Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο πόνος των γυναικών
05/02/2020, 12:07 πμ

Ο πόνος των γυναικών

Γράφει η Μαρία Λιάκου //

 

Κωνσταντία Σωτηρίου «Πικρία χώρα» της εκδόσεις Πατάκη 2019

 

Με την «Πικρία χώρα» η Κωνσταντία Σωτηρίου ολοκληρώνει την τριλογία που ξεκίνησε µε τα βιβλία της «Η Αϊσέ πάει διακοπές» και «Φωνές από χώµα» που στηρίζονται στην αφήγηση των γυναικών για την ιστορία του πολέµου στην Κύπρο.

Τον Ιούλιο του 2019 η Κωνσταντία Σωτηρίου αναδείχτηκε παγκόσμια νικήτρια του Βραβείου Διηγήματος της Κοινοπολιτείας (The 2019 Commonwealth  Short Story  Prize) με το διήγημά της «Έθιμα θανάτου» που αποτελεί μέρος της «Πικρίας χώρας».

Η Σπασούλα που είναι η κεντρική ηρωίδα στο βιβλίο της αυτό, την τελευταία νύχτα της την «κατευοδώνουν» οι φίλες – γειτόνισσες και μέσα από πικρές ιστορίες αφηγήσεων, μύθων και δοξασιών  ξεδιπλώνουν την ιστορία των γυναικών – μανάδων των αγνοουμένων αντρών της Κύπρου.

Πρόκειται για διηγήσεις γυναικών που δίδουν την οπτική τους για την τραγική ιστορία του νησιού.

Είναι μια πολυφωνική νουβέλα με την κυπριακή διάλεκτο ενσωματωμένη μέσα στο άλλο κείμενό της. Ο αναγνώστης δεν δυσκολεύεται γιατί το βιβλίο έχει στο τέλος ένα Γλωσσάρι που θα τον διευκολύνει.

Για να προσεγγίσουμε καλύτερα το βιβλίο σας παραθέτω (απόσπασμα από το βιβλίο σελ 69-70-71 ). Εδώ φαίνεται όλος ο πλούτος της γλώσσας και γιατί αυτή «η κατασκευή» μέσα στο κείμενο του δίδει σύγχρονο ύφος και πνοή. Ο πόνος των γυναικών εδώ γίνεται «δάσκαλος» .

 

«Εμάς στο χωριό τις χήρες τις είχανε αυστηρά, θυμάσαι, Σπασούλα, που στο χωριό τις χήρες τις είχανε αυστηρά; Σαν πέθανε ο άντρας τους και η ζωή τους μαζί του έσβηνε, σαν πεθάνει ο άντρας τους να υπάρχουνε τελειώνανε. Έβαζαν το πένθος όλη τους τη ζωή. Που δεν ήταν ζωή. Κουβαλούσαν κομμάτι από θάνατο, έλεγε η γιαγιά μου. Κουβαλούμε κομμάτι από θάνατο σαν πεθάνει ο άντρας μας…»

 

«..Γιατί φορούσε η γιαγιά, Σπασούλα, δύο μαντήλια; Γιατί  φορούσε η γιαγιά δυο μαύρα μαύρα μαντήλια; Επειδή σαν κουβαλάς κομμάτι τον θάνατο, ένα μαντήλι το πένθος σου δεν μπορεί να το σηκώσει… Γι’ αυτό.»

 

«Μόνο με δύο μαντήλια μπορείς να κουβαλήσεις κομμάτι του θανάτου. Χρειάζεσαι δυο μαντήλια να κουβαλήσεις έτσι θάνατο. Δύο.»

Το πρώτο το μαντίλιν χαμηλά.

να μεν φαίνονται μαλλια΄

να μεν φαίνεται το μέτωπον΄

να κρύφκει την ομορφιάν.

Το πρώτο το μαντίλιαν να κρύφκει τη γυναίκαν.

 

Το δεύτερον πάνω στους ώμους.

ριχτό πάνω στη ράσσιην.

άδητον,

το δεύτερον το μαντίλιν΄

Θκυο κουρούκλες πάνω της η γεναίκα.

Θκυο κουρούκλες να σηκώσει το βάρος

–

 

Κωνσταντία Σωτηρίου

 

Οι αναφορές στους ομαδικούς τάφους είναι ανατριχιαστικές και και ο νους του ανθρώπου αδυνατεί να καταλάβει «πως χάνονται άνθρωποι». Και δυστυχώς η ιστορία επαναλαμβάνεται με όλους αυτούς «τους ξαφνικούς πολέμους» και αυτό το προσφυγικό ζήτημα που βιώνουμε σήμερα.

