☆ Τζέιμς Γκρόβερ Θέρμπερ: Ένα σπάνιο εικαστικό και λογοτεχνικό ταλέντο των ΗΠΑ.  

Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός [i] //

 

Όλοι οι άντρες πρέπει να προσπαθήσουν να μάθουν πριν πεθάνουν, από ποιο σημείο (ξεκίνησαν να) τρέχουν, προς τα πού (κατευθύνονται) και για ποιο λόγο (το κάνουν, γίνεται αυτό).  (Τζέιμς Θέρμπερ)

1]. Τα πρώτα χρόνια: Ο Τζέιμς Γκρόβερ Θέρμπερ  (1894 – 1961) υπήρξε Αμερικανός συγγραφέας, σκιτσογράφος, χιουμορίστας, δημοσιογράφος, που έγραψε και θεατρικά έργα. Τα κινούμενα σχέδια και τα διηγήματά του δημοσιεύτηκαν κυρίως στο περιοδικό  The New Yorker  και έχουν καταχωρηθεί στα πολυάριθμα βιβλία του. Ο Θέρμπερ, ένας από τους πιο δημοφιλείς χιουμορίστες της εποχής του, χλεύαζε ιδιαίτερα τις κωμικές απογοητεύσεις και τις εκκεντρικότητες των απλών ανθρώπων.  Γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1894 στο Κολόμπους του Οχάιο, με πατέρα τον Τσαρλς Λ. Θέρμπερ και μητέρα τη Μαίρι Άγκνες,  το γένος Φίσερ, γονείς καλλιεργημένοι με έφεση στις τέχνες, που επηρέασαν πολύ τη δουλειά του. Ο πατέρας του ήταν ένας ευκαιριακά απασχολούμενος υπάλληλος με πολιτικές βλέψεις που ονειρευόταν να γίνει δικηγόρος ή ηθοποιός. Ο Θέρμπερ περιέγραψε τη μητέρα του, την  Mame, όπως την αποκαλούσε, ως «γεννημένη κωμική», κι «ένα από τα καλύτερα κωμικά ταλέντα που γνώρισα ποτέ». Μια φορά, προσποιήθηκε ότι ήταν ανάπηρη και, μέσω κάποιων πιστών θεραπευτών, δήλωσε πως εξαιτίας τους απέκτησε τάχα την υγεία της.  Ο Θέρμπερ, σε ηλικία επτά ετών, ενώ έπαιζε με τον αδελφό του το παιχνίδι του Γουλιέλμου Τέλλου,[ii] έχασε το ένα μάτι του όταν δέχτηκε ένα βέλος, κάτι που συνετέλεσε αργότερα στο να τυφλωθεί τελείως.  Ο τραυματισμός του τον εμπόδισε να συμμετάσχει ως παιδί σε αθλήματα και σε άλλες δραστηριότητες, αλλά ανέπτυξε ένα δημιουργικό μυαλό, το οποίο συνήθιζε να εκφράζεται σε γραπτά.  Ο Ινδός νευρολόγος Β.Σ. Ραματσαντράν[iii] συμπέρανε ότι η φαντασία του Θέρμπερ εξηγείται εν μέρει από το «Σύνδρομο Charles Bonnet»,[iv] μια νευρολογική πάθηση που προκαλεί σύνθετες οπτικές παραισθήσεις σε άτομα που διαθέτουν κάποιο επίπεδο απώλειας όρασης. Από το 1913 έως το 1918, ο Θέρμπερ φοίτησε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Οχάιο,  όπου ήταν μέλος της  αδελφότητας «Phi Kappa Psi» [v] και εκδότης του φοιτητικού περιοδικού Sun-Dial. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου νοίκιασε το σπίτι στη λεωφόρο Τζέφερσον  77, που το 1984 ονομάστηκε Thurber House.  Λόγω της κακής του όρασης ποτέ δεν αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο, κι ούτε παρακολούθησε τα υποχρεωτικά μαθήματα  του Σώματος Εφέδρων Αξιωματικών Εκπαίδευσης (ROTC). Μόνο το 1995 του απονεμήθηκε μετά θάνατον πτυχίο.  Από το 1918 έως το 1920 εργάστηκε ως υπάλληλος κωδικών για το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, αρχικά στην Ουάσιγκτον και στη συνέχεια στην πρεσβεία στο Παρίσι. Επιστρέφοντας στο Κολόμπους, ξεκίνησε την καριέρα του ως ρεπόρτερ για το The Columbus Dispatch από το 1921 έως το 1924. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, έκανε κριτικές βιβλίων, ταινιών και θεατρικών έργων σε μια εβδομαδιαία στήλη με τίτλο «Credos and Curios», τίτλος που δόθηκε σε μια μεταθανάτια συλλογή του έργου του. Την ίδια περίοδο ο Θέρμπερ μετέβη στο Παρίσι ως ανταποκριτής της Chicago Tribune και άλλων εφημερίδων. Μετακίνηση στη Νέα Υόρκη: Το 1925, ο Θέρμπερ μετακόμισε στο Γκρίνουιτς Βίλατζ  της Νέας Υόρκης και απέκτησε δουλειά ως ρεπόρτερ στη  New York Evening Post. Το 1927 εντάχθηκε ως συντάκτης στο δυναμικό του  The New Yorker  με τη βοήθεια του φίλου και συναδέλφου του στο ίδιο περιοδικό, Ε.Β. Χουάιτ. Η καριέρα του ως σκιτσογράφου ξεκίνησε το 1930, αφού ο Χουάιτ βρήκε μερικά από τα σχέδια του Θέρμπερ σε έναν κάδο απορριμμάτων και τα υπέβαλε για δημοσίευση.  Μέχρι τη δεκαετία του 1950, ο Θέρμπερ δημοσίευσε τόσο τα γραπτά του όσο και τα σχέδιά του στο The New Yorker. Γάμος και οικογένεια: Το 1922 παντρεύτηκε την Άλθεα Άνταμς, αν και ο γάμος, όπως έγραψε αργότερα σε έναν φίλο του, μετατράπηκε σε «μια σχέση γοητευτική, ωραία και επώδυνη». Το ζευγάρι έζησε στην κομητεία Φέρφιλντ στο Κονέκτικατ,  το 1931 απέκτησαν μια κόρη, τη Ρόζμαρι, ενώ τον Μάιο του 1935 πήραν διαζύγιο. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ο Θέρμπερ παντρεύτηκε την Έλεν Γουίσμερ (1902–1986). Αφού συνάντησε τον Μαρκ Βαν Ντόρεν  σ’ ένα πλοίο που έπλεε προς το Martha’s Vineyard,[vi] ο Θέρμπερ αποφάσισε να περνάει τα καλοκαίρια του στην Κορνουάλη[vii] μαζί με πολλούς άλλους εξέχοντες καλλιτέχνες της εποχής. Θάνατος: Η συμπεριφορά του Θέρμπερ έγινε απρόβλεπτη την τελευταία χρονιά της ζωής του. Σε ένα πάρτι που διοργάνωσε ο  συγγραφέας Νόελ Κάουαρντ[viii] και είχε προσκληθεί και ο Θέρμπερ, παραφρόνησε και μεταφέρθηκε σε άσχημη κατάσταση στο  ξενοδοχείο «Αλγκονκουίν»  στις έξι το πρωί. Στις 4 Οκτωβρίου 1961 υπέστη εγκεφαλικό λόγω ενός  θρόμβου αίματος και υποβλήθηκε σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Αν και η επέμβαση ήταν αρχικά επιτυχής, ο Θέρμπερ πέθανε λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 2 Νοεμβρίου, σε ηλικία 66 ετών από πνευμονία. Οι γιατροί είπαν ότι ο εγκέφαλός του είχε  γεράσει  από αρκετά μικρά εγκεφαλικά επεισόδια  και οι αρτηρίες του είχαν σκληρύνει. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, Ελένη, οι τελευταίες του λέξεις, εκτός από την επαναλαμβανόμενη λέξη «Θεός», ήταν «Ο Θεός να ευλογεί… Ο Θεός καταραμένος».

