✩ Για την παράσταση “Ιππόλυτος” του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γ. Βασιλείου //

 

“Ιππόλυτος” του Ευριπίδη  σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου

θέλγει δ’ Έρως, ω μαινομένα καρδία/ πτανός εφορμάση/ χρυσοφαής, φύσιν/ ορεσκόων σκυλάκων/ πελαγίων θ’ όσα τε γα τρέφει,/ τάν Άλιος αιθομέναν δέρκεται,/ άνδρας τε συμπάντων δέ/ βασιληίδα τιμάν, Κύπρι,/ μονοκρατόρισσα, Αφροδίτη (= Τα πάντα Έρως χρυσόφωτος/ μαγεύει και τ’ αποτρελαίνει!/ Τ’ αγρίμια των βουνών, τα ζωντανά/ της θάλασσας κι όσα η στεριά/ τα θρέφει και το μάτι του Ήλιου/ τ’ αψηλοβλέπει ολόφλογο/ και τους ανθρώπους! Σ’ όλα εσύ/ μονοκρατόρισσα, Αφροδίτη (στίχοι 1274-1282).  

Στο αρχοντικό της Ελληνικής δόξας, στο περίλαμπρο θέατρο της Επιδαύρου, όπου ο ουρανός καταυγάζει την αγωνία των υποκριτών να μεταφέρουν άρτια τον τραγικό λόγο, συναντάται ο ρυθμός των χορικών με το επιτάφιο ξεπροβόδισμα και τις λιτανείες, που συνοδεύουν εκείνους που απαρνήθηκαν τον μάταιο κόσμο για να καταφύγουν σε θρηνητικούς και τιμωρητικούς λειμώνες, διδάχθηκε ο «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Ευαγγελάτου.  

Η πένα του οξυδερκή προγόνου μας διείσδυσε στα άδυτα των ανθρώπινων αδυναμιών και δημιούργησε λογικά αδιέξοδα, συνειδησιακά παίγνια, μέσω μιας καταιγιστικής αλλόφρονης πορείας προς τη τελευτή. Η καταγραφή ενός ανυπέρβλητου ήθους, όπου συγχέεται η ενοχική παραβατικότητα με τις αρμόζουσες ποινές, με τελικό καταφύγιο την δραπέτευση από τη θνητή ευτέλεια, συντελεί στην ανάδειξη ενοχών που κατατρέχουν τους ευαίσθητους πεισιθάνατους. Ο «Ιππόλυτος» ικανοποιεί όλους εκείνους τους θεατρόφιλους, που διερευνούν τις ανασφάλειες του βίου και στην κενότητα του εαυτού.   

Το θεατρικό αυτό έργο απαρτίζεται από 1466 στίχους και χωρίζεται: α) Στον Πρόλογο, η θεά Αφροδίτη προαναγγέλλει τα μέλλοντα (στ. 1-57), ο Ιππόλυτος εξυμνεί την θεά Άρτεμη (στ. 58-87) και συνομιλεί με τον θεράποντα του, που τον προειδοποιεί για την έλευση της Αφροδίτης (στ. 88-120), β) Στην Πάροδο, ο χορός σχολιάζει τα τρέχοντα (στ. 121-175), γ) Στο Α΄ Επεισόδιο, εμφανίζεται η τροφός συνομιλούσα με τον εαυτό της και την Φαίδρα, με την παρέμβαση του χορού (στ. 176-197), δ) Στο Α΄ Στάσιμο ο χορός υμνεί τον έρωτα, αλλά επισημαίνει την εκδικητικότητα της Αφροδίτης (στ. 525-564), ε) Στο Β΄ Επεισόδιο ο χορός συνομιλεί με την Φαίδρα για την αποπομπή της τροφού εκ μέρους του Ιππόλυτου και αυτός αποδύεται σε ύβρεις εναντίον του γυναικείου φύλου. Η Φαίδρα υποφέρει από τον έρωτα της και ζητάει από τον χορό να κρατήσει μυστικό το πάθος της (στ. 565-731),  στ) Στο Β΄ Στάσιμο ο χορός αναφέρεται στην αναστάτωση χάριν του έρωτα της Φαίδρας (στ. 732-776), ζ)  στο Γ΄ επεισόδιο η Τροφός ανακοινώνει στο χορό την αυτοκτονία της Φαίδρας και ο Θησέας  μαθαίνει το νέο, ολοφυρόμενος, βρίσκει ένα γράμμα της νεκρής, ότι την βίασε παρά τη θέλησή της ο Ιππόλυτος, τον οποίο εξορίζει, αφού δεν πιστεύει στην αθωότητα του (στ. 776-1101), η) Στο Γ΄ Στάσιμο ο χορός διεκτραγωδεί τη δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα (στ. 110-1152), θ) Στην Έξοδο, εμφανίζεται ο Άγγελος, αναζητώντας τον Θησέα, για να του ανακοινώσει τον βαρύτατο τραυματισμό του Ιππόλυτου. Ο βασιλιάς συγκλονίζεται αλλά εξακολουθεί να θεωρεί ένοχο τον γιό του. Τότε εμφανίζεται η θεά Άρτεμη και ενημερώνει τον Θησέα, ότι ο γιός του είναι αθώος. Ο χορός διδάσκει τους θνητούς σοφά φθέγματα, ο Ιππόλυτος ψυχορραγεί και ο μετανιωμένος Θησέας θέλει να πεθάνει. Η Άρτεμη κλείνει τα δρώμενα,  υπόσχεται να εκδικηθεί για τον χαμό του Ιππόλυτου και συνιστά καταλλαγή ανάμεσα στον πατέρα και στον γιό (στ. 1153 – 1341).  

