Fractal
Home / ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ / Sapere aude: Έρως και δελφίνια, νέες ανακαλύψεις στον ναό του Paestum.
02/05/2023, 11:28 μμ

Sapere aude: Έρως και δελφίνια, νέες ανακαλύψεις στον ναό του Paestum.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μούσσας //

 

 

 

Η πέτρινη βάση με τα σκαλοπάτια πρόσβασης και την οριοθέτηση του θαλάμου που στέγαζε τη θεότητα, οι χρωματιστές πήλινες διακοσμήσεις της στέγης με αναπαραστάσεις σε σχήμα λιονταριού, μια εξαιρετική γοργόνα, μια ανάλαφρα κινούμενη Αφροδίτη. Αλλά και επτά καταπληκτικά κεφάλια ταύρων, ο βωμός με την αυλακωτή πέτρα για τη συλλογή του αίματος των θυσιών και εκατοντάδες αναθήματα μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το αριστουργηματικό εύρημα ενός Έρωτα στη ράχη ενός δελφινιού που η φαντασία θα μπορούσε να παραπέμπει στον μυθικό Ποσειδώνα, τον θεό που έδωσε στην πόλη το όνομά της.

 

 

Στο Paestum οι εργασίες για την ανάδειξη του ιερού που ανακαλύφθηκε το 2019 κατά μήκος των τειχών της αρχαίας πόλης αποκαλύπτουν μεγάλες εκπλήξεις. Μια ανασκαφή, η οποία σύμφωνα με τη διευθύντρια του αρχαιολογικού πάρκου Tiziana D’Angelo, θα «αλλάξει τη γνωστή ιστορία της αρχαίας Ποσειδωνίας».

Σχεδόν σαν ένα ανοιχτό παράθυρο σε ένα θραύσμα της ζωής της πόλης που ίδρυσαν οι Έλληνες της Σύβαρης το 600 π.Χ. και η οποία στη συνέχεια πέρασε από τους Λουκανούς για να γίνει τελικά αποικία της Ρώμης. Πραγματικά ένα μοναδικό πλαίσιο που «ανάβει ένα πολύ ενδιαφέρον φως στην αρχαία θρησκευτική ζωή», επισημαίνει ο Massimo Osanna του υπουργείου Πολιτισμού, υπενθυμίζοντας ότι η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στο Paestum τη δεκαετία του ’50 γύρω από τους μεγάλους ναούς δεν ήταν επιστημονικά τεκμηριωμένη. Ξεκίνησαν το 2020 και αμέσως σταμάτησαν από την πανδημία, ενώ οι ανασκαφές ξανάρχισαν για λίγους μήνες: «Αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η στιγμή κατά την οποία το ιερό, για λόγους που δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί, εγκαταλείπεται, μεταξύ του τέλους του δεύτερου και των αρχών του πρώτου αιώνα π.Χ.», τόνισε ο D’Angelo.

 

 

Η ανάλυση των πήλινων διακοσμήσεων κατέστησε δυνατή τη χρονολόγηση της ίδρυσής τους στο πρώτο τέταρτο του πέμπτου αιώνα π.Χ. , όταν μερικά από τα σημαντικότερα μνημειακά κτίρια που έχουν έρθει στο φως είχαν ήδη χτιστεί στην ελληνική αποικία, ο ναός της Ήρας, που χτίστηκε μεταξύ 560 και 520 π.Χ., και αυτός της Αθηνάς, που χρονολογείται από το 500 π.Χ. Ο ναός του Ποσειδώνα ολοκληρώθηκε λίγο αργότερα, το 460 π.Χ., μετά από εντατική εργασία. Πολύ μικρός σε μέγεθος – διαστάσεων 15,60 επί 7,50 – με 4 κίονες στην πρόσοψη και 7 στα πλάγια, ο ναός είναι όπως και οι άλλοι δωρικού ρυθμού, αλλά ξεχωρίζει για την καθαρότητα των μορφών. «Είναι ο μικρότερος δωρικός αίθριος ναός που γνωρίζουμε πριν από την ελληνιστική εποχή, το πρώτο κτίριο στο Paestum που εκφράζει πλήρως τον δωρικό κανόνα», εξηγεί ο Gabriel Zuchtriegel, πρώην διευθυντής του Paestum τώρα στο τιμόνι της Πομπηίας, ο οποίος μόλις δημοσίευσε μια ουσιαστική μελέτη για τη δωρική αρχιτεκτονική. «Σχεδόν ένα μικρό μοντέλο του μεγάλου ναού του Ποσειδώνα», ο οποίος τότε έπρεπε να ήταν υπό κατασκευή, «ένα είδος χαμένου κρίκου μεταξύ του έκτου και του πέμπτου αιώνα π.Χ.». Πολύ σημαντικό, λοιπόν, διότι κατά κάποιο τρόπο καταδεικνύει την καλλιτεχνική και πολιτιστική αυτονομία της κοινότητας και διαψεύδει εκείνους που πάντα πίστευαν ότι στις αποικίες περιορίζοταν στην αντιγραφή των καλλιτεχνικών παραγωγών της μητροπολιτικής πατρίδας.