2.] Ο Θέρμπερ ως σκιτσογράφος: Ο Θέρμπερ σχεδίαζε σε πολύ μεγάλα φύλλα χαρτιού, χρησιμοποιώντας μαύρο παστέλ μολύβι, ή σε μαύρο χαρτί ζωγραφίζοντας σκίτσα με λευκή κιμωλία. Ανεξάρτητα από τη μέθοδο, οι γελοιογραφίες του έγιναν τόσο σημαντικές όσο και τα γραπτά του, επειδή είχαν μια απόκοσμη, ταλαντευόμενη αίσθηση που μοιάζει ν’ αντικατοπτρίζει την ιδιότυπη άποψή του για τη ζωή. Κάποτε έγραψε ότι οι άνθρωποι του έλεγαν ότι απεικονίζονταν σαν να τους ανέσυρε από το νερό. Η Ντόροθι Πάρκερ,[ix] φίλη του Θέρμπερ, χαρακτήρισε τα κινούμενα σχέδια του ως «όμοια με άψητα μπισκότα». Το τελευταίο σχέδιο που ολοκλήρωσε ο Θέρμπερ ήταν μια αυτοπροσωπογραφία με κίτρινο παστέλ μολύβι σε μαύρο χαρτί, η οποία εμφανίστηκε ως εξώφυλλο του Time στο φύλλο της 9 Ιουλίου 1951.  Το ίδιο σχέδιο χρησιμοποιήθηκε για το βιβλίο του The Thurber Album το 1952. Ο Χουάιτ, o συνάδελφός του στο περιοδικό The New Yorker, έλεγε ότι τα σκίτσα του θα μπορούσαν να σταθούν μόνα τους ως καλλιτεχνικές εκφράσεις. Ο Θέρμπερ σχεδίασε έξι εξώφυλλα και πολλές κλασικές εικονογραφήσεις για το ίδιο περιοδικό.