Ο Ευριπίδης (480-406 π.Χ.) παρουσίασε τον «Ιππόλυτο» (Στεφανίας ή Στεφανηφόρος) στην Αθήνα, το 428 π.Χ., όπου απέσπασε το πρώτο βταβείο. Είχε προηγηθεί ο Ιππόλυτος Καλυπτόμενος από τον οποίο υπάρχουν μόνον αποσπάσματα. Ο Σοφοκλής (496-406 π.Χ.) έγραψε την «Φαίδρα», από την οποία διασώζονται ελάχιστα αποσπάσματα.  

Ο Ρακίνας (1639-1696) επεξεργάσθηκε τον μύθο του «Ιππόλυτου» και έγραψε την Φαίδρα (1677), ως θεατρικό συνεχές του αναδιδόμενου πάθους.  

Στη σύγχρονη εγχώρια δραματουργία ο «Ιππόλυτος» είχε εξέχουσα θέση: α) Το 1937, σε σκηνοθεσία Δ. Ροντήρη στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού ανέβηκε με την Κ. Παξινού, ως Φαίδρα και τον Αλ. Μινωτή, ως Ιππόλυτο, β) Το 1954 μέσα από τις αισθητικά ώριμες σκηνοθετικές επεμβάσεις του Δ. Ροντήρη και τον Αλ. Αλεξανδράκη ως Ιππόλυτο παίχθηκε στον ιερό χώρο του αρχαίου θεάτρου και έδωσε το σύνθημα για την ετήσια ιεροτελεστία του Αργολικού πεδίου, γ) το 1964 σε σκηνοθεσία Σωκρ. Καραντινού στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων ανέβηκε με τον Δ. Παπαμιχαήλ  ως Ιππόλυτο και την Αλ. Παΐζη ως Φαίδρα, δ) Το 1973, διδάχθηκε στο Επιδαύρειο θέατρο, με σκηνοθέτη τον πατέρα της σκηνοθέτιδας Σπ. Ευαγγελάτο και πρωταγωνιστές την Μ. Αρώνη ως Φαίδρα, τον Ν. Τζόγια, ως Θησέα, τον Χρ. Πολίτη, ως Ιππόλυτο και την Αγ. Καπελάρη, ως Τροφό, ε) Το 1984 ανέβηκε σε σκηνοθεσία Ν. Περέλη στο Εθνικό θέατρο  με τον Αντ. Θεοδωρακόπουλο ως Ιππόλυτο και την Αν. Πασπάτη ως Φαίδρα, στ) Το 2004, παίχθηκε σε σκηνοθεσία Β. Νικολαΐδη στο Εθνικό θέατρο με τον Κ. Μαρκουλάκη ως Ιππόλυτο και την Φ. Κομνηνού ως Φαίδρα, ζ) Το 2014 παίχθηκε σε σκηνοθεσία Λ. Κονιόρδου στο θέατρο Επιδαύρου με τον Ν. Κουρή ως Ιππόλυτο και την Λ. Κονιόρδου ως Φαίδρα.  

