Fractal
Home / Κριτική θεάτρου / Θέατρο. Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο;
13/02/2019, 10:03 πμ

Θέατρο. Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο;

Γράφει η Μαίρη Σάββα // *

 

 

Με το παραδοσιακό σύμβολο της σχολικής τιμωρίας, «το ραβδί» που το θυμούνται οι παλιότεροι να στοχεύει από ψηλά μια μικρή παλάμη που σχεδόν τρέμει, ασχολείται ο βρετανός θεατρικός συγγραφέας Mark Ravenhill, αν και ο ίδιος, μάλλον δεν γνώρισε τέτοιου είδους τιμωρητικές διαδικασίες στα σχολικά του χρόνια. Πρόκειται για έναν νέο άνθρωπο, γύρω στα πενήντα και αν σκεφτούμε ότι η σωματική τιμωρία έχει τεθεί εκτός νόμου στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 1986, τότε το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα. Όμως ο Ravenhill ανήκει στους συγγραφείς με την πολύ κοφτερή ματιά, τη ματιά την τόσο αιχμηρή που εύκολα σκίζει τα πέπλα του χρόνου και φτάνει στο παρελθόν. Με το κείμενο της παράστασης «Το Ραβδί» σκαλίζει τον τρόπο τιμωρίας και τη σχολική ζωή στο παρελθόν, πράγμα όχι άγνωστο στην Ελλάδα και στις γενιές που προηγήθηκαν.

 

 

Μάλλον ο Mark Ravenhill δεν ήταν από τους πιο επιμελείς μαθητές, αλλά ήταν έξυπνος, λίγο ψευτάκος όπως εξομολογείται στις συνεντεύξεις του ο ίδιος, αλλά επιτυχημένος, και με μυαλό που δεν επαναπαυόταν ποτέ. Αναρωτιέται τι θα ήταν ο ραβδισμός, τι θα σήμαινε για το σχολείο του στο Sussex όταν αυτός και οι συμμαθητές του δεν υπάκουαν, δεν πειθαρχούσαν κι έπεφταν σε παραπτώματα. Τι θα σήμαινε να απλώνουν με φόβο και να παραδίνουν ένα μικρό σταθερό χεράκι, στη μήνι ενός ραβδιού, συνήθως φτιαγμένου από ζαχαροκάλαμο, λεπτό ξύλο, ή κάτι τέτοιο, το οποίο θα κρατούσε ο «παντοδύναμος» δάσκαλος, ο «μπαμπούλας» για τη μικρή σχολική κοινωνία.

Γύρω από αυτό το αρχαϊκό σύμβολο της τιμωρίας, οι χαρακτήρες που πλάθει ο Ravenhill συναντώνται και συγκρούονται στο νέο έργο του, το The Cane, το οποίο έκανε πρεμιέρα μόλις πριν από λίγες ημέρες στο Royal Court Theatre στο Λονδίνο.

Στο The Cane, ο αναπληρωτής διευθυντής του σχολείου Edward συνταξιοδοτείται, και η σύζυγός του οργανώνει ένα αποχαιρετιστήριο πάρτυ. Η κόρη τους καταφθάνει στη γιορτή και μένει έκπληκτη μπροστά σε ένα ματωμένο πλήθος παιδιών έξω, που αποκαλύπτουν αποδείξεις για την επιθετική τιμωρητική στάση που είχε ο Edward απέναντι στους μαθητές του. Οι χαρακτήρες του έργου από τη στιγμή αυτή και μετά συγκρούονται με ακραίο τρόπο γύρω από ηθικά ζητήματα που αφορούν όλους. Κάποια στιγμή, το ραβδί θα κατεβεί από τη σοφίτα, όπως συμβαίνει στη λογοτεχνία με το όπλο του Τσέχωφ, οπότε από εκεί και πέρα είναι μόνο θέμα χρόνου πριν τεθεί σε χρήση. Ravenhill. Αν και έχουν αποκαλέσει τον Ravenhill, παιδί θαύμα, enfant terrible του θρυλικού μοντέρνου βρετανικού θεάτρου, στην Ελλάδα έργα του έχουν παιχθεί σε κάποιες πειραματικές σκηνές ή μικρά θέατρα και ο ίδιος φαίνεται να μιλάει ιδιαίτερα «ζεστά» για τους –συχνά- κυνικούς χαρακτήρες τους οποίους πλάθει. Πριν από λίγα χρόνια είχαμε δει το έργο του The Pool (Η πισίνα) που ήταν μια συγκλονιστική ιστορία που μάλλον μικρό ενδιαφέρον τράβηξε από το αθηναϊκό κοινό το οποίο προτιμά πιο «κλασσικές» επιλογές τα τελευταία χρόνια. Πάντως η φήμη του έχει εξαπλωθεί, έχει γίνει εκκολαπτήριο για όσους προπορεύονται και πρεσβεύουν τη «νέα γραφή, αλλά και για άλλους παλαιότερους όπως ο John Osborne με το Look Back in Anger. Τώρα ανησυχεί μήπως το νέο του έργο δεν είναι αρκετά πρωτοπόρο και δηλώνει ότι «Δεν γίνεται να κινείσαι όλη την ημέρα στην άκρη του ξυραφιού»

