μπορούν να το ελέγξουν και να το επηρεάσουν. Οι σύγχρονες συνθήκες οδήγησαν τον άνθρωπο από τη μικρή ελεγχόμενη και κατανοητή κοινωνία που ζούσε σε έναν τεράστιο κόσμο, όπου οι πληροφορίες τρέχουν και νιώθει αδύναμος να τον επηρεάσει, τον κάνουν να αισθάνεται μικρός και συχνά ασήμαντος. Αυτή την αίσθηση αποπνέουν και οι ήρωες της Κορνέτη, η οποία είναι σαφώς παιδί της εποχής της και του 21ου αιώνα, στον οποίο έχει δημοσιεύσει και τις περισσότερες δημιουργίες της, κληρονομώντας τον σκεπτικισμό του. Είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους σε όλες τις ποιητικές και διηγηματικές δημιουργίες της.

 

Έλσα Κορνέτη

 

Όπως ανάφερα παραπάνω, το βιβλίο είναι συνέχεια της προηγούμενης συλλογής διηγημάτων της, το νησί πάνω στο ψάρι, ένα έργο που πολύ θαύμασα, γιατί είναι πολύ ουσιώδες, εύληπτο και με δημιουργική φαντασία. Εδώ, βέβαια, υπάρχουν διαφοροποιήσεις στη δομή της πλοκής, η οποία είναι πιο χαλαρή και εγκεφαλικά στοχαστική, και στην εμμεσότητα μετάδοσης του νοήματος. Τα συμπεράσματα αφήνονται πιο ελεύθερα, το ίδιο και η αναγνωστική φαντασία.

Τα διηγήματα που κατά την ταπεινή γνώμη μου ξεχωρίζουν είναι «Τα χαμένα παιδιά» και « Ο χορός των εκστασιασμένων».

Διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο αναρωτιέται κατά πόσον τα πεζά της ακολουθούν διηγηματικούς ή ποιητικούς οδούς. Νομίζω ότι η απάντηση  είναι και τα δυο. Υπάρχει σαφής υπόθεση καθώς και σταδιακή κλιμάκωση, κορύφωση και συνήθως ανατροπή στο τέλος. Από την άλλη, όπως συμβαίνει όταν ένας/μια ποιητής/τρια γράφει πεζογραφία, μεταφέρει στοιχεία ποιητικής στο λόγο του/της. Έτσι και εδώ παρατηρούμε έντονα μεταφορικό και υπαινικτικό λόγο και αποτύπωση ασυνήθιστων και εκκεντρικών καταστάσεων, κάτι το οποίο συνηθίζει πολύ έντονα και στα ποιήματά της, που άπτονται της σύγχρονης γραφής και όχι παραδοσιακών τεχνικών και ρεαλιστικής αποτύπωσης. Όπως αναφέραμε φαντασία και πραγματικότητα παντρεύονται. Το βιβλίο νομίζω ότι το εκφράζει η φράση της: «Το πραγματικό και το ψεύτικο, το αληθινό και το επινοημένο συμπλέκονται σε πλεξούδα, όπως ένα τσαμπί φίδια που ερωτοτροπούν καθώς τυλίγονται σφιχτά και δυνατά» (σ.57).

Γλωσσικά, οι προτάσεις της μεγάλες και πολυσχιδείς και περίτεχνα πλεγμένες, λειτουργούν οργανικά, παρασύροντας τον αναγνώστη στον φανταστικό κόσμο της.

Το βιβλίο τελειώνει με τη διαβρωτική ειρωνική φράση, χαρακτηριστική του γενικότερου ύφους της, που αναφέρεται στην κατάσταση μετά την καταστροφή του πλανήτη από τους αλαζόνες ανθρώπους: «Ακόμα κι Αυτός έχει δικαίωμα για μια selfie».

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top