Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ειλικρίνεια του βιώματος
13/04/2016, 12:55 μμ

Η ειλικρίνεια του βιώματος

Γράφει ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης //

 

skoulariki-myti«Σκουλαρίκι στη μύτη» της Αρχοντούλας Διαβάτη, Εκδ. Νησίδες, 2015, σελ.78

 

Να επαναλάβω και εγώ με τη σειρά μου το χιλιοειπωμένο για την απλότητα που είναι σημάδι ωριμότητας – και λέω για την απλότητα της γραφής ως συνθετικό αποτέλεσμα μορφής και περιεχομένου, αλλά με δυο αναγκαίες διευκρινίσεις. Ότι αφενός η έλλειψή της δεν οδηγεί με λογική αναγκαιότητα στο αντίστροφο συμπέρασμα, δηλαδή αυτό της ανωριμότητας, και ότι αφετέρου αν είναι αληθινή, πάει να πει όχι επιδεικτική ή προσποιητή ή εκβιασμένη, προϋποθέτει συγγραφικό μόχθο.

Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το «Σκουλαρίκι στη μύτη», της Αρχοντούλας Διαβάτη (εκδ. Νησίδες, 2015) έχω την αίσθηση ότι βρίσκω αυτό ακριβώς το είδος της απλότητας, που έχω στο μυαλό μου. Όπου η φυσικότητα της γραφής, η ειλικρίνεια του βιώματος και η καθαρότητα των νοημάτων δεν αρδεύονται από επιφανειακά ύδατα αλλά από βαθύτερα στρώματα του συγγραφικού υπεδάφους για να σχηματιστούν όχι σε ένα απλό γνώρισμα της γλώσσας αλλά σε ένα ενιαίο αισθητικό όλο.

Λέω πρώτα για τη γλώσσα, που εκφέρεται δίχως να κομπάζει και να αυταρέσκεται, να κάνει σπατάλη εκφραστικών μέσων, να εντυπωσιοθηρεί λεκτικά ή να προβαίνει σε ασκήσεις ύφους. Οπότε καταφέρνει να αρθρώνεται φυσική και ανεπιτήδευτη, με τον χαμηλόφωνο τόνο μιας προσωπικής, μιας σχεδόν εξομολογητικής ομιλίας, που διαμορφώνει για τον αναγνώστη περιβάλλον συγγραφικής οικειότητας.

Λέω επίσης για την αφήγηση, που θαρρείς ότι πιάνει από τη μέση έναν μονόλογο, αρχινισμένο πριν από την ανάγνωσή του, για να τον συνεχίσει, χωρίς πάλι να σου δίνει την εντύπωση ότι τον τελειώνει οριστικά. Αναδρομικές αφηγήσεις, μικροί εγκιβωτισμοί, διαλογικά μέρη, σχόλια υποτάσσονται στις ανάγκες της αφήγησης, που σημαίνει ότι δεν είναι αφηγηματικά παιχνίδια αλλά οργανικά μέρη του λόγου, η δε προτίμηση στο τρίτο πρόσωπο εξασφαλίζει την αναγκαία απόσταση από ένα βιωματικό υλικό, που έτσι βγαίνει έξω από τα στενά όρια του προσωπικού και προφυλάσσεται από τη συναισθηματική υπερβολή μιας ασταμάτητης εξομολόγησης.

Λέω, τέλος, για αυτό καθαυτό το υλικό της αφήγησης, που αν και αντλημένο από το βίωμα της συγγραφέα καταφέρνει να κλείσει και τη δική σου εμπειρία ως αναγνώστη. Πρόκειται για στιγμιότυπα-μινιατούρες μιας χειροπιαστής καθημερινότητας, κατά κανόνα στις ήσσονες στιγμές της, που ενσωματώνουν με τη μορφή διάψευσης, οδύνης, προσδοκίας, μικρούς κραδασμούς μνήμης. Σε όλα τα διηγήματα της συλλογής υπάρχουν αυξομειούμενοι τέτοιοι κραδασμοί, που καταφέρνουν χωρίς τίποτα το εκκωφαντικό και το κραυγαλέο να σκάψουν την κρούστα της μνήμης, για να ανοίξουν τη φραγμένη διάσταση της προοπτικής.

 

Αρχοντούλα Διαβάτη

Αρχοντούλα Διαβάτη

 

Για να κλείσω: Αναφερόμενος στην αναγνωστική μου σχέση με το «Σκουλαρίκι στη μύτη» επέλεξα παραπάνω την επανάληψη «διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας» όχι από επίδειξη κριτικής ευσυνειδησίας, αφού ούτε είμαι ούτε μπορώ να γίνω κριτικός. υποψιασμένος αναγνώστης προσπαθώ να μείνω και το αποτέλεσμα της αναγνωστικής μου εμπειρίας προσπαθώ εδώ να κομίσω. Για να δικαιολογήσω λοιπόν αυτή την επανάληψη θα υποστηρίξω ότι πέρα απ’ όλες τις άλλες προϋποθέσεις το μέτρο μιας υποψιασμένης αναγνωστικής εμπειρίας ορίζεται μετά τη δεύτερη ανάγνωση του βιβλίου, οπότε η απαλλαγμένη από τις όποιες αναγνωστικές προσδοκίες ή αναγνωστικές ψευδαισθήσεις ή αναγνωστικές προβολές ανάγνωση μπορεί να αποτιμήσει πιο δίκαια την αξία ενός βιβλίου. Το ξαναλέω, λοιπόν: διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το «Σκουλαρίκι στη μύτη» της Διαβάτη νιώθω να προστίθεται κάτι σημαντικό σε αυτή την αξία.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top