3]. Ο Θέρμπερ ως συγγραφέας: Ο Θέρμπερ συνεργάστηκε με τον συμμαθητή (ηθοποιό και σκηνοθέτη) Έλιοτ Νάγκετ  για να γράψει το The Male Animal, ένα κωμικό δράμα, που έγινε μεγάλη επιτυχία το 1939 στο Broadway. Το έργο διασκευάστηκε ως ταινία με το ίδιο όνομα το 1942, με πρωταγωνιστές τους Χένρι Φόντα, Ολίβια ντε Χάβιλαντ και Τζακ Κάρσον.  Mεταξύ 1947 και 1948 έγραψε πέντε επεισόδια της σειράς New Yorker,  εξετάζοντας σε βάθος το φαινόμενο της ραδιοφωνικής σαπουνόπερας, βασισμένος στη συνεχή ακρόαση και έρευνα του είδους. Το 1948 Θέρμπερ επαναδημοσίευσε τη σειρά στην ανθολογία του, The Beast in Me and Other Animals, με τον τίτλο «Soapland». Η σειρά ήταν από τις πρώτες που εξέταζε σε βάθος ένα τέτοιο φαινόμενο της ποπ-κουλτούρας. Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του ήταν, παρά την τύφλωσή του, γεμάτα με υλικές και επαγγελματικές επιτυχίες. Δημοσίευσε δεκατέσσερα ακόμη βιβλία, συμπεριλαμβανομένων  των  The Thurber Carnival (1945),  The Turmber Country (1953), και την εξαιρετικά δημοφιλή αφήγηση της ζωής του εκδότη του New Yorker, Χάρολντ Ρος, The Years with Ross (1958). Μια σειρά από διηγήματά του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, συμπεριλαμβανομένου του The Secret Life of Walter Mitty (1947), όπου ο ηθοποιός Ντάνι Κέι υποδύθηκε τον κεντρικό ήρωα.  Πολλά από τα διηγήματά του είναι φανταστικά, χιουμοριστικά απομνημονεύματα από τη ζωή του, αλλά έγραψε και πιο σκοτεινές υποθέσεις, όπως το The Whip-Poor-Will, μια ιστορία τρέλας και φόνου. Τα πιο γνωστά διηγήματά του είναι «The Dog That Bit People» και «The Night the Bed Fell», που μπορούν να βρεθούν στο έργο My Life and Hard Times. Ανάμεσα στα άλλα κλασικά του έργα συμπεριλαμβάνονται τα  The Secret Life of Walter Mitty, The Catbird Seat, The Night the Ghost Got In,  A Couple of Hamburger, The Greatest Man in the World, If Grant Had Been Drinking at Appomattox. Το βιβλίο The Middle-Aged Man at the Flying Table περιελάμβανε αρκετές διηγήσεις με ένα έντονο υπόγειο ρεύμα συζυγικής διχόνοιας. Το βιβλίο εκδόθηκε τη διάμεση χρονιά του διαζύγιου και του νέου γάμου του. Η ιστορία του 1941 «You Could Look It Up»,  σχετικά με έναν ενήλικα που φέρεται για να κάνει μια βόλτα σε έναν αγώνα μπέιζμπολ, λέγεται ότι ενέπνευσε  το 1951 το κόλπο του Μπιλ Βίικ  με τον Έντι Γκέντελ και το Στ. Μπρόουνς. Αν και ο Βίικ αρνήθηκε ότι το κόλπο ήταν άμεσα εμπνευσμένο από αυτό, η εμφάνιση του Γκέντελ ήταν παρόμοια με την πλοκή του «You Could Look It Up». Ο Veeck αργότερα είπε ότι πήρε την ιδέα ακούγοντας τις συνομιλίες του διευθυντή του Giants (πρόγραμμα αγώνων) Τζων Μακ Γκρόου δεκαετίες νωρίτερα, όταν ο Βίικ ήταν παιδί, αλλά σίγουρα θα γνώριζε την ιστορία του Θέρμπερ. Επίσης το 1951 η United Productions of America ανακοίνωσε