Έξι καστρινοί λογοτέχνες περιγράφουν το Μεγάλο Κάστρο
Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης //
«Μαρία Μοίρα, Ηράκλειο η αδιόρατη πόλη λογοτεχνικές διαδρομές στον αστικό χώρο, έκδοση Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου, Ηράκλειο 2018».
Μια διαφορετική και πρωτότυπη ανάγνωση οκτώ μυθιστορημάτων Ηρακλειωτών (Καστρινών) λογοτεχνών προτείνει η Ηρακλειώτισα αρχιτέκτονας Μαρία Μοίρα. Στο εικαστικό χωροχρονικό ταξίδι του βιβλίου της Ηράκλειο η αδιόρατη πόλη λογοτεχνικές διαδρομές στον αστικό χώρο, ο μίτος της Αριάδνης ξετυλίγεται με την Κλαίρη Μιτσοτάκη και το μυθιστόρημα Μετάλλιο Α.Μ. Σ’ αυτό το έργο λέξεις κλειδιά για την Μαρία Μοίρα είναι: «Η πόλη των διαδοχικών διαβάσεων, η διάτρηση του τείχους και η φυγή προς τη θάλασσα». Η συγγραφέας-αρχιτέκτονας σε αυτό το έργο ανακαλύπτει τον τοκετό της Κλαίρης Μιτσοτάκη από τη φιλόξενη μήτρα της πόλης του Ηρακλείου. Η πόλη-πυρήνας, η παραθάλασσια πόλη κάστρο με τα απόρθητα γιγάντια τείχη ορίζει και περιορίζει τη ζωή της. Ακολουθεί η Ρέα Γαλανάκη, η οποία στον Αιώνα των λαβυρίνθων περιγράφει τις συναντήσεις και γονιμοποιήσεις των σχέσεων και των ιδεών διάφορων κοινωνικών ομάδων στο δημόσιο χώρο της περίκλειστης κρητικής μεγαλούπολης, καθώς και τη χωροχρονική τους γεωμετρία. Η Μαρία Μοίρα, με το «βλέμμα» της Γαλανάκη, αντιλαμβάνεται τα αναρίθμητα στενοσόκακα, τις πυκνοκατοικημένες συνοικίες και τις μεγάλες ρούγες ως ένα δαιδαλώδη λαβύρινθο που οι κάτοικοι επιλέγουν την διαμονή τους με ταξικά (πλούσιοι μεγάλες ρούγες και κεντρικές συνοικίες, φτωχοί σοκάκια κοντά στα τείχη) και γεωγραφικά κριτήρια (οι μέτοικοι της υπαίθρου εγκαθίστανται κοντά στα τείχη).
Η Ρέα Γαλανάκη στην τρίτη αφήγηση ξεναγεί τον αναγνώστη στην «πόλη-έσθητα» στο μυθιστόρημα Η ιστορία της Όλγας. Εδώ η πόλη παρουσιάζεται «από τα γόνατα και κάτω», δηλαδή μέσα από ένα υπόγειο – φυλακή, με αποτέλεσμα την λειτουργία του φαντασιακού στη διαδικασία οικειοποίησης της πόλης.
Πάλι μια γυναίκα συγγραφέας, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, παίρνει τη σκυτάλη. Άνθρωποι και υπεράνθρωποι ζουν μέσα στην πόλη με τα περίκλειστα τείχη. Το «βλέμμα» του αναγνώστη παρακολουθεί την περιγραφή των δημόσιων χώρων της πόλης και στη συνέχεια την παρουσίαση των χαρακτήρων στον ιδιωτικό χώρο της οικείας.
Το Μεγάλο Κάστρο είναι η πόλη των ανδρών ή των γυναικών; Η Λιλή Ζωγράφου στη Συβαρίτισσα επιχειρεί την παρουσίαση της έμφυλης πόλης τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, όπου στον δημόσιο χώρο ηγεμονεύουν οι άνδρες και στον ιδιωτικό οι γυναίκες. Την ίδια χρονική περίοδο η Έλλη Αλεξίου στο μυθιστόρημα Γον Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον παρουσιάζει την «έκκεντρη πόλη», δηλαδή την πόλη του περιθωρίου μέσα από τη ζωή μιας δασκάλας, η οποία μεταβαίνει από τη γνωστή και οικονομικά ευκατάστατη συνοικία της σε άγνωστους γ’ αυτή χωρικούς και κοινωνικούς λαβυρίνθους (την «άλλη πόλη» των οικονομικά ασθενών τάξεων) με προορισμό την εργασία της στο Παρθεναγωγείο της πόλης.
