Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Θηριώδες πόνημα, όχι μόνον για τον όγκο των πληροφοριών, αλλά για την διαχείριση των πρωτογενών υλικών με διεξοδική και τελεσφόρο μέριμνα»
11/01/2023, 9:51 πμ

«Θηριώδες πόνημα, όχι μόνον για τον όγκο των πληροφοριών, αλλά για την διαχείριση των πρωτογενών υλικών με διεξοδική και τελεσφόρο μέριμνα»

Του Κωνσταντίνου Μπούρα // *

 

Κώστας Χριστόπουλος, «Ο εθνοκεντρικός λόγος στη νεοελληνική τέχνη. Το έθνος ως εργαλείο ανάλυσης της τέχνης στη μεταπολεμική Ελλάδα», εκδόσεις Ασίνη, Αθήνα Οκτώβριος 2022, σελ. 744

 

Το πρόβλημα της «ελληνικότητας» δεν λύθηκε μήτε από τη περίφημη «Γενιά του ΄30» μήτε από τις κατοπινότερες. Κι αν θεωρήσουμε τα διαδοχικά κι επάλληλα κύματα παγκοσμιοποίησης ως ανασταλτικούς οδοστρωτήρες, τώρα που πλησιάζει η ώρα τής εμπορευματοποίησης των κβαντικών ηλεκτρονικών υπολογιστών και η Τέταρτη Ρομποτική Βιομηχανο-τεχνολογική Επανάσταση έχει περάσει ήδη το κατώφλι της μετανεωτερικής εποχής μας, ο «ελληνοκεντρισμός» μπορεί πλέον να εκληφθεί σαν φάσμα στον εγκέφαλο τού εθνικού εγρηγορότος που έχει σχηματιστεί από τόσους τόνους χυμένης μελάνης.

Εξέχουσες μορφές τού Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα τού 1821 (όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Μακρυγιάννης) επαναξιολογούνται, ανασηματοδοτούνται και προτάσσονται (ενίοτε αντιθετικά, αν όχι και αντιστικτικά) στην αέανη μάχη των νεοελλήνων διανοούμενων να επαναφηγηθούν την Ιστορία τού έθνους ως ιδεολογικό καμβά με υφολογικές απολήξεις. Βεβαίως και η Αισθητική είναι πάντα το ζητούμενο, όμως πώς να την καθορίσεις ή να την επιμετρήσεις όταν δεν μπορείς να την ορίσεις;

Αυτή η εξαρχής ασάφεια νοηματοδοτεί όλες τις ενδοπολιτισμικές συγκρούσεις και τις αντιστικτικές ανασυνθέσεις τού παραδοθέντος υλικού (λογοτεχνικής, καλλιτεχνικής μαρτυρίας, ή μαρτυριών).

Μεγάλη σημασία δινόταν και δίδεται στην σχολαστική πιστότητα που πρέπει να έχει κάθε ακαδημαϊκή ανακατασκευή κι εκσυγχρονισμός πολυποίκιλων θεωριών, που καταλήγουν σε ένα και μοναδικό ζητούμενο: «τα καλά και συμφέροντα» ταις συνειδήσεσιν ημών. Όμως αυτό το «συνειδέναι» δεν είναι και τόσο αυτονόητο, ειδικά όταν εμφιλοχωρούν συμφέροντα και συνεπάγονται επεκτατικές διεκδικήσεις ή αναγκαστικές συρρικνώσεις, όπως μετά την χρεοκοπία τής Μεγάλης Ιδέας και τις διαδοχικές οικονομικές χρεοκοπίες τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους, που ήταν – φυσικά – πρωτίστως πολιτισμικές.

Θηριώδες αυτό το πόνημα, όχι μόνον για τον όγκο των παρεχομένων πληροφοριών, αλλά για την διαχείριση των πρωτογενών υλικών με διεξοδική και τελεσφόρο μέριμνα.

Η μεθοδική κατάταξη και η προμελετημένη δόμηση είναι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για την ακαδημαϊκή εργασία που δεν αγνοεί τα προαπαιτούμενα. Κάθε πανεπιστημιακή εργασία όμως δεν είναι ευανάγνωστος. Κι αν είναι δεν συντρέχουν λογοτεχνικές αρετές συνεπικουρούμενες από αφηγηματικές τεχνικές καταλλήλως βιωμένες.

 

Κώστας Χριστόπουλος

 

Κακά τα ψέματα, στην αρματωσιά τού σύγχρονου ακαδημαϊκού Δασκάλου πρέπει να συγκαταλέγεται – απαραιτήτως – αυτό που λέγανε στην αρχαιότητα Ρητορική, που σε συνδυασμό με την Κριτική Σκέψη καθιστούν διαδραστικά αποδοτική και σκηνικά αποδοτική την εκπαιδευτική διαδικασία.

Αυτό το επιτυγχάνει εδώ απόλυτα ο Καθηγητής Κώστας Χριστόπουλος, που καταφέρνει να μπολιάσει την προφορικότητα τής σαγηνευτικής ρητορικής του επάρκειας με τον τυπωμένο κώδικα τής γραφής, που έχει όμως απαξιωθεί από πολλές και πολλούς συναδέλφους του.

Με άλλα λόγια, η «ξύλινη γλώσσα» των συνήθων ακαδημαϊκών εγχειριδίων (που μόνον αιχμές μπορούν να οξύνουν) δίνει τη θέση της εδώ σε μια ευγλωττία παραστατικού τύπου.

Μεγαθήρια τού πνεύματος, γίγαντες στο λογοτεχνικό τοπίο, συναριθμούνται με λαϊκούς αυτοδίδακτους καλλιτέχνες, με γραφικούς αγωνιστές τού 1821 και συναπαρτίζουν ένα μετανεωτερικό μωσαϊκό μεσογειακής υφής, όπου το «ελληνοκεντρικό» στοιχείο ακόμη αναζητείται. Ο ευρών αμειφθήσεται.

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής-κριτικός, θεατρολόγος και μεταφρασιολόγος. (https://konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top