μια ταινία κινουμένων σχεδίων που θα βασιζόταν στο έργο του Θέρμπερ, με τίτλο Men, Women and Dogs. Το μόνο μέρος του φιλόδοξου έργου που τελικά κυκλοφόρησε ήταν το κινούμενο σχέδιο του UPA The Unicorn in the Garden (1953). Ο Θέρμπερ έγραψε πάνω από εβδομήντα πέντε μύθους, μερικοί από τους οποίους δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο The New Yorker (1939), για να συγκεντρωθούν στη συνέχεια στα Fables for Our Time and Famous Poems Illustrated (1940) και Further Fables for Our Time  (1956). Αυτές ήταν μικρές ιστορίες που περιείχαν ανθρωπόμορφα ζώα (π.χ. Το Κοριτσάκι και ο Λύκος, η εκδοχή του για την Κοκκινοσκουφίτσα ) ως βασικούς χαρακτήρες και τελείωναν με ένα διδακτικό σύνθημα. Εξαίρεση σε αυτό το σχήμα ήταν ο πιο διάσημος μύθος του, Ο μονόκερος στον κήπο, ο οποίος περιλάμβανε ένα εξ ολοκλήρου ανθρώπινο καστ ηθοποιών εκτός από τον μονόκερο που δεν μιλάει. Οι μύθοι του Θέρμπερ ήταν  σατιρικοί  και διδακτικοί, καταδεικνύοντας «την πολυπλοκότητα της ζωής απεικονίζοντας τον κόσμο ως ένα αβέβαιο, επισφαλές μέρος, όπου υπάρχουν λίγες αξιόπιστες οδηγίες».  Οι ιστορίες του περιελάμβαναν επίσης πολλά παραμύθια σε βιβλία, όπως το Λευκό Ελάφι (1945), Τα 13 Ρολόγια (1950) και Το Υπέροχο Ο (1957). Το τελευταίο ήταν ένα από τα πολλά έργα του που εικονογραφήθηκαν από τον Μαρκ Σίμοντ. Η πρόζα του Θέρμπερ για το The New Yorker και άλλους χώρους περιλάμβανε πολυάριθμα χιουμοριστικά δοκίμια. Ένα αγαπημένο μάθημα, ειδικά προς το τέλος της ζωής του, ήταν η αγγλική γλώσσα. Κομμάτια για αυτό το θέμα περιελάμβαναν το The Spreading “You Know”, το οποίο αποδοκίμαζε την υπερβολική χρήση αυτού του ζευγαριού λέξεων στη συνομιλία, The New Vocabularianism, What Do You Mean It Was “Brillig?”», και πολλά άλλα. Τα μικρά κομμάτια του, είτε ιστορίες, είτε δοκίμια ή κάτι ενδιάμεσο, αναφέρθηκαν ως «casuals» από τον Θέρμπερ και το προσωπικό επιτελείο του The New Yorker. Το 1958, το διήγημα του Θέρμπερ «One Is a Wanderer» διασκευάστηκε για το General Electric Theatre,  με αποτέλεσμα τις υποψηφιότητες για το βραβείο Emmy για τον συγγραφέα  Σάμουελ Τέιλορ και τον σκηνοθέτη Χέρσχελ Ντόκερτι. Το 1960, ο Θέρμπερ εκπλήρωσε μια μακροχρόνια επιθυμία να είναι στην επαγγελματική σκηνή, κι έπαιξε τον εαυτό του σε 88 παραστάσεις της επιθεώρησης A Thurber Carnival (η οποία απηχεί τον τίτλο του βιβλίου του 1945,  The Thurber Carnival ), που βασίστηκε σε μια επιλογή από ιστορίες και λεζάντες κινουμένων σχεδίων του. Εμφανίστηκε επίσης στο σκετς File and Forget, όπου υπαγορεύει μια σειρά επιστολών με μάταιη προσπάθεια να εμποδίσει έναν εκδότη του να του στείλει βιβλία που δεν παρήγγειλε, και την κλιμακούμενη σύγχυση των απαντήσεων. Ο Θέρμπερ έλαβε το ειδικό βραβείο Tony  για το προσαρμοσμένο σενάριο του Carnival.

