Fractal
Home / ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / ✩ Editorial: «Όταν λες μια ιστορία δεν είναι σαν να σταματάς τον χρόνο;»
05/07/2023, 1:42 πμ

✩ Editorial: «Όταν λες μια ιστορία δεν είναι σαν να σταματάς τον χρόνο;»

 

 

Μαρκ Ρόθκο

 

 

«…όταν ζωγραφίζεις κάτι, μου είπε, ή όταν λες μια ιστορία δεν είναι σαν να σταματάς τον χρόνο; Δεν ξέρω βέβαια να στο πω σωστά, αλλά δεν είναι σαν να φτιάχνεις έναν άλλο χρόνο, πέρα από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον;» Γράφει ο Χρήστος Οικονόμου στο υπέροχό του «Πες της» ρίχνοντας φως στο γιατί κάνουμε τέχνη γενικά, γιατί γράφουμε, γιατί υπάρχουν οι αφηγήσεις: επειδή σταματούν τον χρόνο. Αποτελώντας μια αυτόνομη φυσαλίδα χρόνου μέσα σ’ αυτόν.

Αλλά κι άλλα παρήγορα πράγματα θα μας πει στο «Πες της» που μπορεί και να είναι συνέπεια εκείνου του ξανακερδισμένου χρόνου ακριβώς πως «[…] οι άνθρωποι είναι νότες, δεν υπάρχει θάνατος, ο θάνατος είναι αλλαγή συχνότητας, συντονίσου, οι νεκροί δεν πεθαίνουν, παίζουν μονάχα σ’ άλλα κύματα, συντονίσου, μάθε ν’ ακούς με τα μάτια, να βλέπεις με τ’ αυτιά, να μυρίζεις με τα χέρια, μη φοβάσαι, συντονίσου…»

Στο ίδιο τεύχος του fractal και συζητώντας με την Κική Τσιλιγγερίδου για «Το γκόλεμ της Πράγας» θα καταλήξουμε ότι οι ιστορίες μας είναι γκόλεμ: «Τα γκόλεμ, για όποιον αναγνώστη δεν ξέρει ή δεν θυμάται, είναι εκείνα τα γιγάντια και πολύ δυνατά πλάσματα από πηλό που έφτιαχναν κάποιοι μυστικιστές ραβίνοι της Πράγας εμφυσώντας τους ζωή με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, και που τα έστελναν σε ειδικές αποστολές έξω από το γκέτο — συνήθως για να σκοτώσουν κάποιον, να εκδικηθούν για κάτι κακό που έγινε κλπ. Βέβαια, εγώ δεν θέλω να πάρω καμιά εκδίκηση! Αλλά σίγουρα οι συγγραφείς φτιάχνουν επίσης κάποια πλάσματα και τα στέλνουν έξω στον κόσμο. Κάπως σαν τα γκόλεμ δηλαδή.»

Και ο Μιχάλης Αλμπάτης από το εργαστήρι συγγραφέα για το βιβλίο του «Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς» για την αφηγηματική δύναμη θα γράψει: «Έτσι, εκτός απ’ τις περιπέτειες των βασικών ηρώων είχα την ευκαιρία να διηγηθώ τις ιστορίες των νεκρών, ιστορίες μέσα στην ιστορία, κατά την παράδοση των εγκιβωτισμένων αφηγήσεων που συναντάμε στις Χίλιες και μια νύχτες, στις Ιστορίες του Καντέρμπερυ ή στο Χειρόγραφο της Σαραγόσα. Σαν μαγιά για αυτές τις αφηγήσεις χρησιμοποίησα αληθινές ιστορίες που αντηχούσαν ακόμα, τόσα χρόνια μετά στ’ αυτιά μου, ιστορίες που μου είχαν διηγηθεί άνθρωποι από χρόνια πια νεκροί, παππούδες και γιαγιάδες του χωριού, κι εγώ, αλήθεια σαν τον Φανούρη, θα αναλάμβανα στους ζώντες να τις μεταφέρω.»

Όχημα για τα πάντα, βέβαια, παραμένει η γλώσσα:  «Το κλειδί για να αποκτήσουν όλα ετούτα συνοχή ήταν η γλώσσα, το όχημα που μεταφέρει τη συγκίνηση· έπρεπε να ανακαλύψω το κατάλληλο ύφος για να ειπωθεί μια ιστορία που μοιάζει σε όλα αληθινή αλλά ακούγεται σαν παραμυθία, μια ισορροπία ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον λυρισμό, δίχως ντοπιολαλιά, που μονάχα προσκόμματα στην ανάγνωση θα δημιουργούσε, αλλά γιομάτη απ’ το ηχόχρωμα της κρητικής λαλιάς και ποτισμένη απ’ την μουσικότητά της.»

Τις φυσαλίδες χρόνου που εμπεριέχει το fractal κάθε φορά και τον ξανακερδισμένο μας χρόνο από τις αναγνώσεις, αναλογίζομαι. Πόσες ζωές ζούμε διαβάζοντας…

Γιατί «όταν λες μια ιστορία [ή την διαβάζεις] δεν είναι σαν να σταματάς τον χρόνο;»

 

 

Με την ίδια αγάπη πάντα,

 

Ελένη Γκίκα

 

Mark Rothko, Green on Blue (Earth-Green and White), 1954

 

ΥΓ. Ζωγράφος του μήνα ο Μαρκ Ρόθκο. Λετονός ζωγράφος. Ανήκε στο ρεύμα αφηρημένης εξπρεσιονιστικής ζωγραφικής αν και ο ίδιος πάντοτε αρνήθηκε οποιαδήποτε σχετική κατάταξη. Γεννήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1903 στη Λετονία ως Μάρκους Ρόθκοβιτς. Αυτοκτόνησε σε ηλικία 66 ετών, στις 25 Φεβρουαρίου 1970.
Τα έργα του έχουν σημαντική εμπορική αξία. Το 2003 ένα έργο του, τού 1953, το “Homage to Matisse” (1953) πωλήθηκε προς 2,5 εκ. δολ. Αμερικής, σπάζοντας το ρεκόρ του πιο ακριβού πίνακα που πωλήθηκε σε πλειστηριασμό. Το ρεκόρ καταρρίφθηκε το 2007 με τον πίνακα “White Center (Yellow, Pink and Lavender on Rose)” (1950), επίσης του Ρόθκο, με τιμή $72,8 εκ. δολ. Αμερικής.

Οι πίνακες του, τους οποίους αρνιόταν ο ίδιος να σχολιάσει, είναι βαθιά επηρεασμένοι από τις θεωρίες της ψυχανάλυσης. Γοητεύτηκε και άντλησε έμπνευση από το μυστηριακό έργο των ψυχαναλυτών Σίγκμουντ Φρόυντ και Καρλ Γιουνγκ. Αναζητώντας νέα θέματα, ο Ρόθκο διάβασε τα δοκίμια του Γιουνγκ και το διάσημο έργο του Φρόυντ “Η ερμηνεία των ονείρων” και προσπάθησε να διερευνήσει τις δραματικές δυνατότητες του μύθου. Το πρώιμο έργο του συγκεκριμένα βρήκε δημιουργική έμπνευση στον αρχαϊκό συμβολισμό, τα όνειρα, τους αρχαίους μύθους, την εσωτερική θεολογία και το συλλογικό ασυνείδητο. Αντιστεκόμενος πάντα στο να εξηγήσει το έργο του, ο Ρόθκο αρνήθηκε να εξηγήσει και τον θάνατό του.

 

Mark Rothko, No. 14, 1951

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top