Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Αιώνιος στον χρόνοαιώνιος στον πόνο
17/04/2019, 2:24 πμ

Αιώνιος στον χρόνοαιώνιος στον πόνο

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // *

  

«Ρίζες», Μαρία Ευθυμία Γιαννάτου, Εκδόσεις 24 Γράμματα

 

Πριν από όλα ο κοινός τόπος. Σπουδαστής πριν από χρόνια του πολιτιστικού ιδρύματος Τάκη Σινόπουλου στην Νέα Ιωνία, διασταυρώνομαι στην αφετηρία αυτού του σημειώματος με την Μαρία Ευθυμία Γιαννάτου στην ίδια εκείνη αίθουσα. Σ’ άλλες τάξεις μα δέκτες και οι δύο της ιδιαίτερης αύρας που αποπνέει σε πείσμα των καιρών μας το σπίτι του καιόμενου.  Απογεύματα ποιητικών ακροβασιών, ώρες απόλυτης ελευθερίας, ακριβώς όπως το θέλησε ο θείος Πλάτων, έξω από κάθε πολιτεία. Βαθύτατοι γνώστες της ελληνικής και ευρωπαϊκής ποίησης, άνθρωποι τρυφεροί και αυθεντικοί διδάσκαλοι και καθοδηγητές μες στο αχανές πεδίο της έκφρασης άναψαν όλα τα φώτα στις αυτοκρατορικές μας αίθουσες. Ανάμεσά τους η Λιάνα Σακκελίου να αμφισβητεί με την ίδια δίψα όλους τους καταλόγους και τις επετηρίδες της αμερικανικής ποίησης. Την φαντάζομαι στην απέραντη παγωνιά του Σικάγο, όπως μας την περιέγραψε σε μια από τις συναντήσεις μας στο φιλόξενο ίδρυμα της Νέας Ιωνίας να διατρέχει τις δεκαετίες της αμερικανικής, ποιητικής παραγωγής με την εμβρίθεια και το ειδικό βάρος της επιστημονικής και καλλιτεχνικής  πορείας της. Μετάφραση αλλά και πρωτότυπη γραφή από την δημιουργό που υπογράφει το εισαγωγικό σημείωμα των Ριζών.

Η ποιητική συλλογή της Μαρίας Γιαννάτου που εκδίδουν τα 24 Γράμματα διαθέτει το σπάνιο χάρισμα του βιωματικού βιβλίου. Οι πρόζες της κυκλοφορούν ανάμεσα στα πρώιμα χρόνια, εκείνη που ονομάζουν οι μελετητές της ζωγραφικής πρώτη περίοδο. Απώλεια και χρόνος στο ζύγι της ποίησης, η προσωπική διάλεκτος που σαλεύει νωρίς για να οδηγηθεί σε κορυφές όπως αιώνιος στον χρόνο, αιώνιος στον πόνο μακρόστενος στην μνήμη. Είναι από πράγματα φτιαγμένη η μνήμη της Γιαννάτου. Οι σκηνικές οδηγίες στόχο έχουν να αναδείξουν τα κορυφαία πρόσωπα του δράματος. Η μητέρα, τελευταίο σύνορο και ο πατέρας, ο σπουδαίος ηθοποιός Μιχάλης Γιαννάτος.

Το αναπάντεχο, η ιεροτελεστία της μοίρας και η ιλιγγιώδης απόσταση των καιρών προϋποθέτουν την εμπειρία για να γεννηθούν. Τα ποιήματα, αυτά τα παλιά συντρίμμια ξεσηκώνουν τον κόσμο σαν το νερό. Η μητέρα και ο πατέρας, κεντρικές φιγούρες στο παιχνίδι των σκιών. Η δημιουργός επιστρέφει στην σκοτεινή γειτονιά. Σκηνικό τριάντα χρόνων και βάλε, φθαρμένα βεστιάρια, εκμαγεία, το σκοτωμένο γάλα, οι άγγελοι που αναχωρούν τον Νοέμβριο. Ο πόνος, η απουσία με την αδιατάρακτη μονιμότητά της μοιάζουν με εκείνη την αχόρταστη και πανάρχαια αμμουδιά του Αμερικάνου Φώκνερ.