4]. Κληρονομιά και τιμές: Το 1997 θεσπίστηκε Το ετήσιο βραβείο Θέρμπερ  για να τιμήσει εξαιρετικά παραδείγματα αμερικανικού χιούμορ.  * Το 2008, η Βιβλιοθήκη της Αμερικής επέλεξε την ιστορία του, «A Sort of Genius», που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο The New Yorker, για να συμπεριληφθεί στην αναδρομική της έκθεση για το Αμερικανικό Αληθινό Έγκλημα Δύο Αιώνων. * Δύο από τις κατοικίες του έχουν καταχωρηθεί στο Εθνικό Μητρώο Ιστορικών Τόπων των ΗΠΑ: Το Thurber House της παιδικής του ηλικίας  στο Οχάιο και το  Sanford Curtis Thurber House στην κομητεία Φέρφιλντ του Κονέκτικατ.  * Το 1961, το The Secret Life of James Thurber  προβλήθηκε στο The DuPont Show with June Allyson. Ο Άντολφ Μέντσι  εμφανίστηκε στο πρόγραμμα ως Φιτς  και οι Όρσον Μπην  και  Σου Ράνταλ υποδύθηκαν τον Τζων και την Έλεν Μόνρο αντίστοιχα. * Το 1969–70, μια πλήρης σειρά βασισμένη στα γραπτά και τη ζωή του Θέρμπερ, με τίτλο My World  … και Welcome to It, μεταδόθηκε στο NBC. Πρωταγωνίστησε  ο Ουίλιαμ Γουίντομ  ως φιγούρα του Θέρμπερ. Με σειρές κινουμένων σχεδίων εκτός από ζωντανούς ηθοποιούς, η παράσταση κέρδισε το βραβείο Emmy το 1970 ως η καλύτερη κωμική σειρά της χρονιάς. * Το 1972, μια άλλη κινηματογραφική μεταφορά, Ο πόλεμος μεταξύ ανδρών και γυναικών, με πρωταγωνιστή τον Τζακ Λέμον, ολοκληρώνεται με μια κινούμενη εκδοχή του κλασικού αντιπολεμικού έργου του Θέρμπερ,  The Last Flower. * Το 2013, γυρίστηκε μια νέα διασκευή του The Secret Life of Walter Mitty, με κύριο πρωταγωνιστή τον Μπεν Στίλερ. * Ξεκινώντας κατά τη διάρκεια της επάρατης ασθένειας του πατέρα του, ο τηλεοπτικός σταθμός Keith Olbermann  διάβαζε κάθε Παρασκευή αποσπάσματα από τις διηγήσεις του Θέρμπερ κατά τη διάρκεια του τελευταίου τμήματος του  προγράμματος του MSNBC Countdown με τον Keith Olbermann, το οποίο ονόμασε «Παρασκευές με τον Θέρμπερ».  Η εκπομπή επανήλθε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 του 2020, διαβάζοντας ιστορίες του Θέρμπερ καθημερινά στις 8:00 μ.μ. EDT στο Twitter. * Σε ένα επεισόδιο του βίντεο podcast του Norm Macdonald Live, ο Νορμ αφηγείται μια ιστορία στην οποία ο κωμικός Λάρι Μίλερ   αναγνωρίζει ότι η μεγαλύτερη επιρροή του στην κωμωδία ήταν ο Θέρμπερ. Στην ταινία του 2021  The French Dispatch του Wes Anderson  το όνομα του Θέρμπερ αναφέρθηκε στους τίτλους τέλους ως έμπνευση.

