Fractal
Home / ΑΠΟΨΕΙΣ / Λόφοι και κοιλάδες του Αμμάν
06/06/2023, 9:42 μμ

Λόφοι και κοιλάδες του Αμμάν

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

Το Αμμάν είναι μια πόλη χτισμένη σε λόφους και κοιλάδες στα βορειοδυτικά της Ιορδανίας. Η τοποθεσία του έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αρχιτεκτονική και την αστική εξάπλωσή του, όταν τον δέκατο ένατο αιώνα οι πρώιμοι οικισμοί της πόλης αναπτύχθηκαν αργά και σταδιακά κατά μήκος του ενός και μοναδικού υδάτινου ρέματος. Στις αρχές του εικοστού αιώνα άρχισε να επεκτείνεται οριζόντια κατά μήκος πάντα αυτού του ρέματος και κατακόρυφα μέχρι τους λόφους για να ονομαστεί αργότερα, η πόλη των επτά λόφων. Η χαρακτηριστική τοποθεσία του Αμμάν, αρχίζοντας από το ρέμα σαν ένα σημείο εκκίνησης και επεκτεινόμενη ακαθόριστα προς τα πάνω, δημιούργησε σημαντικές αρχιτεκτονικές φόρμες από πολυώροφες τσιμεντένιες κατοικίες συναρμολογημένες η μία πάνω και δίπλα από την άλλη σε διάσπαρτες και διάφορες μορφές που παρεμβάλλονται από κάποια στοιχειώδη βλάστηση.

 

 

Ωστόσο, η ταχεία και απρογραμμάτιστη επέκταση και άναρχη αστική εξάπλωσή του τελικά οδήγησε στη σταδιακή εξαφάνιση αξιόλογων εκτάσεων πρασίνου και δραματική απώλεια γεωργικών εκτάσεων, μετατρέποντας τα όποια ρεύματα νερού σε χωματερές. Αυτή η απρόβλεπτη ανάπτυξη και ο ασυνείδητος σχεδιασμός του Δήμου του Αμμάν, ιδίως στη δεκαετία του 1970, οδήγησε στην κάλυψη του μεγάλου ρέματος του νερού, αντί να το αποκαταστήσει έξυπνα, και την αντικατάστασή του από έναν φαρδύ αυτοκινητόδρομο που εξυπηρετούσε την εμπορική και οικιστική λωρίδα κατά μήκος του πρώην ρέματος.

 

 

Η στρατηγική της ύπαρξης αυτοκινητόδρομων εντός της πόλης εξακολουθεί να υιοθετείται μέχρι σήμερα, δημιουργώντας κατακερματισμένες συνοικίες και γειτονιές που είναι δύσκολα προσβάσιμες από τους πεζούς. Με άλλα λόγια, η έμφαση στον σχεδιασμό δρόμων έκανε τον αστικό ιστό του Αμμάν μια πόλη προσανατολισμένη περισσότερο προς τα αυτοκίνητα, και μη φιλική στην πραγματικότητα προς τους πεζούς.

Το Αμμάν προχώρησε, έτσι, με γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης, ώστε σήμερα να καλύπτει μια τεράστια έκταση σε πάνω από δεκαεννιά λόφους και είκοσι δύο συνοικίες που διακρίνονται από μερικά ιδιαίτερα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά. Η ανάπτυξή του συνοδεύτηκε από σημαντικές εξελίξεις στους

τομείς της πολιτικής, της οικονομίας, των υποδομών, της εκπαίδευσης, της υγείας και της επικοινωνίας, αλλά δεν μπόρεσε, ωστόσο, να αποτρέψει την αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων περιοχών, όπου το εισόδημα και η ποιότητα ζωής ποικίλλει ριζικά, δημιουργώντας κοινωνικές ανισότητες και διαφορετικές ευκαιρίες. Από την άλλη μεριά, ο δημόσιος χώρος επηρεάστηκε πολύ από την απρόβλεπτη και φιλόδοξη ανάπτυξη της πόλης για πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους. Τέτοιοι λόγοι είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μεταμόρφωση στη μορφή και τη λειτουργία του δημόσιου χώρου και την απώλεια εκτάσεων προς όφελος των ιδιωτικών, ημιδημόσιων και των ελεγχόμενων χώρων.