Η εν θέματι τραγωδία είναι άσκηση αυτογνωσίας, εσωτερικότητας, όπου οι μυημένοι διεισδύουν στην φθορά των σωμάτων και αποκαλύπτουν την ανυπαρξία των θεών τουτέστιν την εμφάνιση συμβόλων κινουμένων ανέλεγκτα στις ψυχές φθαρτών προσωπείων του κρυπτόμενου επίγειου βίου, με αποστολή την διατάραξη της τύχης και την αποκάλυψη της αδύναμης ανθρώπινης φύσης. Εφιαλτικά στιγμιότυπα – οι δύο επώδυνοι θάνατοι – υποδηλώνουν το περίπλοκο και το αναπάντεχο του ασυνείδητου των μαιάνδρων της γνώσης, δειγμάτων ισχυρών εξελίξεων, ερήμην των υποκειμένων. Ο Ιππόλυτος και η Φαίδρα, θύματα πλαστών εικόνων του ειδεχθούς, παραδίδονται στην αδήριτη φθορά, χωρίς αίσθηση  της αιωνιότητας ή της ψυχρότητας του αναιτιώδους των πράξεων. Το πεπρωμένο είναι ταπεινό εφεύρημα προς δικαιολόγηση της άγνοιας των ανύποπτων για τον αποδομητικό ρόλο της Ατροπού, που αποκόπτει το νήμα της ζωής, αίρουσας ατομικές ευθύνες ή άλλως εμμονές υποκειμενικές ή μηδενιστικό χάος, ή τον αποκαλυπτικό καθρέπτη.  

Η εντελέχεια ερμηνεύει τον σκοπό ή την τύχη ή το απρόοπτο, ως ανθρώπινο αγαθό. Η συμπαντική προσέγγιση φέρει στον πρωτογενή λόγο ερμηνείες για το υπερπέραν, το έρεβος, αλλά και τις κοσμικές περιελίξεις, όπου γεννώνται, αναπτύσσονται και χάνονται τα θνητά όντα. Αμφισημίες, μεταφορές ή αλληγορίες συνιστούν επινοήματα, με στόχο να φανερώσουν αδυναμίες της καθαρότητας. Σκιές αδημονούσες βγαίνουν στην επιφάνεια, ως δήθεν θεοί του μύθου, οδηγούντες την πορεία των ζώντων προς την αιώνια θλίψη.  

Ο «Ιππόλυτος» της Αικ. Ευαγγελάτου εποίησεν εμφαντική χρήση του αρχικού ποιητικού κειμένου, με τα πάθη της συνείδησης να κυριαρχούν ασύδοτα. Όσο η Φαίδρα ήταν μια παρασυρμένη γυνή από το ερωτικό μένος, άλλο τόσο και ο Ιππόλυτος έπασχε μέσα σε απόλυτη αγνότηταž ήταν και οι δύο όργανα του τυχαίου, άρα εδικαιούντο αποθέωσης της ύπαρξης τους. Ο Ευριπίδης, με την χρήση της θεάς Αφροδίτης διευκόλυνε τις ψυχές των θεατών να αποκαθαρθούν από τα άλγη τους. Με αυτή την αντιμετώπιση η θέα του έρωτα και συναφών παθών ίπτατο άνω των κεφαλών των πεισιθάνατων, επινόημα των ισχυρών προς έλεγχον ατομικών διαθλάσεων. Βέβαια η έντονη σκηνική παρουσία μιας θεάς δεν αναιρεί την ουσία του μύθουž η επίγεια παρουσία της – ως Αποκάλυψη των Υπερδύναμων – επισήμανε τα αδιέξοδα την αδύναμων και διέπλασε μια εικονική πραγματικότητα, ως θεραπευτικό βότανο.  

Η Φαίδρα, κόρη του βασιλιά Μίνωα και της Πασιφάης,  απείθαρχη, ατίθαση, χωρίς εμφανείς ηθικούς φραγμούς ή συζυγικές δεσμεύσεις αναζήτησε το άγνωστο του κορμιού ενός τρίτου και της αναδιδόμενης ηδονήςž λάτρεψε αιφνιδίως και αντέδρασε βιαίως αυτοκαταλυόμενη. Ο Ευριπίδης ως μέγας τεχνίτης του Λόγου, προβαίνει σε αδρή αποτύπωση των χαρακτήρων του έργου. Η Ύβρις της αυτοχειρίας, αλλά και του αλλοπρόσαλλου έρωτα της βασίλισσας Φαίδρας δεν εξιλεώνεται, ακολουθούσα τη μοίρα των αυτοκτόνων.  

