Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια λογοτεχνική- ιστορική παρακαταθήκη
31/01/2023, 11:34 μμ

Μια λογοτεχνική- ιστορική παρακαταθήκη

Γράφει η Βιργινία Αυγερινού //

 

Αντώνης Μόλχο «Η κοινοτοπία του καλού – Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής», Εκδόσεις Πατάκη

 

Ιστορικό ντοκουμέντο το αυτοβιογραφικό έργο του Αντώνη Μόλχο με τίτλο Η κοινοτοπία του καλού και υπότιτλο Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα τις Κατοχής, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη.

      […Έχουν περάσει πολλά χρόνια –για την ακρίβεια, δεκαετίες– αφότου συνέβησαν όσα περιγράφω σ’ αυτό εδώ το μικρό βιβλίο. Η αφήγηση αρχίζει μ’ εμένα σε ηλικία κάτι λιγότερο από τεσσάρων ετών, και τώρα έχω περάσει από καιρό τα ογδόντα τρία. Μια ολόκληρη ζωή μεσολαβεί ανάμεσα τις δυο εαυτούς μου, και υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέμαι αν ο ηλικιωμένος άνδρας που είμαι σήμερα είναι το ίδιο πρόσωπο μ’ εκείνο το αγοράκι. Αυτό το ερώτημα με απασχόλησε επανειλημμένα όσο καιρό έγραφα τις αναμνήσεις μου…]

Μια συγκλονιστική μαρτυρία από τον ιστορικό Αντώνη Μόλχο. Ο Αντώνης Μόλχο γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Για πολλά χρόνια δίδαξε ευρωπαϊκή ιστορία στο Brown University στην πολιτεία του Ρόουντ Άιλαντ και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία. Zει µεταξύ Φλωρεντίας και Αθήνας και κάθε τόσο επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη για να επισκεφτεί τα µέρη της παιδικής του ηλικίας.

«…Η ιστορία τις εβραιόπουλου τα χρόνια που οι Ναζί κυριαρχούσαν στην Ευρώπη δεν είναι ασφαλώς κάτι πρωτότυπο. Εδώ και μισό αιώνα έχουν γραφτεί κάμποσα σχετικά βιβλία και σε γενικές γραμμές η δική μου ιστορία δεν διαφέρει ιδιαίτερα. Φυσικά, διαφέρει τις λεπτομέρειές τις, τις από τις οποίες ίσως αξίζουν κατά τη γνώμη μου να αναδειχθούν. Αλλά κάθε τέτοιο βιβλίο μού φαίνεται σαν παραλλαγή στο ίδιο θέμα: η αφήγηση μιας τραγικής και συχνά ηρωικής ιστορίας, γραμμένης σε ύφος που κατά κανόνα συνδυάζει τον θρήνο με το δέος για όσα συνέβησαν…]

     Τι κι αν έχουν περάσει τόσα χρόνια από το αποτρόπαιο ολοκαύτωμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου; Τι κι αν έχουν κυκλοφορήσει αμέτρητα βιβλία με ιστορικά ντοκουμέντα, μαρτυρίες επιζώντων, μυθιστοριογραφίες, οτιδήποτε διαδραματίζεται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα χρόνια τις κατοχής, στα χρόνια του πολέμου; Η θεματογραφία αυτή, πάντα συγκλονίζει. Η ζωή των Εβραίων στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι ένα θέμα που προκαλεί πάντα το αναγνωστικό ενδιαφέρον και έχουν γραφτεί πάρα πολλά σχετικά μυθιστορήματα. Κάθε φορά, ωστόσο, που βγαίνει ένα νέο μυθιστόρημα το αναγνωστικό ενδιαφέρον αναζωπυρώνεται για αυτό το κομμάτι της σύγχρονης Ιστορίας. Έτσι και το βιβλίο του Αντώνη Μόλχο, θα απορροφήσει τον αναγνώστη.

