Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μοναξιά, ως συνώνυμο της ζωής
18/01/2023, 1:33 πμ

Μοναξιά, ως συνώνυμο της ζωής

Γράφει ο Αντώνης Ε. Χαριστός //

 

Μαργαρίτα Γριμάνη, «Αναλαμπές & σκόρπιοι στίχοι», Εκδόσεις Έμβρυο, Αθήνα 2022

 

Εάν η λέξη «μοναξιά» ήταν σε θέση να δονήσει την καθημερινή οπτική θέασης των πραγμάτων, στη συνείδηση των ανθρώπων και τη ματαιότητα των προθέσεων, τότε αυτή θα αποτελούσε τη βασιλική οδό στην ποίηση της Μαργαρίτας Γριμάνη. Μοναξιά, ως συνώνυμο της ζωής, ως προέκταση της αδυναμίας σύλληψης των ζωτικών όρων αναπαραγωγής τής ανθρώπινης υπόστασης παρά μόνο με όρους υποκειμενικής ερμηνείας και επεξήγησης. Αυτόν ακριβώς τον παράγοντα θέτει επί τάπητος η εν λόγω ποιητική συλλογή. Την υποκειμενικότητα ως βασικό πυλώνα αφήγησης τής ζωής σε χρόνο μοναχικότητας. Όλα μοιάζουν νεκρωμένα στην ανθρώπινη διάσταση της κοινωνίας, της συλλογικής ζωής. Η βιωματική εμπειρία τής τελευταίας μεταπλάθεται σε γνώμονα συναισθηματικής εκρίζωσης των προμελετημένων συλλογισμών. Η μνήμη, με άλλα λόγια, ως ενιαία οντότητα τής μοναξιάς, επαναφέρει στο προσκήνιο όλα εκείνα που το παρελθόν επιχειρεί να διαγράψει ή να ενταφιάσει βαθιά στο ασυνείδητο. Είναι όλα εκείνα τα οποία, ως στιγμές και ως εμπειρίες, διαποτίζουν την ανθρώπινη συνείδηση με τον φόβο τής απώλειας και η μοναξιά επενεργεί σε αυτό ακριβώς το σημείο, στο μέρος κατά το οποίο η ελευθερία έκφρασης έχει καταποντιστεί στο έσχατο περιβάλλον τής αφαίρεσης.

«Τι είναι η ζωή;/Ένας διάττοντας αστέρας είναι/ (…) /Μια σωστή ή λάθος επιλογή είναι» (σελ. 23) και αυτομάτως η δημιουργός μάς μεταφέρει στον πυρήνα μίας απαιτητικής απάντησης. Ακόμη κι αν όλα βεβαιώνονται μέσα από βιβλικές αναφορές, μεταφυσικών διδαγμάτων και θρησκευτικών δοξασιών, η ποιήτρια διερευνά τις αιτιακές σχέσεις που διαμορφώνουν τη ζωή στον παρόντα χρόνο. Κάθε απάντηση απολήγει σε αδιέξοδο· αδιέξοδο, όχι με τη μορφή τής αναπόφευκτης ήττας τού ανθρωπίνου είδους, αλλά ως μετωπική σύγκρουση ως μέσο για τη διαλεκτική σχέση υπέρβασης μίας πρότερης θέσης, που ολοένα βυθίζεται στο παρελθόν, έως ότου μεταφερθεί στην επιφάνεια η νέα πραγματικότητα. Η τελευταία σχεδιάζεται μηχανικά, σχεδόν τεχνικά, από τις συναισθηματικές μεταβολές τής ατομικής ταυτότητας. Αναζητά, μέσα από στάδια μοναχικότητας, τη γαλήνη των αισθήσεων. Κι όμως, δεν οδηγεί σε ρομαντικά μονοπάτια έκφρασης και ερμηνείας των θεματικών. Μολονότι η ποιήτρια μένει προσηλωμένη στις απαιτήσεις τής απόγνωσης και τής ματαιότητας, προσδίδοντας υπεραξία στις πτυχές ενός διάχυτου ερωτισμού, δίχως σαρκικές αντιστοιχίες και ηδονικές μεταφορές, αλλά νοτισμένου με τις αγωνίες ενός ανθρώπου που βιώνει τη συλλογική ήττα ως ατομικό σύμπτωμα, ωστόσο, η ανάμνηση μίας λησμονημένης επιστροφής, μετατρέπει την απώλεια σε ενδεχομενικότητα. «Ξενιτεμένα φιλιά τα όνειρά μου/ (…) /Απρίλη μήνα στου φεγγαριού τη χάση» (σελ. 33) και η ελπίδα μίας αναγέννησης επανέρχεται στο προσκήνιο δρασκελίζοντας το μεσοδιάστημα που μεσολαβεί από την ήττα ως την ανάγνωση των συνεπειών της.

 

Μαργαρίτα Γριμάνη

 

Αυτού του είδους η θύμηση μεταχειρίζεται την ιστορία ως χρόνο ενεστώτα τής μνήμης. Δεν είναι η ιστορία ως σύνολο καταγεγραμμένων αληθειών, με υποκειμενικούς όρους, αλλά μία κατάσταση η οποία αναζωπυρώνει την πρόθεση για αλήθεια την ίδια στιγμή κατά την οποία επιχειρεί να ενσταλάξει την εικόνα τής πραγματικότητας του παρελθόντος σε αντιστοιχίες τού παρόντος. Και σε αυτή την περίπτωση, η δημιουργός εναποθέτει τις ύστατες ελπίδες μίας προσμονής για το μέλλον, που ολοένα πλησιάζει και ολοένα απομακρύνεται. Για τον λόγο αυτό, η ποιήτρια επενδύει στον Απρίλη, τον μήνα τής φυσικής μεταβολής και τής ρήξης με τον θάνατο των περασμένων εποχών. Και δεν είναι μονάχα ο μήνας των φυσικών μεταβολών, αλλά και των προσωπικών υπερβάσεων. Όσο κι αν προσπαθεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από το αδιέξοδο που τον καταδιώκει, τόσο θα επενδύει στη φαντασία, η οποία με τη σειρά της θα υπερβαίνει τους περιορισμούς και τα ασφυκτικά πλαίσια. Μία πορεία μέσα στο φυσικό κάλος έως ότου η μεταβολή σημάνει την ανανέωση των αισθήσεων και ο Μάης μετασχηματίσει τη μοναξιά σε αιχμή μίας νέας επιθυμίας για ζωή.

Επομένως, στην εν λόγω ποιητική συλλογή, η ζωή βιώνεται στη μοναξιά και την εσωστρέφεια των σταδίων ωρίμανσης, έως ότου καταλήξει σε μία πολυδιάστατη ανάμνηση με κάτοπτρο τον μητρικό σύνδεσμο και αφορμή την ασύστολη περιέργεια για αλήθεια.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top