 

«σελ. 102… Πές μου, Σπασούλα, υπάρχουν άνθρωποι που για πάντα χαθήκανε; Που δεν θα τους βρει ποτέ τους κανείς; Και πώς θα τους πουν τους χαμένους που χαθήκανε; Βρήκανε λέξεις να πούνε τους χαμένους που χαθήκανε; Βρήκανε λέξεις να πούνε τους χαμένους που δεν βρίσκονται;» 

Η συγγραφέας καταφέρνει να πάρει τον αναγνώστη μαζί της και μέσα από ένα σύγχρονο μοιρολόι να αφηγηθεί μαζί του πικρές ιστορίες. Ο θρήνος εδώ μεταπλάθεται σε σύγχρονη εκφραστική έκφραση. Θυμίζει τον ποιητικό λόγο και το εύρος της έκτασής του. Η συγγραφέας δεν στέλνει απλά ένα μήνυμα πρόσληψης στο αναγνώστη –  αποδέκτη – με την ιστορία της αλλά επιδιώκει και μια ψυχολογική σύνδεση μαζί του που δημιουργεί επικοινωνία και  συγκίνηση. Τον βάζει σε μια ποιητική ή και θεατρική  λειτουργία θα έλεγα ώστε ολοκληρώνοντας του να τον κάνει να αναρωτιέται για αυτό το εξαιρετικό βιβλίο.

Ο χώρος της γραφής στο ιστορικό και θεωρητικό του πλαίσιο  χαρακτηρίζεται από ετερότητες και τα κείμενα διασώζουν αυτήν την γλώσσα και μας χαρίζουν τον ατέρμονο πλούτο της. Αποτελούν μέρος της ιστορίας του κειμένου και ο αναγνώστης κάνει ένα ταξίδι μαζί τους. Πάμε στην γλώσσα του κειμένου και του τόπου και τον ανακαλύπτουμε  μαζί με την συγγραφέα. Αυτό το εκφραστικό σύμπαν είναι τόσο καλά δομημένο που ενεργοποιεί στον αναγνώστη την αγάπη προς το κείμενο και του ανοίγει δρόμο να το κάνει κάτι δικό του.

Γιατί «τα δεινά» της Κύπρου ή και του Βιετνάμ- εάν θέλετε-  χρειάζεται να τα βλέπουμε από την σκοπιά του «πώς μπορούμε να μιλήσουμε για αυτά». Ποια μορφή χρειάζεται να έχει ο λόγος για να διαβάζονται στο τώρα της εποχής. Γιατί τα ανείπωτα μας κόβουν την ανάσα –αποτελούν τραύμα για πολλούς ανθρώπους και δεν έχουν μπει στο ντουλάπι της λήθης.

Το βιβλίο μιλάει για το τραύμα, για τον πόνο που είναι πανανθρώπινος και η λογοτεχνία πάντα θα ενδιαφέρεται για αυτά τα ζητήματα. Θεωρώ ότι η συγγραφέας και στο μέλλον θα μας εκπλήξει ευχάριστα και έχει δημιουργήσει ένα αναγνωστικό κοινό που θα την ακολουθεί πιστά.

 

 

Βιογραφικό:

Η Κωνσταντία Σωτηρίου γεννήθηκε το 1975 στη Λευκωσία. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου και κάτοχος μεταπτυχιακού στην ιστορία της Μέσης Ανατολής από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Εργάζεται ως λειτουργός τύπου στο Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το μυθιστόρημά της «Η Αϊσέ πάει διακοπές» βραβεύτηκε με το Athens Prize for Literature, ήταν στη βραχεία λίστα των κρατικών βραβείων Κύπρου και στη βραχεία λίστα στην κατηγορία των πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων των βραβείων του περιοδικού ‘Ο Αναγνώστης’ και του περιοδικού ‘Κλεψύδρα’.
Αναδείχθηκε νικήτρια του λογοτεχνικού Βραβείου της Κοινοπολιτείας 2019 της περιφέρειας Ευρώπης και Καναδά, για το διήγημά της “Έθιμα θανάτου” που αποτελεί μέρος της “Πικρίας χώρας”. 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top