Η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες
Γράφει η Λεύκη Σαραντινού //
Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας διαβαίνει τον ποταμό Προύθο στη σημερινή Ρουμανία με 2.000 περίπου άνδρες και εισέρχεται στην ηγεμονία της Μολδαβίας. Εκεί προτίθετο να αρχίσει την επανάσταση, στοχεύοντας μάλιστα και στη σύμπραξη όλων των Βαλκανικών λαών με τους επαναστατημένους Έλληνες. Κανένα, όμως, άλλο μέλος της Φιλικής Εταιρείας δεν είναι μαζί του και, εν τέλει, η υποστήριξη των ντόπιων ηγεμόνων, των Oσποδάρων, καθίσταται αμφίσημη.
Αγνοώντας τους κινδύνους, ο Υψηλάντης κηρύσσει τελικά την επανάσταση στις 24 του Φλεβάρη και εκδίδει τρεις προκηρύξεις, τυπωμένες στο τοπικό τυπογραφείο του Μανουήλ Βερνάρδου. Η πρώτη είναι αυτή η οποία ανακοινώνει τον ξεσηκωμό, ο οποίος λαμβάνει χώρα, όπως γράφει, από τη Βουλγαρία μέχρι τον Μοριά και τα νησιά του Αρχιπελάγους. Η δεύτερη έχει τίτλο “Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος” και απευθύνεται στο σύνολο των Ελλήνων, ενώ η τρίτη, “Αδελφοί της Εταιρείας των Φιλικών”, απευθύνεται στα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και τα καλεί στον Αγώνα.
Ο τσάρος της Ρωσίας, Αλέξανδρος Α΄, από τον οποίο οι επαναστάτες περίμεναν υποστήριξη, βρισκόταν στο συνέδριο των κρατών μελών της Ιεράς Συμμαχίας στο Λάιμπαχ, τη σημερινή Λιουμπλάνα της Σλοβενίας. Εκεί βρισκόταν και ο Ιωάννης Καποδίστριας, ως υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας. Αυτός ήταν εκείνος ο οποίος ανέλαβε να συντάξει την καταδίκη της επανάστασης από τον τσάρο. Αυτή διέψευδε τις προσδοκίες των Ελλήνων περί στρατιωτικής υποστήριξης του εγχειρήματός τους από την ομόδοξη χώρα.
Έτσι στα τέλη του Μάρτη, οι επαναστάτες έλαβαν επιστολή του τσάρου των Ρωσιών, γραμμένη από το χέρι του Κόντε Καποδίστρια, η οποία δήλωνε ότι η Ρωσία, πιστή στο πνεύμα της Ιεράς Συμμαχίας θα παρέμενε ουδέτερη. Ο Καποδίστριας, αναμφίβολα, δεν μπορούσε να πράξει διαφορετικά, γι’ αυτό και αργότερα επέλεξε να παραιτηθεί από τη θέση αυτή, η οποία τον ανάγκαζε να τηρεί αρνητική στάση απέναντι στον ξεσηκωμό των ομοεθνών του.
Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε,΄ από την άλλη, ήταν πιο αναμενόμενο ότι θα καταδίκαζε την Επανάσταση, είτε επειδή πράγματι συμφωνούσε με αυτό, είτε επειδή εξαναγκάστηκε να το κάνει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Πατριάρχης και ο Σουλτάνος συνεργάζονταν από κοινού, ήδη από τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση του 1453 για τη διακυβέρνηση των υπόδουλων Ελλήνων και την τήρηση της τάξης στο”μιλέτ” των Ορθοδόξων. Έτσι στα τέλη Μαρτίου, οι επαναστάτες στη Μολδοβλαχία έλαβαν και τον αφορισμό τους από τον Πατριάρχη. Ο Γρηγόριος Ε΄, πάντως, δεν έπεισε τελικά με την όλη στάση του τους Τούρκους για την ευπείθειά του, γι’ αυτό και απαγχονίστηκε στις 22 του Απρίλη.