Ο βλοσυρός Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη επιστρέφει στις μνήμες του οθωμανικού Μεγάλου Κάστρου. Η πόλη τότε βίωνε τις αντιθέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων και ήταν ταυτόσημη με την πατρίδα, ενώ πολλά σημεία της λειτουργούσαν ως σύμβολα της μιας ή της άλλης κοινότητας. Η Μαρία Μοίρα επιλέγει ξανά την Ρέα Γαλανάκη στην όγδοη και τελευταία αφήγηση με τη συλλογή διηγημάτων Μαυρόασπρο. Τα «ομόκεντρα» διηγήματα, μέσα από τέσσερεις μαυρόασπρες φωτογραφίες νοσταλγικά σεργιανίζουν τη μνήμη στο παρελθόν περιδιαβαίνοντας από την προκυμαία στη Ρούγα Μαΐστρα (οδός 25ης Αυγούστου) και από εκεί στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου και στο δημοτικό σχολείο της ηρωίδας.
Η συγγραφέας αφιερώνει κι ένα μεγάλο κεφάλαιο στους «αστικούς τόπους της μνήμης και της εμπειρίας», εστιάζοντας στα τείχη, τις πύλες και τις σημαντικές πλατείες (Άγιος Μηνάς, Πλατεία των Λιονταριών, οι Τρεις Καμάρες).
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η αρχιτέκτονας-συγγραφέας χρησιμοποιεί τις επιστήμες της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας, της ιστορίας, της κοινωνιολογίας σε σχέση με τη λογοτεχνία πετυχαίνοντας μια νέα ενδιαφέρουσα εικαστική-λογοτεχνική δημιουργία. Το Ηράκλειο η αδιόρατη πόλη είναι η παρουσίαση του πολιτισμικού παλίμψηστου της πόλης στο χώρο και το χρόνο, όπου ο λόγος συναντά τη φωτογραφία, η φαντασία τη λογική, συμβάλλοντας στην γνώση και την εξέλιξη της αστικής ιστοριογραφίας της πόλης.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Το «δεύτερο φύλο»
Γράφει η Λίλια Τσούβα // Έλενα Ακανθιάς «Το δόντι του καρχαρία», εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 88 Η Έλενα Ακανθιάς στη νουβέλα της «Το δόντι του καρχαρία» θίγει το πρόβλημα της κοινωνικής ανισότητας των γυναικών. Το διαχρονικό αυτό θέμα έχει
Περισσότερα -
«Για να μην ξεχνάω»: Ένα ξεχασμένο κείμενο για τον Κωστή
Γράφει η Ελένη Γκίκα // «Δυο μήνες στην αποθήκη» του Κωστή Γκιμοσούλη, Εκδ. «Καστανιώτη», σελ. 86 «Για να μην ξεχνάω» Για μας γράφουμε. Αλλά θα πρέπει να κινδυνέψεις γι’ αυτή την ακριβή διαπίστωση. «Δεκαεννιά Δεκεμβρίου μπήκα στο νοσοκομείο,
Περισσότερα -
Διήγημα: “Το πέταγμα”
Της Μαρίας Λούλου // * Τον πατέρα στο σπίτι σπάνια τον βλέπαμε. Τα βράδια έφτανε πάντα αφού εμείς τα παιδιά είχαμε πέσει στα στρωσίδια καταγής και όταν στο τζάκι έκαιγε το τελευταίο κούτσουρο. Πάντα έμπαινε στο σπίτι αθόρυβος, τραβούσε
Περισσότερα -
Δοκίμιο: “Word mission Ή αλλιώς Παγκόσμια αποστολή…”
Της Ευαγγελίας Τυμπλαλέξη // * «C’est la première fois dans un débat pour une élection présidentielle française que le chef de l’Etat russe choisit son candidat, et cela m’a un peu choqué…» Είναι η πρώτη φορά,
Περισσότερα -
Οι καιροί του κορωνοϊού και η «προφητεία» του Ντίκενς
Του Νίκου Τσούλια // Κάπως έτσι θα αναφέρεται η σημερινή δυστοπική περίοδος της πανδημίας του κορωνοϊού στο μέλλον και στην ιστορία. Και όπως εμείς βλέπουμε από μακριά την πανδημία της Ισπανικής γρίπης στις αρχές του 20ου
Περισσότερα -
«Τα όνειρα στις άκρες των πουλιών, στα μονοπάτια του βουνού και της θάλασσας»
Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος // Μαρία Σαββίδου Ιακωβίδου «Ο ήχος μιας μελωδίας», εκδόσεις Μέθεξις, 2021 Το δεύτερο μυθιστόρημα της Μαρίας Σαββίδη με τίτλο «Ο ήχος της μελωδίας», από τις εκδόσεις Μέθεξις, διαφοροποιείται σε σχέση με το πρώτο της
Περισσότερα -
Διήγημα: “Ρε, μπαγάσα…”
Γράφει η Τζίνα Ψάρρη // «Τα αγόρια μου μετοίκησαν εις την αλλοδαπήν προς άγραν καλυτέρου βίου». «Φαντάζομαι την στεναχώρια της συζύγου σας». «Η σύζυγός μου δεν ηυτύχησε να ιδεί τα τέκνα μας άρρενες εντίμους. Ο Κύριος
Περισσότερα