 

 

Το Αμμάν, σήμερα, είναι μια συνεχώς αναπτυσσόμενη πόλη, με υψηλό ρυθμό πληθυσμιακής αύξησης και ποικίλη σύνθεση πληθυσμού. Εκτός από τον φυσικό ρυθμό ανάπτυξης που είναι σχετικά υψηλός, υφίστανται αρκετοί άλλοι λόγοι που έχουν ωθήσει την συνεχή ανάπτυξη της πόλης, όπως η πολλά υποσχόμενη οικονομική αγορά, μια ασφαλής ζώνη ανάμεσα στις σχετικά ασταθείς καταστάσεις της περιοχής, η βελτιωμένη υγειονομική και ιατρική περίθαλψη, συγκριτικά πάντοτε με τις άλλες περιοχές της ιορδανικής υπαίθρου, και τα πολυάριθμα κύματα εκτοπισμού και μετανάστευσης προσφύγων από την Παλαιστίνη, το Ιράκ και σχετικά πρόσφατα από τη Συρία, που έφτασαν κατά κύριο λόγο στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας. Ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης αντιπροσωπεύτηκε στην πράξη με την επέκταση της πόλης του Αμμάν και την απόδοση γης ειδικά για δημιουργία οικιστικών μονάδων.

Αρχικά, η αύξηση του πληθυσμού στο Αμμάν είχε ένα κεντρικό μοτίβο με διάσπαρτες επεκτάσεις, ξεκινώντας από το κέντρο του Αμμάν και μέχρι ψηλά στους λόφους που το περιβάλλουν, με εξαίρεση την παρουσία προσφυγικών καταυλισμών. Καθώς η αύξηση του πληθυσμού συνεχίστηκε με υψηλό ρυθμό, η επέκταση του Αμμάν πήρε ένα μοντέλο ανάπτυξης με βάση πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Και σε τούτη την πόλη φυσικά παρατηρούνται διαφορετικές κοινωνικές τάξεις που αντιπροσωπεύουν την ιστορία του κοινωνικού και κρατικού σχηματισμού της χώρας ως σύνολο. Η διάρθρωση των κοινωνικών τάξεων στο Αμμάν βασίζεται, σήμερα, κατά κύριο λόγο στους μισθούς του εισοδήματος, στην ακίνητη περιουσία και στην οικογενειακή προέλευση. Το επάγγελμα και το επίπεδο εκπαίδευσης δεν είναι, φυσικά, οι μόνοι κυρίαρχοι παράγοντες στη δόμηση του μισθολογικού συστήματος και κατά συνέπεια στη διαμόρφωση της κοινωνικής ταξικής δομής. Μεγάλο μέρος της ανάπτυξης του Αμμάν, πάντως, σχετίζεται με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, καθώς πολλοί Παλαιστίνιοι, που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους στην αναταραχή του πολέμου του 1948, κατέφυγαν στην Ιορδανία και στο Αμμάν ειδικότερα. Οι πλούσιες περιοχές της πόλης σήμερα βρίσκονται στα βορειοδυτικά, ενώ οι κοινωνικοοικονομικά ασθενέστεροι πληθυσμοί ζουν κυρίως στα νοτιοανατολικά.