Όπως κι αν είχε, όμως, οι επαναστάτες δεν είχαν πλέον να περιμένουν βοήθεια από πουθενά. Μέχρι τα τέλη του Απρίλη, ο Υψηλάντης είχε συγκεντρώσει γύρω στις 13.000 άνδρες, αλλά με το άκουσμα της είδησης για τον ερχομό του τουρκικού στρατού απόμειναν περίπου οι μισοί. Ο περίφημος Ιερός Λόχος αριθμούσε περί τα 400-500 μέλη. Ακόμα και ο Ρουμάνος επαναστάτης Θεόδωρος Βλαντιμηρέσκου, ο οποίος είχε υποστηρίξει αρχικά την Επανάσταση τις Ηγεμονίες, εγκατέλειψε το εγχείρημα και συντάχθηκε με τους Τούρκους, με αποτέλεσμα να συλληφθεί από άνδρες του Υψηλάντη και να εκτελεστεί τελικά στα τέλη του Μάη.
Τα υπολείμματα του στρατού του Υψηλάντη συγκρούστηκαν τελικά με τους Τούρκους στο Δραγατσάνι της Βλαχίας στις 7 Ιουνίου, όπου και αποδεκατίστηκαν. Οι εναπομείναντες πολεμιστές διέφυγαν στην Αυστρία μαζί με τον Υψηλάντη. Άλλοι οπλαρχηγοί, όπως ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ο Ιωάννης Φαρμάκης διέφυγαν σε ορεινές περιοχές της Μολδαβίας και συνέχισαν τον αγώνα μέχρι τον Σεπτέμβρη. Ο Ολύμπιος ανατινάχθηκε μαζί με τους συντρόφους του στη μονή Σέκκου για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών, ενώ ο Φαρμάκης παραδόθηκε στους Τούρκους και εκτελέστηκε.
Αξίζει, τέλος, να σταθούμε στη σύνθεση του στρατού του Υψηλάντη, σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία μας παραδίδει ο Νικολάι Τοντόρωφ σχετικά με τους 1.002 αγωνιστές οι οποίοι πέρασαν τα σύνορα της Βεσσαραβίας και παραδόθηκαν, μετά το πέρας της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, στις ρωσικές αρχές. Από τους 1.002, λοιπόν, φυγάδες, Ρωμιοί δήλωσαν μόλις οι 503. Οι υπόλοιποι ανήκουν σε όλες τις εθνότητες των Βαλκανίων, κατά κύριο λόγο, δηλαδή 199 Μολδαβοί, 132 Βούλγαροι, 72 Σέρβοι, 15 Ουκρανοί, 14 Ρώσοι, 9 Βλάχοι και7 Αλβανοί, και οι υπόλοιποι σε άλλες εθνοτικές ομάδες: 6 Τσιγγάνοι, 4 Ούγγροι, Πολωνοί και Δαλματοί, 3 Γάλλοι, Λιποβάνοι (Ρώσοι αιρετικοί), Οθωμανοί χριστιανοί, Αρναούτες και Εβραίοι, 2 Μαυροβούνιοι, Ιταλοί, Πρώσοι και Βόσνιοι και 1 Σάξονας, Ναπολιτάνος, Ισπανός και Γερμανός. 6 από αυτούς, τέλος, δεν είχαν σαφή εθνικότητα.
Οι αριθμοί αυτοί, τεκμηριώνουν, αν μη τι άλλο, την απήχηση την οποία είχε το παμβαλκανικό όραμα του Ρήγα Βελενστινλή και καταρρίπτουν τον μύθο της αμιγώς “εθνικής” Ελληνικής Επανάστασης.