Η λύτρωση από τα ανθρώπινα είναι έργο εκείνων που οραματίζονται την τέλεια κοινωνία, άρα το απόλυτο ψεύδος. Ο αναπόφευκτος θάνατος, ως θεά ονόματι Κηρ, υποδέχεται τις ψυχές και τις υποβάλλει σε στάθμιση πεπραγμένωνž αυτός ο μύθος περιδιαβαίνει την κοινωνία των ζώντων παρηγορώντας ή χαλιναγωγώντας· αίρει τις αμαρτίες και αυτοσαρκάζεται.   

Ο Percy Shelley (1792-1822) αναφωνούσε άμοιρος: «ασθμαίνω, βυθίζομαι, τρέμω, ξεψυχώ», ως εάν επισήμαινε την παραφροσύνη του αγνώστου. Ο August Strindberg (1849-1912), αυτός ο έξοχος σύγχρονος τραγωδός είχε εξομολογηθεί πως «βασανίζομαι, υποφέρω, αμφιβάλλω, άρα υπάρχω», υπενθυμίζοντας ότι οι νεότεροι έχουν εμβαπτισθεί στα νάματα και τη διδασκαλία των πρωτοπόρων δραματουργών της κλασσικής Ελλάδας.  

Σημειώνονται εδώ, προς έμφαση, οι στίχοι στους οποίους εδραιώθηκε κατηγορητήριο δριμύ κατά του Ευριπίδη, ως μισογύνη και οι λόγοι αυτοί απέδωσαν στον Ιππόλυτο μομφή, ότι η εμμονή του στην αγνότητα δεν οφειλόταν στην καθαρότητα του πνεύματος, αλλά σε εμμονικά ομοφυλικά σύνδρομα: «Δε θέλει ρώτημα/ πως η γυναίκα είναι κακό μεγάλο:/ ο γονιός τη γεννάει, τη μεγαλώνει/  κι ύστερα δίνει προίκα να την διώξει,/ να γλιτώσει. Κι αυτός που τηνε παίρνει/ Φύτρα κακιά στο σπιτικό του βάζει,/ την ομορφοστολίζει να τη χαίρεται, ξοδιάζοντας όλο το βιός του ο μαύρος./ Κάλλιο κουτή γυναίκα να σου λάχει,/ που δεν μπορεί να βλάψει από αμυαλιά./ Μισώ τις ξύπνιες! Δεν τις θέλω σπίτι μου, / σαν έχουνε μυαλό παραπανίσιο./ Σ΄αυτωνώνε τη σκέψη μπαζ΄η Κύπρη/ τα πιο κακούργα σχέδια. Μα οι κουτές/ από μυαλό λειψό, δεν κάνουν τρέλες. / Μηδέ θα πρέπει να ’χουν οι γυναίκες/ βάγιες παρά μ’ αγρίμια δαγκανιάρικα/ κι άγλωσσα να συζούνε: μάιδε αυτές/ να τους μιλούν και μάιδε αυτά να κραίνουν./ Τώρα οι κακές γυναίκες μες στο δώμα/ σοφίζονται τα πονηρά τους έργα/ κι’ όξω τα βγάζ’ η μπιστεμένη δούλα (στ. 626 – 647, μετάφραση Κ. Βάρναλη).  