Το έργο, το οποίο προλογίζει η ιστορικός Katherine E. Fleming και περιλαμβάνει δέκα κύρια κεφάλαια και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, είναι ένα στοχαστικό έργο για τα παιδικά χρόνια ενός μικρού παιδιού, Εβραϊκής καταγωγής στα χρόνια τις Κατοχής  και κυρίως από τον Μάρτη του 1943 έως τον Μάιο  του 1945, καθώς και για τον αγώνα επιβίωσης ολάκερης της οικογένειας του που με αγάπη και πείσμα άντεξαν και τον έσωσαν, τον κράτησαν στη ζωή. Γραμμένο σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, το αξιοδιάβαστο αυτό βιβλίο είναι μια λογοτεχνική-ιστορική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

 

Αντώνης Μόλχο

Ο Αντώνης Μόλχο (Θεσσαλονίκη, 1939) δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Brown από το 1966 μέχρι το 2000, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε με τον τίτλο του David Herlihy University Professor και Professor of History Emeritus. Από το 2001 μέχρι το 2010 δίδαξε στο Τμήμα Ιστορίας και Πολιτισμού του European University Institute, στην Φλωρεντία, όπου επίσης του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ομότιμου Καθηγητή. Σήμερα είναι Global Distinguished Professor στο Center of European and Mediterranean Studies του New York University. Κατά τη διάρκεια της διδακτικής του σταδιοδρομίας επέβλεψε πάνω από 24 διδακτορικά. Το 2010 βραβεύθηκε με το Premio Internazionale Galileo Galilei. Έχει ερευνήσει και συγγράψει για την ιστορία της Φλωρεντίας, την ιστορία του κράτους και της πολιτικής οικονομία, την ιστορία της Μεσογείου, των διασπορών, των εμπορικών δικτύων και την ιστορία της ιστοριογραφίας. Σήμερα ερευνά την ιστορία των ευρωπαίων ιστορικών κατά τη διάρκεια της διαφυγής και παραμονής τους στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1930 μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το αυτοβιογραφικό του έργο Η Κοινοτοπία του Καλού. Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής (2022).

     «Στο πιο προσωπικό κείμενο της μακράς πορείας του, ο καθηγητής ευρωπαϊκής ιστορίας Αντώνης Μόλχο εξιστορεί τις περιπέτειες που έζησε από τα τέσσερα μέχρι τα έξι του, όταν οι γονείς του, με αξιομνημόνευτη αυτοθυσία, τον διέσωσαν από τα εγκληματικά σχέδια των Γερμανών κατακτητών. Μιλά για τη βοήθεια που αυτός και η οικογένειά του έλαβαν από καθημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι, ρισκάροντας την ίδια τους τη ζωή, τους προστάτεψαν. Ο τίτλος του βιβλίου, εμπνευσμένος από το διάσημο κείμενο της Hannah Arendt, αποτίει φόρο τιμής στους σιωπηλούς αυτούς ήρωες, στη σεμνότητα και στην αυταπάρνησή τους.
Ανασκαλεύοντας τα κοιτάσματα της προσωπικής του μνήμης, ο συγγραφέας έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με εναγώνια ερωτήματα: Τι θυμόμαστε; Πώς θυμόμαστε; Τίνος είναι τελικά οι μνήμες μας; Υπάρχει άραγε ένας μοναδικός και αναλλοίωτος εαυτός τον οποίο κουβαλάμε μέσα μας από τα παιδικά χρόνια μέχρι τα γηρατειά μας;
Ταυτόχρονα, ο Αντώνης Μόλχο επαναθέτει το ζήτημα της ταυτότητας των Θεσσαλονικιών εβραίων, πριν και αμέσως μετά την Κατοχή. Σε ποιο βαθμό οι εβραίοι θεωρούσαν (ή μπορούσαν να θεωρήσουν) τους εαυτούς τους Έλληνες; Πώς κατόρθωσε ο ίδιος να συμφιλιωθεί με τις επώδυνες μνήμες; Στην περίπτωσή του, η συνειδητοποίηση του τραύματος του Ολοκαυτώματος τον βοήθησε και τον βοηθά να καταλάβει την πορεία της ζωής του.»

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top