5]. Μεταθανάτια βιβλία: Credos and Curios, 1962 (επιμ. Helen W. Thurber) * Thurber & Company, 1966 (επιμ. Helen W. Thurber) * Selected Letters of James Thurber 1981 (επιμ. Helen W. Thurber & Edward Weeks) * Collecting Himself: James Thurber on Writing and Writers, Humor and Himself , 1989 (επιμ. Michael J. Rosen )* Thurber on Crime, 1991 (επιμ. Robert Lopresti) * People Have More Fun Than Anybody: A Centennial Celebration of Drawings and Writings by James Thurber 1994 (επιμ. Michael J. Rosen) * James Thurber: Writings and Drawings (ανθολογία), 1996, (επιμ. Garrison Keillor ) * The Dog Department: James Thurber on Hounds, Scotties, and Talking Poodles , 2001 (επιμ. Michael J. Rosen) * The Thurber Letters: The Wit, Wisdom, and Surprising Life of James Θέρμπερ, 2002 (επιμ. Harrison Kinney, με τη Rosemary A. Thurber) * Collected Fables, 2019 (επιμ. Michael J. Rosen ), * A Mile and a Half of Lines: The Art of James Thurber, 2019 (επιμ. Michael J. Rosen).

——–

[i] Γεράσιμος  Δενδρινός  (1955-) σπούδασε ελληνική φιλολογία. Έργα: 1] Ένα πακέτο Άρωμα, διηγήματα, Κέδρος 1995, 2] Απέραντες συνοικίες, μυθιστόρημα, Κέδρος 2001, 3] Χαιρετίσματα από το νότο, μυθιστόρημα, Κέδρος 2003 4] Άλκης, μυθιστόρημα, Μεταίχμιο 2003, 5] Ματίας ντελ Ρίος – Ημερολόγια, Κέδρος 2006, 6] Φραγή εισερχομένων κλήσεων, μυθιστόρημα, Μεταίχμιο 2006, 7] Άβατοι Τόποι, ποιήματα, (.poema..) 2015 και 8] Βήματα σε λιθόστρωτο, διηγήματα, Διάπλαση 2018.  Από το 2004 είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

[ii] Ο Γουλιέλμος Τέλλος ( Γερμανικά: Wilhelm Tell ) είναι ένα δράμα που γράφτηκε από τον  Φρίντριχ Σίλλερ  το  1804. Η ιστορία επικεντρώνεται στον θρυλικό Ελβετό σκοπευτή Γουίλιαμ Τέλλο ως μέρος του ευρύτερου ελβετικού αγώνα για ανεξαρτησία από την Αυτοκρατορία των Αψβούργων στις αρχές του 14ου αιώνα. Η τετράπρακτη όπερα Guillaume Tell  του Τζιοακίνο Ροσίνι γράφτηκε σε μια γαλλική προσαρμογή του έργου του Σίλλερ.