Κάποιος επισημαίνει, το σπαραχτικό υπάρχει πάντα σχεδόν στην λεπτομέρεια των πιο μικρών συμπτώσεων. Με αυτό το αξίωμα η ποιήτρια  Μαρία Γιαννάτου διασώζει τα σπάνια υλικά και για πρώτη φορά μιλά. Η βούρτσα με τις λευκές τρίχες και την λιπαρότητα, -αν ήταν χρώμα θα ήταν το πράσινο, ενός όψιμου καιρού-, η μητέρα, σημείο αναφοράς για τις Ρίζες, τα οιδήματα της ζωής μας, το τραπέζι της κουζίνας, το διαμέρισμα, η μικρή, η πρώτη πατρίδα, αφού εκεί νιώσαμε συνειδητά τον κόσμο πρώτη μας φορά. Μες στους υπαινιγμούς και το επέκεινα των ποιημάτων ξαναζούν τ’ αγαπημένα πρόσωπα. Με άξονα το δοξολόγημα της παιδικής ηλικίας, του μόνου καιρού που διαφεύγει του χρόνου, η ποιήτρια ζωγραφίζει παράξενα παράθυρα σε όλες τις γωνιές της ζωής.

Η Μαρία Γιαννάτου τραγουδά την δική της νέκυια. Με την θυσία της βαδίζει ανάμεσα στις απίθανες περιπτώσεις, ενώ γύρω η μητέρα του καιρού κοιτάζει τα φύλλα της. Σκληρή αγωνία, ψιθυρίζει. Κάτω απ’ τα επτά θαμμένα στρώματα ανακαλύπτει τα σημάδια που κάποτε θα γίνουν οι στίχοι στις άτιτλες πρόζες. Ο μίτος  της κουβάρι μιας άλλης Αριάδνης που τρέχει πίσω και όλο μακραίνει,. Τα χνάρια είναι βαθιά, τραγικά και έντονα, τα ποιήματα λακωνικά πονούν. Ποιοι βαδίζουν πλάι της; Γιατί δεν μιλούν, γιατί το δωμάτιο μεταμορφώνεται σε πειρασμό, τι γυαλίζει ψηλά πάνω στις σκεπές. Ήσυχα και θρηνητικά η δημιουργός αναβιώνει το άθροισμα του πόνου. Όμως τώρα έφθασε μια στιγμή που δεν αρκούν τα παλιά, οικογενειακά Σαμοβάρια. Η μνήμη, είπες Γιώργο είναι των ματιών η θύμηση. Η Μαρία Γιαννάτου αναπλάθει μια άλλη ζωή, με μια άλλη ποιότητα.

 

Ακουμπά τα χέρια της στην ρίζα του αιωνόβιου δέντρου. Την ίδια στιγμή που ρωτά με την παιδική της φωνή παραμένει ατελής με έναν μεγάλο και ευλογημένο υπαινιγμό στο τέλος της αφήγησής της. Τα χέρια των δικών της ανθρώπων τα πήρε ο αέρας, οι σιδεριές σκούριασαν, πάνε. Άγνωστα φύλλα στον παλιό κήπο, σκόνη στα έπιπλα και μια παλιά αγάπη να κοινωνεί στα ποιήματα το νυν και το αεί. Ο καιρός από θειάφι στην υπέροχη και λεπτά επεξεργασμένη μακέτα του Ηλία Παπανικολάου όλα να τα κρύβει, σαν να πλημμύρισε ο καιρός το φύλλωμα στην ζωγραφιά ενός θηραϊκού  αμφορέα.

Η συλλογή Ρίζες της Μαρίας Γιαννάτου που φθάνει στα ράφια των βιβλιοπωλείων από τις ποιοτικές εκδόσεις των 24 Γραμμάτων κερδίζει επάξια τη θέση της. Επειδή αφορά μια ποίηση άκρως προσωπική, ένα είδος πόνου που για πρώτη φορά μοιράζεται στους στίχους, αντίδωρο και μοναδικό τριαντάφυλλο. Επειδή η αγάπη φθάνει ως τις ρίζες από όλους τους δρόμους. Ακάθεκτη, καθολική, παντάνασσα αγάπη.

 

 

 

* Ο Απόστολος Θηβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Απασχολείται στον τραπεζικό τομέα. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά. Γυρεύει εναγωνίως κάτι απ’ τη φωνή του.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top