Τελικά, τίποτε δεν είχε γίνει εις μάτην. Η Επανάσταση μπορεί να είχε αποτύχει στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, είχε καταφέρει όμως να εδραιωθεί εκεί όπου ξέσπασε ένα μήνα σχεδόν μετά: στην Πελοπόννησο. Εκεί θα έμελε να δημιουργηθεί και ο πυρήνας του πρώτου ελληνικού κράτους το 1830.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- -David Brewer, Η φλόγα της ελευθερίας 1821-1833, εκδ. Πατάκη
- -Γιώργος Μαργαρίτης, Ενάντια σε φρούρια και τείχη 1821 Μια μικρή εισαγωγή για την Ελληνική Επανάσταση, εκδ. Διόπτρα
- -C.M.Woodhouse, 1821 Ο πόλεμος της ελληνικής ανεξαρτησίας, εκδ. Παπαδόπουλος
- -Γιάννης Μηλιός,1821 Ιχνηλατώντας το Έθνος, το Κράτος και τη Μεγάλη Ιδέα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Συριγμοί της ιστορίας: Το ατύχημα Σόροβιτς
09/04/2024, 7:35 μμ -
-
Η ευθύνη των Αφρικανών στο δουλεμπόριο
28/11/2023, 8:54 μμ -
Βιετνάμ: Δεν είναι μονάχα ο πόλεμος
21/11/2023, 8:16 μμ -
Βυζαντινά κάστρα της Θράκης
24/10/2023, 10:01 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Η κερασιά που άνθιζε κάθε χειμώνα”
Της Ολυμπίας Θεοδοσίου // * Η κερασιά που άνθιζε κάθε χειμώνα Στην αυλή του σπιτιού φύτεψα κάποτε μια κερασιά, η οποία από τότε ανθίζει κάθε χειμώνα και λίγο πριν τα Χριστούγεννα με φιλεύει τους
Περισσότερα -
✩ “Περλιμπλίν και Μπελίσα”, το αριστούργημα τού Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα στο Θέατρο Πορεία .
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // “Περλιμπλίν και Μπελίσα”, το αριστούργημα τού Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα στο Θέατρο Πορεία . Επιτέλους, υψηλή ποίηση, μέλος/μουσική, κίνηση, όψις φαντασμαγορική, ηχοτοπίο σειρηναϊκό. Κουραστήκαμε από τις δήθεν μεταμοντερνιές και δεχόμαστε ως δρόσον αναψυκτικήν, ως
Περισσότερα -
Χριστούγεννα του 2016 -Άϊ Βασίλης στη Λάρισα-
Του Απόστολου Ζιώγα // * Πέμπτη μεσάνυχτα, κι ενώ πίνεις το τσάι σου με φρούτα του δάσους, η ματιά σου κοντοστέκεται σε μια ορισμένη παράγραφο από το βιβλίο θεολογίας που μελετάς ενόψει του εορταστικού δωδεκαημέρου : ‹‹Αρκεί να
Περισσότερα -
Ποίημα: “Φυτολόγιο”
Γράφει η Αρχοντούλα Διαβάτη // ΦΥΤΟΛΟΓΙΟ Το φετινό καλοκαίρι Αποξηραμένο άνθος Αγνώριστο σε λίγο Πατικωμένο στις τελευταίες σελίδες Σ’ ένα βαρύ βιβλίο ΘΑ ταξινομηθεί . Τα αγκαθωτά και κοφτερά του φύλλα Τώρα ακίνδυνα. Άνθη, ταξιανθίες βλαστοί
Περισσότερα -
Sapere aude: Fulvio Ambatte /Φούλβιο Αμπάτε, «Όταν υπήρχε ο Pasolini». Δυο λόγια για το τελευταίο βιβλίο του Αμπάτε για τον σπουδαίο Ιταλό δημιουργό.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μούσσας // Fulvio Ambatte /Φούλβιο Αμπάτε (1), «Όταν υπήρχε ο Pasolini» Όλα ξεκινούν από τον δαιμόνιο δημοσιογράφο Pippo Baudo όταν εκείνος ως ικανός να κάνει πετύχει οποιοδήποτε στόχο του, φτάνει στο σπίτι του
Περισσότερα -
26 Μαΐου – Μάρτιν Χάιντεγκερ
Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ που έφυγε σαν σήμερα το 1976 ήταν Γερμανός φιλόσοφος και μια από τις πιο σημαντικές αλλά και αμφισβητούμενες προσωπικότητες του εικοστού αιώνα. Από τη μια πλευρά ο ενεργός του ρόλος, ως πρύτανη
Περισσότερα -
Με φιλοσοφική, στοχαστική και ψυχαναλυτική διάθεση
Γράφει η Χρύσα Μαστοροδήμου // Δημήτρης Αθανασέλος, «Το πρόσωπο εντός μου», ποίηση, Θράκα, 2021 Ο Δημήτρης Αθανασέλος γεννήθηκε στη Λάρισα. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή “ΑΝάΒΑΣΗ” (Πνοή, 2019) και την ποιητική σύνθεση “Το πρόσωπο εντός μου” (Θράκα, 2021).
Περισσότερα