[iii] Ο Ραματσαντράν (1951-) είναι διευθυντής του Κέντρου Εγκεφάλου και Γνώσης στο Πανεπιστήμιο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, διακεκριμένος καθηγητής στο τμήμα Ψυχολογίας και στο Πρόγραμμα Νευροεπιστημών στο ίδιο πανεπιστήμιο, καθώς και επίκουρος καθηγητής βιολογίας στο ινστιτούτο Σαλκ. Ανακάλυψε τον νευρώνα καθρέφτη, είναι ένα νευρικό κύτταρο που βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν τις ενέργειες άλλων ανθρώπινων όντων.  Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς  τον αποκάλεσε «Μάρκο Πόλο  της  Νευροεπιστήμης». Το περιοδικό Time  τον κατέταξε σ’ έναν από τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο.

[iv] Σύνδρομο «Charles Bonnet»: Καθώς η όραση του ασθενούς επιδεινώνεται, μπορεί να έχει παραισθήσεις ή να βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν. Αυτές οι παραισθήσεις μπορεί να διαφέρουν πολύ και μπορεί να περιλαμβάνουν οτιδήποτε, από διακριτικά μοτίβα έως ζωντανές εικόνες, γεγονότα, μέρη ή ανθρώπους. Τέτοια οράματα περιορίζονται μόνο στην όραση και δεν διεγείρουν άλλες αισθήσεις. Εάν ο ασθενής έχει αυτό το σύνδρομο, πρέπει να ξέρει ότι τα οράματα δεν είναι αληθινά, όσο ζωντανά κι αν φαίνονται. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει επίσης όσους έχουν χάσει ή χάνουν την όρασή τους, και είναι πιο πιθανό να συμβεί σε άτομα με απώλεια όρασης και στα δύο μάτια. Το σύνδρομο «Charles Bonnet» συνδέεται με την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας – περίπου τα μισά από όλα τα άτομα με αυτή την πάθηση των ματιών εμφανίζουν παραισθήσεις. Το σύνδρομο είναι δυνατό να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνό σε άτομα ηλικιωμένα, καθώς η γήρανση συνδέεται περισσότερο με την απώλεια όρασης.

[v] Φιλανθρωπική οργάνωση της Αϊόβα που ιδρύθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1852, και είχε ως καθήκον το να εξυπηρετούν και να βοηθούν τους συνανθρώπους τους.

[vi] Επί λέξει: Ο Αμπελώνας της Μάρθας  είναι ένα νησί που βρίσκεται νότια του Κέιπ Καπ στη Μασαχουσέτη, δημοφιλή περιοχή και γεμάτη από καλοκαιρινές βίλες πλουσίων. Το Martha’s Vineyard περιλαμβάνει και το μικρότερο παρακείμενο νησί Τσαπακουιντίκ, το οποίο συνήθως συνδέεται με τον Αμπελώνα. Τα δύο νησιά χωρίζονται συχνά από καταιγίδες και τυφώνες, όπως σημειώθηκαν κατ’ επανάληψη από το 2007 έως το 2015.

[vii]Η Κορνουάλη  είναι κομητεία της Αγγλίας στο πιο νοτιοδυτικό τμήμα της Μεγάλης Βρετανίας. Βρέχεται βορειοδυτικά από τον Ατλαντικό, νότια από τη Θάλασσα της Μάγχης  και το ανατολικό της σύνορο περιλαμβάνει την κομητεία του Ντέβον, με φυσικό σύνορο τον ποταμό Τέιμαρ. Έχει πληθυσμό περίπου 532.000 κατοίκους, ενώ πρωτεύουσα της κομητείας είναι το  Τρούρο  με 15.000 κατοίκους, που βρίσκεται στον κόλπο Φάλμουθ. Η κομητεία περιλαμβάνει στην έκτασή της και τα Νησιά Σκίλι, τα οποία απέχουν 28 μίλια από την ακτή. Άλλες γνωστές πόλεις της Κορνουάλης είναι οι: Πενζάνς, Μπόντμιν, Σεντ Άιβς κ.ά. Αποτελεί την πλουσιότερη περιοχή της Αγγλίας σε αρχαιότητες.