 

* * * * *

 

Πέρα από την Ακρόπολη της πόλης, σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί για τους επισκέπτες το Ρωμαϊκό Θέατρο του Αμμάν, ένα θέατρο έξι χιλιάδων θέσεων του δεύτερου αιώνα και ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα κλασσικής ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής αμφιθεάτρου στον κόσμο. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της πρωτεύουσας της Ιορδανίας, συγκεκριμένα στους πρόποδες ενός λόφου απέναντι από την Ακρόπολη του Αμμάν. Ένα διάσημο ορόσημο στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, που χρονολογείται από την ρωμαϊκή περίοδο, όταν η πόλη ήταν γνωστή με το όνομα Φιλαδέλφεια. Το Θέατρο και το κοντινό Ωδείο πλαισιώνουν τη νέα πλατεία των Χασεμιτών, από τα νότια και τα ανατολικά αντίστοιχα, ενώ το Ρωμαϊκό Νυμφαίο, μια διακοσμητική κρήνη αφιερωμένη στις νύμφες του νερού, που χτίστηκε το 191 μ.Χ., βρίσκεται σε μικρή απόσταση προς τα βορειοδυτικά. Μια ελληνική επιγραφή σε έναν από τους πυλώνες δείχνει ότι το αμφιθέατρο αυτό χτίστηκε προς τιμήν του αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου (138-161 μ.Χ.). Το μεγάλο και απότομα κεκλιμένο οικοδόμημα είναι χτισμένο στην πλαγιά του λόφου, με βόρειο προσανατολισμό ώστε για να μην ενοχλούνται οι θεατές από τις ακτίνες του ήλιου. Είναι χωρισμένο σε τρία διαζώματα, με 44 σειρές καθισμάτων, με πλαϊνές εισόδους στο επίπεδο του εδάφους. Στις θέσεις του άνω διαζώματος, κάθονταν οι φτωχοί της πόλης, οι ξένοι, οι σκλάβοι και οι γυναίκες, οι κυβερνήτες και οι αξιωματούχοι κάτω χαμηλά, κοντά στην σκηνή, ενώ στα μεσαία στρώματα ο στρατός. Το Ρωμαϊκό Θέατρο του Αμμάν ήταν ένας ακμάζων πολιτιστικός κόμβος χτισμένος στην πλαγιά αυτού του λόφου, ενώ η ακουστική του, όπως σχεδόν σε όλα τα εναπομείναντα συγκροτήματα ρωμαϊκών θεάτρων, είναι εξαιρετική. Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, ξεκίνησε η πλήρης αποκατάσταση του Θεάτρου αν και σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν μη αυθεντικά υλικά. Σήμερα, χρησιμοποιείται για παραστάσεις, μουσικές συναυλίες και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες.

 

 

Το Ρωμαϊκό Θέατρο στο Αμμάν, είναι χωρίς αμφιβολία, ένα από τα πολλά απομεινάρια που άφησε πίσω της εκείνη η Αυτοκρατορία που άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Ο Αντώνιος Πίος (86-161 μ.Χ.) πιστεύεται ότι ήταν ένας από τους καλύτερους Αυτοκράτορες στη ρωμαϊκή ιστορία και η σύζυγός του Φαυστίνα μνημονεύεται για την δια βίου αφοσίωσή της στη βοήθεια των φτωχών. Ο Αντώνιος ήταν επίσης ένας από τους πιο φιλήσυχους Αυτοκράτορες στη ρωμαϊκή ιστορία, καθώς ο ίδιος δεν ενεπλάκη ποτέ άμεσα σε κάποιον πόλεμο. Ξεχώριζε για την ωραιότητά του και ευνοούσε όμορφα πράγματα, όπως τη φιλοσοφία, την επιστήμη και τις καλές τέχνες, και ως αποτέλεσμα, όλων αυτών των ιδιοτήτων που τον χαρακτήριζαν, έχτισε πολλά συγκροτήματα, συμπεριλαμβανομένων θεάτρων, όπως το Ρωμαϊκό Θέατρο στο Αμμάν.

 

 

Οι χώροι πίσω από τις εισόδους του μεγαλεπήβολου ετούτου Θεάτρου, στις μέρες μας, στεγάζουν το Μουσείο Λαϊκής Παράδοσης της Ιορδανίας (Jordan Museum of Popular Tradition) στη μία πλευρά και το Λαογραφικό Μουσείο της Ιορδανίας (Jordan Folklore Museum) στην άλλη, με το ένα μουσείο να βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το άλλο, και με λίαν ενδιαφέροντα αντικείμενα στο εσωτερικό τους.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top