Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ρέκβιεμ στο ανεκπλήρωτο
25/05/2022, 9:40 πμ

Ρέκβιεμ στο ανεκπλήρωτο

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

 

 

Χρυσάνθη Ιακώβου, «Lacrimosa». Εκδόσεις Βακχικόν. Αθήνα, 2021

 

Η ‘Lacrimosa’, αποτελεί την τρίτη ποιητική συλλογή της Χρυσάνθη Ιακώβου, όλες από τις εκδόσεις Βακχικόν. Προηγήθηκαν οι ‘Αχ-έρων’ (2013), και οι ‘Τεθλασμένοι χρόνοι’ (2017). Στη συλλογή ετούτη, είναι ολοφάνερο πώς ο χρόνος είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής.  Ο ποιητικός της ορίζοντας πλημμυρίζει από εποχές περασμένες, ανεξέλεγκτες πορείες στο πουθενά τελικά, ελπιδοφόρες χαραμάδες ήλιου προς το μέλλον. Στο ‘Ρέκβιεμ’, το τελευταίο ποίημα της συλλογής, κι’ ακούγοντας το ‘Lacrimosa’ του  Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, εκείνον τον λατινικό ύμνο του γνωστού κυρίως από τη χρήση του στη νεκρώσιμη λειτουργία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, όπως προτείνει η Ιακώβου, διαβάζουμε:

‘Θα σκίσεις τους ουρανούς/τα σύννεφα θα στάζουν τη θλίψη σου/ω πραγματικότητα/της ομορφιάς θάνατε/κρύφτηκε/η ομορφιά σου κρύφτηκε/στον ματωμένο ήλιο του πρωινού/στις βαμμένες κουρτίνες του απογεύματος/στο αποτύπωμα των χειλιών σου/στο ποτήρι του καφέ/η ομορφιά του κόσμου κρύφτηκε/χάθηκε/διαλύθηκε/τότε/που έσκιζες τους ουρανούς/που έστυβες τα σύννεφα/Και τότε κάποιος ψιθύρισε:/Lacrimosa’, φέρνοντας στο νου εικόνες του καλοκαιριού που ήρθαν, έφυγαν, μα θα ξανάρθουν!

Η Χρυσάνθη Ιακώβου διαπιστώνοντας και προτείνοντας τα παραπάνω,  αφήνει το βλέμμα της να πέσει ελεύθερα στο καλοκαίρι που ολοένα και απομακρύνεται από δίπλα μας, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις όποιες προσδοκίες μας. Στο ποίημα ‘Τέλος’, με το ‘καλοκαίρι στην κορύφωσή του’,  η αφηγήτρια γρήγορα συνειδητοποιεί πως ‘μέσα σε κάθε αρχή/υπάρχει ήδη το τέλος’, ενώ πάλι στο ‘Σύντομο ταξίδι’, το βιαστικό φεγγάρι εμφανίζεται πριν την ώρα του, πριν καλά βραδιάσει, κάνοντας την υπόθεση ή αποδεχόμενοι τη βεβαιότητα πως ότι διαμείφθηκε έγινε ‘…ίσα για να μας θυμίσει/ τη θνητότητά μας’.

Τα τριάντα εννέα ποιήματα της συλλογής είναι συνήθως μικρά σε έκταση, μόλις μισής σελίδας τα περισσότερα, ίσως κάποια λίγο μεγαλύτερα, που διευθετούνται σε τρεις ενότητες. Στη πρώτη ενότητα παρατηρούμε το πεπερασμένο του χρόνου, το ανέφικτο της παράτασης των όποιων καταστάσεων χωρίς δυνατότητα αποτροπής ή καθυστέρησης έστω για λίγο χρονικό διάστημα της πικρής και άτεγκτης αλήθειας. Βλέπουμε εκείνο το ‘ω’ που έμεινε απ’ το ‘σ’ αγαπώ’ και το οποίο πλέον ‘αντηχεί στα σοκάκια των ετών’,  κι’ ακόμα τους ‘μικρούς θανάτους της μέρας’ που δρομολογούν άλλα σχέδια, ‘σ’ άλλες χώρες/σ’ άλλες ιδέες/σ’ άλλες παρηγοριές’.