Στην Επιδαύρεια εκδοχή του Ιουλίου 2023 η σκηνοθέτης  Αικατερίνη Ευαγγελάτου, είχε να διαχειρισθεί δύο θανάτους, μια βασιλική σύζυγο, έναν βασιλόπαιδα και δύο θεές, την θριαμβική όμορφη Αφροδίτη, και την Κυνηγό Άμωμη Άρτεμηž προσπάθησε να εκφύγει των τετριμμένων και επέβαλλε τάξη στα εκχεόμενα διαρρήδην ανοίκειαž οραματίστηκε ένα σύμπαν ασθματικό, όπου κυριαρχούσε η αιώνια καταδίκη των θνητώνž μετέδωσε στους υποκριτές τον οφειλόμενο σεβασμό στο αρχαίο κείμενοž ανέδειξε ύφος ακατάβλητο, ενοποιητικό, που συνέδραμε σε εμφανή συγκινησιακή έξαρση και αληθή αναπαράσταση των δρώμενωνž συνέθεσε μια θελκτική για τους θεατές εικόνα, επιβάλλοντας αισθητική ευταξία των ηρώωνž απάλλαξε τους ηθοποιούς από ιδεασμούς στην υπηρεσία της αφαίρεσης, με άκρα επιμέλεια στην αποφυγή του στόμφου (Είχαμε απολαύσει σκηνοθεσίες της: το 2016 στο θέατρο Κ. Βασιλάκου Το 1984 του Τζ. Όργουέλ, το 2016 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς το Φάουστ του Γκαίτε, το 2017 στο Θέατρο Επιδαύρου την Άλκηστη  του Ευριπίδη, το 2018 στο θέατρο Κ. Βασιλάκου την Κωμωδία των Παρεξηγήσεων του Ουίλιαμ Σέξπηρ, το 2019 στο Αμφιθέατρο,  τον Άμλετ του Σέξπηρ, το 2019 στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά το Βόϋτσεκ του Γ. Μπύχνερ).  

Θα μου επιτραπούν οι εξής παρατηρήσεις: α).- Η Φαίδρα, έρμαιο της θεάς του έρωτα, εμφανίσθηκε ντυμένη με ολόσωμα ρούχα, που δεν παρέπεμπαν σε γυναίκα παρασυρμένη από τα πάθη της, β).- Το Video Wall και η λήψη με κάμερα, διατηρούμε την άποψη, πως δεν ταίριαζε με τη τραγικότητα του έργου. Έμοιαζε με ανομοιομορφία, νεωτερική απλούστευση, προς τόνωση της παρουσίας μιας θεάς και δη εκείνης στην οποία οφείλονταν δύο απανωτοί θάνατοι. Επρόκειτο για ένα σκηνικό εύρημα σε βάρος της ουσίας, δίκην κινηματογραφικής αφήγησης, εισαχθείσης σε θεατρικά δρώμενα που εκτυλίσσονται στους μυθικούς χρόνους, γ).- Τέλος, το μακιγιάρισμα της θεάς Αφροδίτης ή το έξωμο της ενδυμασίας της ή οι παράδοξες επιδόσεις της λειτούργησαν αρνητικά,  ως εάν επρόκειτο για ένα εκφυλισμένο γύναιο, που υποσκάπτει την ανθρώπινη οντότητα. Μια θεά δεν επιτρέπεται να περιπίπτει σε ήσσονος σημασίας εμφανίσεις και ιδιαίτερα όταν εκπροσωπεί την ομορφιά, την τελειότητα, τον έρωτα, την καλλιέπεια και επιτέλους την τελειότητα των Ολυμπίων. Ακόμη και οι κινήσεις της ηθοποιού δεν ανταποκρίνονταν στην ευπρέπεια ενός υπέρτατου Όντος, που οι θνητοί φρόντισαν να το εμπλέξουν στις δικές τους μικρότητες.  

Όσον αφορά τους ηθοποιούς της παράστασης: 1).- Ο Ορέστης Χαλκιάς (Ιππόλυτος) αρίστευσε στο ρόλο του, αποδίδοντας έναν άγουρο νεανία, παραδομένο στη μαγεία της φύσης και των άγνωστων ιδανικών της αγνότητας, ο οποίος δεν αποδέχθηκε τον έρωτα της Φαίδρας, διότι δεν θέλχθηκε από τα γυναικεία κάλλη, ως μισογύνης· ο έξοχος υποκριτής, ως αναφέρθηκε, απήγγειλε εύστοχα και με κατάλληλο γλωσσικό ρυθμό το κατηγορητήριό του εναντίον των γυναικών. Φιλοτέχνησε αριστοτεχνικά την εικόνα ενός νέου, που αρέσκεται σε υπέρτατα ιδεώδη, υπό την καθοδήγηση της Άρτεμης. Διαθέτει ακαταμάχητο ταλέντο και μπορεί να αντιμετωπίζει θαρραλέα απαιτητικούς ρόλους  (Τον είχαμε θαυμάσει: το 2020, στην «Κοινή Δόξα» στο θέατρο Πορεία, το 2020 στην «Ευρυδίκη» στο θέατρο Πορεία, το 2023 στον «Θάνατο στη Βενετία» στο θέατρο Πορεία, το 2016 στο «Μάνα Κουράγιο»  στο Κ.Θ.Β.Ε.).  