Για την υπόθεση αυτή του The Cane, που αφορά ζητήματα ηθικά, ο ίδιος βάζει δύσκολα στον ίδιο τον εαυτό του, γιατί δεν είναι μια ακόμα ιστορία με αποκλεισμένους, ομοφυλόφιλους, ή που είναι «πιο κοντά» ως θεματική στη Βρετανία. Η μικρή κοινωνία (το σχολείο) την οποία περιγράφει είναι δύσκολη κι επικίνδυνη αν έχεις φύγει πολλά χρόνια από αυτήν. «Δεν είσαι ποτέ σίγουρος αν είσαι αρκετά cool για το σχολείο», είπε πρόσφατα σε μια συνέντευξή του αποκαλύπτοντας ότι παραμένει ανασφαλής ως σήμερα…

Ο Ravenhill σπούδασε τη δραματική τέχνη στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και έπειτα προσπάθησε κάθε είδους δουλειά που είχε σχέση με το θέατρο. Κάποτε, όταν ο σκηνοθέτης Max Stafford-Clark άκουσε έναν από τους πρωτόλειους δεκάλεπτους διαλόγους που σκάρωνε τότε ο νεαρός τότε Ravenhill, τον ρώτησε με ενδιαφέρον, αν είχε γράψει ολόκληρη παράσταση. Ο Ravenhill απάντησε θετικά. Αυτό σήμαινε ότι θα έπρεπε να κάτσει και να την γράψει.

Το πρώτο του έργο, το Shopping and Fucking, έκανε το ντεμπούτο του στο Royal Court το 1996. Λίγοι συγγραφείς έχουν κάνει τόσο εκρηκτικό ντεμπούτο. Το Shopping and Fucking, η ιστορία των σεξουαλικών και οικονομικών εμπλοκών τεσσάρων απογοητευμένων Λονδρέζων, μίλησε σε μια γενιά που μεγάλωσε στη σκιά του Θατσερισμού. Πέρα από τον προκλητικό της τίτλο το σεξ και τη βία, η παράσταση αναλύει το ανόητο αποτέλεσμα μιας ζωής σε μια κοινωνία στην οποία τα πάντα μπορούν να αγοραστούν, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων. Η παράσταση έγινε μεγάλη επιτυχία στο West End πριν περιοδεύσει και σε διεθνές επίπεδο.

Πολλοί μεγάλοι συγγραφείς έγιναν γνωστοί την ίδια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από μια έκρηξη δυνατοτήτων, όπως η Sarah Kane ή ο Martin McDonagh, οι οποίοι κινήθηκαν στα όρια της αφήγησης και της γλώσσας. Έργα τους έχουμε δει και στην Αθήνα.

Ο Ravenhill έχει γράψει περισσότερα από 20 θεατρικά, τα οποία είναι εξίσου ιδιαίτερα ως προς το θέμα τους. Μετά από το Shopping and Fucking, ανέβηκε το Mother Clap’s Molly House στο Εθνικό Θέατρο. Ήταν ένα μιούζικαλ το ομοφυλοφιλικό Λονδίνο του 18ου αιώνα. Αμέσως μετά το Shoot / Get Treasure / Repeat, (κύκλος 15 παραστάσεων με αναφορές στον πόλεμο του Ιράκ) και τέλος το Product (μονόλογος που διερευνά τα περιθώρια προσέγγισης των Μέσων Ενημέρωσης με την τρομοκρατία). Έχει γράψει εφηβικά, έχει μεταφράσει το Candide του Βόλταϊρ και το Galileo του Brecht και ακόμη έχει γράψει στίχους για τραγούδια.