[viii] Ο Σερ Νόελ Κάουαρντ  (1899 – 1973) ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, συνθέτης, σκηνοθέτης, ηθοποιός και τραγουδιστής, γνωστός για την εξυπνάδα, την επιδεικτικότητά του. Ο Κάουαρντ παρακολούθησε μια ακαδημία χορού στο Λονδίνο ως παιδί, κάνοντας το επαγγελματικό του ντεμπούτο στη σκηνή σε ηλικία έντεκα ετών. Ως έφηβος εισήχθη στην υψηλή κοινωνία, στην οποία θα διαδραματίζονταν τα περισσότερα έργα του. Σημείωσε διαρκή επιτυχία ως θεατρικός συγγραφέας, δημοσιεύοντας περισσότερα από 50 έργα από την εφηβεία του και μετά. Πολλά από τα έργα του, όπως  Hay Fever, Private Lives, Design for Living, Present Laughter  και  Blithe Spirit, έχουν παραμείνει στο κανονικό ρεπερτόριο του σύγχρονου θεάτρου. Συνέθεσε επίσης εκατοντάδες τραγούδια, πάνω από δώδεκα έργα μουσικού θεάτρου (συμπεριλαμβανομένης της οπερέτας  Bitter Sweet  και των κωμικών επιθεωρήσεων), σενάρια, ποίηση, αρκετούς τόμους διηγημάτων, το μυθιστόρημα  Pomp and Circumstance και μια τρίτομη αυτοβιογραφία. Η σκηνοθετική καριέρα του διήρκεσε έξι δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων πρωταγωνίστησε σε πολλά δικά του έργα, καθώς και σε έργα άλλων.

[ix] Η Ντόροθι Πάρκερ  (1893 – 1967) ήταν Αμερικανίδα ποιήτρια, συγγραφέας, κριτικός και σατιρικός  με έδρα τη Νέα Υόρκη. Ήταν περισσότερο γνωστή για την εξυπνάδα, τις σοφίες της και τα αιχμηρά της σχόλια για τις αστικές αδυναμίες του 20ου αιώνα. Στη ζωή της έκανε πολλές απόπειρες αυτοκτονίας. Έγινε γνωστή, τόσο για τα λογοτεχνικά της έργα που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά, όπως το The New Yorker , όσο και ως ιδρυτικό μέλος της ένωσης «Algonquin Round Table». Μετά τη διάλυσή της, η Πάρκερ ταξίδεψε στο Χόλιγουντ για να ασχοληθεί με το σενάριο. Οι επιτυχίες της εκεί, συμπεριλαμβανομένων δύο υποψηφιοτήτων για Όσκαρ, περιορίστηκαν όταν η εμπλοκή της στην αριστερή πολιτική είχε ως αποτέλεσμα να μπει στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ. Η Πάρκερ ήταν στην ομάδα από διανοούμενους ποιητές, δοκιμιογράφους και συγγραφείς που υποστήριξαν την αθωότητα των αναρχικών Νίκολα Σάκο και Μπαρτολομέο Βινστέτι το 1921. Στην κριτική της για το θεατρικό έργο Η λίμνη το 1933 με πρωταγωνίστρια την Κάθριν Χέμπορν, έγραψε την περίφημη φράση «έτρεξε το φάσμα των συναισθημάτων από το Α μέχρι το Β». Λίγο καιρό μετά τον θάνατό της ανακαλύφθηκε ότι είχε αφήσει μεγάλη περιουσία στον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ για να συνεχίσει τους κοινωνικούς αγώνες. Στον τάφο της βρίσκεται χαραγμένη η φράση: «Συγχωρήστε τη σκόνη μου».