Ο Γιάννης Τσορτέκης (Θησέας) στάθηκε επάξια ως υπερήλικας σοφός βασιλιάς με υπερβάλλουσα σοβαρότητα. Θαυμάστηκε στο τέλος, όταν συντετριμμένος θρηνούσε την απώλεια των πιο προσφιλών του προσώπων, της συζύγου και του γιού του. Είναι ηθοποιός με στέρεο υποκριτικό έρμα και υποδύθηκε τον μυθικό ήρωα Θησέα με λάμπουσα ακτινοβολία (τον είχαμε θαυμάσει: το 2016 στο «Λεωφορείο ο πόθος»  στο Σύγχρονο Θέατρο, το 2016 στο «Ο θάνατος του Εμποράκου»  στο Εθνικό Θέατρο, το 2015 στον «Ριχάρδο τον Γ΄» στο Εθνικό Θέατρο).  

Η Κόρα Καρβούνη, διακεκριμένη τραγωδός με εύσημα ρόλους σημαίνοντες, συνεπής επαγγελματίας, προσπάθησε να αποδώσει με φυσικό τρόπο μια παρασυρμένη από τα βέλη του έρωτα γυναίκα, πλην εξουθενώθηκε από τις ενδυματολογικές προτιμήσεις των αρμοδίων και από το γεγονός, ότι όφειλε να θυμάται πως υποδυόταν μια βασίλισσα. Επιπλέον η σκηνοθετική προτίμηση να προβάλλει ως απόλυτη κυρίαρχο – εξεζητημένα όμως – την υπερκινητική θεά Αφροδίτη, της στέρησε την ευχέρεια να επιδείξει τις αρετές του ταλέντου της. (την είχαμε θαυμάσει: το 2007 στην «Ηλέκτρα» στο Εθνικό Θέατρο), το 2013 στις «Τρωάδες» στο θέατρο Επιδαύρου, το 2018 στον «Προμηθέα Δεσμώτη» στο θέατρο Επιδαύρου,  το 2019 στις «Ικέτιδες»  στο θέατρο Επιδαύρου.   

Η Έλενα Τοπαλίδου, με απόλυτη σαφήνεια και αυτοπεποίθηση, κινούμενη ανάμεσα σε κινηματογραφικό και θεατρικό προσωπείο, υπό διττή μάλιστα ιδιότητα, εκείνη της Αφροδίτης και της Άρτεμης, επέτυχε στην αποστολή της, αν και όπως ήδη σημειώθηκε, διατηρώ αντιρρήσεις για την έντονη κινητικότητα ή το ανεπιτυχές έντονο μακιγιάζ ή την ελάχιστη φούστα, τα οποία όμως επιρρίπτονται στην σκηνοθεσία ή στην ενδυματολόγο (Την είχαμε θαυμάσει: το 2016 στην «Λυσιστράτη» στο θέατρο Επιδαύρου, το 2016 στον «Άμλετ» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το 2019 στην «Μισάνθρωπο» στο Εθνικό Θέατρο).  

Η Μαρία Σκουλά ως Τροφός, αρίστευσε, όχι μόνον για τις υποκριτικές της επιδόσεις, αλλά και διότι υπεισήλθε εγκρατής στον απαιτητικό ρόλο της. Συμβούλευσε την Φαίδρα να επιδείξει ψυχραιμία και εγκράτεια («δεν είναι λύση ο θάνατος για κείνους/ που αγαπάνε ή που μέλλει ν’ αγαπήσουν./ Η Κύπρη δεν βαστιέται, όταν απάνω/ στον άνθρωπο χυθεί μ’ όλη τη φόρα (στ. 443-446). Η έξοχη αυτή ηθοποιός έπαιξε έναν ρόλο, ιδιαίτερα απαιτητικό, που απαιτούσε ψυχραιμία και υποκριτική ικανότητα. (Την είχαμε θαυμάσει: το 2010 στο «Γλυκό πουλί της νιότης» στο Εθνικό Θέατρο, το 2016 στη «Λυσιστράτη» στο θέατρο Επιδαύρου, το 2019 στη «Φαίδρα»  στο μικρό θέατρο Επιδαύρου, το 2022 στον «Ματωμένο γάμο» στο Εθνικό Θέατρο.)  