 

Αποτέλεσμα εικόνας για Ravenhill theater

Mark Ravenhill  (photo credits: Tony Buckingham /REX)

 

Το ερώτημα που πλανάται κάθε στιγμή της παράστασης είναι το κατά πόσο είμαστε υπεύθυνοι για όσα έχουν προηγηθεί, για πράξεις που έγιναν στο παρελθόν, όταν οι κοινωνικές αξίες ήταν πολύ διαφορετικές. Υπάρχει η αίσθηση ότι όλο αυτό έχει κάτι κοινό με το προπατορικό αμάρτημα και ενώ ο συγγραφέας σε κάποια σημεία εκφράζει την ενοχή και την ντροπή του καθηγητή, εντοπίζει κάπου και μια «έντιμη παράδοση» στην απόδοση τιμωρίας. Η κόρη του Άννα, από την άλλη πλευρά, εκπρόσωπος μιας νέας γενιάς καθηγητών οι οποίοι έχουν μια δική τους οπτική στα πράγματα, ονομάζει τις πρακτικές του Edward «θεσμοθετημένη βία». Έτσι αναπαράγεται μια σύγκρουση των αξιών ανάμεσα σε διαφορετικές γενιές, πάνω από τα τραύματα ενός θορυβώδους οικογενειακού ιστορικού.

Ένας κίνδυνος για την γραφή των έργων που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα θέματα, είναι ο τρόπος με τον οποίο γερνούν. Ορισμένα έργα στέκονται περα από το χρόνο γι’ αυτό άλλωστε πολλά υπάρχουν και ξαναϋπάρχουν σε επόμενες γενιές. Πάντως «Το Ραβδί» είναι ένα έργο που γράφτηκε με σκοπό να γίνει κατανοητή μια ολόκληρη εποχή, οι απόψεις των ανθρώπων τότε που ήταν τόσο διαφορετικές από τις απόψεις μας σήμερα.

 

 

 

* Η Μαίρη Σάββα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Δίκαιο της Ευρώπης. Για αρκετά χρόνια, εργάσθηκε ως Δημοσιογράφος στην Τηλεόραση, το Ραδιόφωνο, σε Περιοδικά κι Εφημερίδες, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Έμεινε κάποια χρόνια στο Βέλγιο. Πάντα της άρεσε να διαβάζει, να ακούει, να λέει, ακόμη και να τραγουδάει ιστορίες. Λατρεύει το θέατρο και τα ταξίδια και γενικά ότι άλλο την πλουτίζει με ιστορίες. Για να μπορεί να τις λέει και να τις γράφει καλύτερα, πήγε σε σχολείο για παραμυθάδες, γιατί πιστεύει ότι κανείς δεν σταματά ποτέ στη ζωή να μαθαίνει και να ονειρεύεται. Έχει βραβευθεί και συμμετάσχει με διηγήματα, σε συλλογικά έργα. Επίσης, έχει δημοσιεύσει μερικές δικές της ιστορίες, τις οποίες συζητά με μαθητές, όταν τους επισκέπτεται στις τάξεις τους:

  • * Η Άννα και οι Καλικάντζαροι (εκδ. ΛΙΒΑΝΗ)
  • * Ο Κόσμος Τρελάθηκε ή ο Κόσμος Ζεστάθηκε? (εκδ.ΛΙΒΑΝΗ)
  • * Το Μαξιλάρι της Γνώσης (Εκδ. ΕΠΙΝΟΙΑ)
  • * Κολλημένος με την Οθόνη (εκδ.ΙΝΔΙΚΤΟΣ)
  • * Τα κρυμμένα σεντούκια του Αλή Πασά (εκδ.ΜΙΝΩΑΣ)
  • * Δεν είμαι η Αδελφή μου (εκδ.ΜΙΝΩΑΣ)
  • * Κόρη στον Βυθό (έκδ.ΜΙΝΩΑΣ)

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top