 

 

Εξαιρετική είναι επίσης η ομάδα των αντικειμένων που βρέθηκαν στο χώρο που χωρίζει την πρόσοψη του κτιρίου από το βωμό, που ανεγέρθηκαν ως συνήθως στον εξωτερικό χώρο: πήλινα αγαλματίδια με τα πρόσωπα των πλειοδοτών ή των θεοτήτων, ακόμη και 15 αυτά με τον μικρό Έρωτα καβάλα στο δελφίνι, ναούς και μικροσκοπικούς βωμούς. Μικρά αριστουργήματα δεξιοτεχνίας που προστίθενται στα επτά κεφάλια ταύρων που βρίσκονται γύρω από το βωμό, ίσως «στηρίγματα» διαθέσιμα σε εκείνους που ηγούταν της λατρείας. Για να κατανοήσουμε περισσότερα, φυσικά, θα χρειαστεί χρόνος, μελέτες, αποκαταστάσεις, εργαστηριακές αναλύσεις. Παράλληλα, προχωρούμε σε έρευνα για την τεκμηρίωση κάθε περιόδου ζωής του ναού μέχρι τη στιγμή της κατασκευής του, προσπαθώντας επίσης να κατανοήσουμε τη δυναμική που οδήγησε ένα μέρος των τοίχων να καταρρεύσει στο πίσω μέρος του κτιρίου.

Τα στοιχεία έντονου ενδιαφέροντος «είναι πολλά», ο D’Angelo είναι πραγματικά ενθουσιασμένος. Όπως η υπογραφή – σε ένα από τα αγαλματίδια με το δελφίνι – μιας οικογένειας αγγειοπλαστών, επίσης γνωστής στη Δήλο, της οποίας η παρουσία εδώ στο Paestum δεν είχε τεκμηριωθεί ποτέ. Ή όπως η πολύ ιδιαίτερη τοποθεσία αυτού του ιερού, χτισμένου στην πόλη, αλλά μακριά από το κέντρο και τους άλλους ναούς, ακριβώς δίπλα στα τείχη. Πολύ κοντά στη θάλασσα, την οποία ουσιαστικά αγναντεύει: «Τα καράβια που περνούσαν τη βρήκαν μπροστά τους», επισημαίνει. Η σκέψη πηγαίνει στους έρωτες, στο δελφίνι και σε ένα ρωμαϊκό νόμισμα του τρίτου αιώνα π.Χ. που από τη μία πλευρά είχε τον Έρωτα πάνω στο δελφίνι και από την άλλη στον Ποσειδώνα. Είναι αυτός ο ναός που πήρε το όνομά του από τον θεό που έδωσε το όνομά του στην πόλη;

 

 

Υπουργός πολιτισμού Gennaro Sangiuliano: εξαιρετικά ευρήματα «Η ανακάλυψη εκατοντάδων αναθημάτων, αγαλμάτων και βωμών στο ναό του Paestum επιβεβαιώνει την εξαιρετική αξία αυτού του χώρου και τις μεγάλες δυνατότητές του στις οποίες εργαζόμαστε. Μόλις πριν από ένα μήνα πήγα στο Paestum μόνο και μόνο για να ελέγξω την κατάσταση του Αρχαιολογικού Πάρκου και να κατανοήσω όλα όσα μπορούν να γίνουν, ακόμη και όσον αφορά τη χρηματοδότηση, για την ενίσχυση των δραστηριοτήτων διατήρησης και ανάπτυξης της περιοχής. Κάθε ανασκαφή που φέρνει στο φως τα ιστορικά στοιχεία του παρελθόντος καταδεικνύει τον τεράστιο πλούτο της αρχαιολογικής κληρονομιάς του έθνους μας, για την οποία υπάρχουν ακόμα πολλά να ανακαλύψουμε».

K.M

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top