Ο Δημήτρης Παπανικολάου, παρ΄ όλον ότι είχε μικρή παρουσία στην παράσταση (στ. 1173-1256), έδωσε το έντονο στίγμα του με την ανακοίνωση στον Θησέα ότι ο γιός του Ιππόλυτος ξεψυχάει και διηγείται τον τρόπο που λαβώθηκε ο αφέντης του (Τον είχαμε θαυμάσει: το 2015 στον «Ριχάρδο Γ΄» στο Εθνικό Θέατρο,  το 2016 στην «Ορέστεια»  στο θέατρο Επιδαύρου,  το 2016 στη «Στέλλα Βιολάντη» στο θέατρο Χώρα, το 2017 στην «Άλκηστη» στο θέατρο Επιδαύρου, το 2018 στο «Τίμων ο Αθηναίος» στο Εθνικό Θέατρο, το 2021 στις «Φοίνισσες» στο θέατρο Επιδαύρου).  

Οι δύο χοροί, αν και εκφράζονταν περισσότερο με τη σωματικότητά τους, παρά με τον λόγο τους, ένδειξη συμβολικών σημαινομένων, ήταν πειστικοί, ιδιαίτερα «οι κυνηγοί – φίλοι του Ιππόλυτου» έξω από τον κυρίως χώρο του θεάτρου, δίκην αγαλμάτων κινουμένων ρυθμικά, ως εάν μετέδιδαν το πάθος, που επλανάτο στην τεταμένη ατμόσφαιρα της υπόθεσης. Οι ημίγυμνοι χορωδοί ως και ο Ιππόλυτος υποδηλώνουν τις ανθρώπινες αδυναμίες, τα σαρκικά πάθη, την έλξη του σώματος, παράλληλα όμως θα μπορούσαν να ιδωθούν και ως έκφραση της αγνότητας, της αθωότητας, του απόμακρου, της Αρκαδικής ιδέας, της ψυχικής γαλήνης.  

Αναφέρονται προς επιβράβευση τα μέλη του χορού των γυναικών: Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη, Ιωάννα Λέκκα, Αμαλία Νίνου, Μελίνα Πολυζώνη, Ηρώ Χαλκίδη και τα μέλη του χορού των κυνηγών: Διαμαντής Αδαμαντίδης, Γιώργος Βασιλόπουλος, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Νίκος Γονίδης, Νίκος Γρηγοριάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ηρακλής Κωστάκης, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ, Αλέξανδρος Τωμαδάκης, Μάρκος Χατζηαντώνης, Νικόλας Χατζηβασιλειάδης.  

Οι μουσικοί επί σκηνής υπό τη σύνθεση και την ενορχήστρωση του Αλέξανδρου-Δράκου Κτιστάκη, προσέθεσαν αίγλη στην παράσταση με επαγγελματισμό και ικανότητες: Γιάννος Γιοβάνος (τσέλο), Γιάννης Παπαδόπουλος (keyboards), Ευάγγελος Παρασκευαΐδης (βιμπράφωνο,  κρουστά), Σπύρος Πολυχρονόπουλος (electronics).  

Η μετάφραση του Κώστα Τοπούζη στρωτή, χωρίς ακρότητες, καταγράφεται ως θετική.  

Τα σκηνικά της Εύας Μανιτάκη λιτά με λίγα αγριόχορτα, μια λίμνη και ένα ρομβοειδές αντικείμενο όπου εμφανιζόταν το video wall, που θα μπορούσε να    νοηθεί ως ένα παλάτι υπό κατάρρευση.  

Ο σχεδιασμός του video του Παντελή Μάκκα ακολούθησε τη λογική της σκηνοθέτιδας.  

Άψογες ήταν οι χορογραφίες της Εύας Γουλάκου, οι φωτισμοί της Ελίζας Αλεξανδροπούλου, όπως και τα ηχητικά του Κώστα Παυλόπουλου.  

Το Πολυκλείτειο θέατρο του Κυνόρτιου Όρους, φάρος πολιτιστικών δρώμενων, έλαμψε τον Ιούλιο 2023, με τον «Ιππόλυτο»  να γεμίζει το κοίλον από φιλότεχνους και να ανανεώνει τη λατρεία του αρχαίου δράματος.  

Ιούλιος 2023