Στους στίχους των ποιημάτων της βρίσκονται εικόνες που περιγράφουν με έντονα χρώματα τον συναισθηματικό κόσμο της ποιήτριας. Συχνά ανευρίσκονται ένα φεγγάρι μισό, βιαστικό άλλες φορές, αυγουστιάτικο, ολόγιομο, υπερήφανο, υπεροπτικό, μελαγχολικό, ένας ήλιος παιχνιδιάρης, έναστροι ουρανοί, καλοκαίρια, ζέστη και αλμύρα, που κάποια στιγμή δίνουν τη θέση τους στο φθινόπωρο, οριοθετώντας αισθήματα και δίνοντας τέλος σε συγκεκριμένες καταστάσεις της σκληρής καθημερινότητας.  Στη ‘Απολεσθείσα ευχή’, κάνει λόγο για την ‘αθόρυβη πτώση/μιας χαμένης ευχής/ μέσα στο πηγάδι/ των λησμονημένων ονείρων’ αφού, ‘…δεν είμαστε αυτοί/που θα μπορούσαμε να γίνουμε…», ενώ στις ‘Ψευδαισθήσεις’ μας υπενθυμίζει πως   ‘γυρεύουμε έναν ήλιο ψεύτη για επιβεβαίωση’!

 

Χρυσάνθη Ιακώβου

 

Οι ποιητικές εικόνες της Χρυσάνθης Ιακώβου, είναι πλούσιες σε συμβολισμούς. Κεντρικό τους στοιχείο η θέση της γυναίκας κατά κύριο λόγο μέσα στην κοινωνία, το πεπερασμένο ταξίδι της ζωής, το παρελθόν και το μέλλον, οι ελπίδες και η εγκατάλειψη, η απόρριψη, το ανέφικτο, κι’ ακόμα οι μνήμες και οι υφέρπουσες νοσταλγίες: ‘Ω αισθήσεις που κρυφτήκατε/πίσω από τις αφές/ των δειλών δακτύλων… ω αισθήσεις/που φοβηθήκατε/τον ίλιγγο ενός έρωτα/ τη σκληρότητα που έχει/ ένα χάδι στην παλάμη/κι ο χρόνος πια τι να σου κάνει/ένα παιχνίδι παιδικό/που σπάει με θόρυβο/στο τσιμεντένιο δάπεδο/ ενός ακατοίκητου σπιτιού’, γράφει στο ποίημα ‘Δισταγμός’.

Παντού υπάρχει εγκιβωτισμένη η έννοια της αντίθεσης, όπως η πόλη με τα κλειστά σπίτια και εκείνη η ανοιχτή ύπαιθρος, η παραλία και η θάλασσα από την άλλη μεριά, μέσα στο καλοκαίρι με τα ξένοιαστα παιδικά χαμόγελα, η μέρα με τον ήλιο και η νύχτα με τα φεγγάρια της, ‘τα φορτία του παρελθόντος’, οι ανέλπιστοι παράδεισοι ‘μια άλλη ζωή/σαν όνειρο/ σαν οφθαλμαπάτη’.

Στη συλλογή όπως ήδη τονίστηκε, η γυναίκα του καιρού μας είναι επίσης πανταχού παρούσα. Η πορεία της, οι καθημερινές της υποχρεώσεις και οι όποιες κοινωνικές και επαγγελματικές συμβάσεις και υποχωρήσεις και φυσικά οι συνήθεις διαψεύσεις της. Στις ‘Διπλές ζωές’, αναφέρονται όλα! ‘Καλοκαίρι ολόφωτο/με τα παιδικά γέλια/τζιτζίκια/τα κύματα της θάλασσας/ανέλπιστος παράδεισος/και το φεγγάρι/αχνό και απρόσιτο/στον γαλανό ουρανό/μια άλλη ζωή/σαν όνειρο/σαν οφθαλμαπάτη’. Ίσως, μετά απ’ όλα αυτά, δεν είναι τυχαίο το κλείσιμο της ποιητικής συλλογής με το ‘Ρέκβιεμ’ της ποιήτριας για όλα όσα ονειρεύτηκε και δεν ήρθαν, για όσα ήλπισε και διαψεύστηκε, για όσα ήθελε να βιώσει και δεν τα κατάφερε, για όσα  δρομολόγησε και δεν πραγματοποιήθηκαν!  Με διακριτική σεμνότητα, χαμηλό εξομολογητικό ύφος,  και το σπουδαιότερο με πολύχρωμες εικόνες. Ρινίσματα εμπειριών,  αισθήσεων, επιθυμιών, προσδοκιών ανθρώπων που όπως εξομολογείται η Ιακώβου, ‘ονειρευτήκαμε στην παραζάλη του ένδοξου απογεύματος/ μέχρι που μας βρήκε το σούρουπο’!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top