Γιατί κοροϊδεύουν τους ποιητές;
Γράφει η Χρυσάνθη Ιακώβου// *
Μία από τις φράσεις που μισώ να ακούω είναι η «έλα, μωρέ, πλάκα έκανα». Προσωπικά θεωρώ πως δεν υπάρχουν πλάκες, αυτά που λέγονται στα αστεία είναι πέρα για πέρα ειλικρινή, με τη διαφορά ότι, ακριβώς επειδή παρουσιάζονται ως αστεία, σου αφαιρούν το δικαίωμα να θυμώσεις, τουλάχιστον αν δεν θέλεις να φανείς εύθικτος ή παράξενος.
Φτάνουμε λοιπόν στη σάτιρα του Ράδιο Αρβύλα, που διακωμώδησε ένα ποίημα του Ρον Πάτζετ που διάβαζε ο δικός μας ποιητής Γιώργος Αλισάνογου. Οι ποιητές και οι του χώρου αντέδρασαν, κάποιοι άλλοι είπαν «έλα, μωρέ, πώς κάνετε έτσι;». Ήταν όντως μια σάτιρα, ένα αστείο, κάτι που δεν είναι και πολύ σωστό αλλά το λέμε και γελάμε; Δύσκολη απάντηση, όταν ζεις σε μια δημοκρατική χώρα με ελευθερία του λόγου, όπου θεωρητικά επιτρέπεται να ειπωθούν τα πάντα. Μήπως η ποίηση είναι κάτι πολύ «ιερό» που δεν επιτρέπεται να αγγίξεις; Όχι, ούτε αυτό ισχύει. Τότε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα;
Θα σας πω ποιο είναι, κατά τη γνώμη μου, το πρόβλημα, όχι για το Ράδιο Αρβύλα και το συγκεκριμένο περιστατικό, αλλά το βαθύτερο πρόβλημα. Η ποίηση είναι η πιο παρεξηγημένη τέχνη που υπάρχει. Η μοναδική τέχνη που διακωμωδείται, που γίνεται αντικείμενο χλευασμού. Άπειρα παραδείγματα σε σειρές και ταινίες όπου ο ποιητής παρουσιάζεται ως μια γελοία φιγούρα που λέει ακατανόητες σαχλαμάρες. Έχετε δει ποτέ να κοροϊδεύουν τους κιθαρίστες που χτυπιούνται επί σκηνής; Τους ηθοποιούς που κάνουν ασύλληπτα πράγματα για τις ανάγκες ενός ρόλου; Όχι, (σχεδόν) ποτέ. Δεν διακωμωδούνται ούτε καν οι πεζογράφοι, ούτε οι θεατρικοί συγγραφείς, κανείς, παρά μόνο οι ποιητές.
Κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει αυτό το αστείο, αλλά κάποια στιγμή πρέπει και να μας προβληματίσει γιατί συμβαίνει αυτό. Θα κάνω μια απόπειρα να δώσω μια ερμηνεία. Ίσως η ποίηση να είναι η τέχνη που έχει τη μεγαλύτερη απόσταση από το ευρύ κοινό. Δεν είναι μουσική, που σε συνοδεύει όλη μέρα, σε κάθε πτυχή της ζωής σου, δεν είναι ταινία, δεν είναι καν μυθιστόρημα που το διαβάζεις ακόμα και στην παραλία. Η ποίηση απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή κατά την ανάγνωση, θέλει χρόνο, εμβάθυνση.
Είναι όμως τόσο δύσκολη η ποίηση και γι’ αυτό τρομάζει τους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή μαζί της; Όχι βέβαια. Ίσως να μας φαίνεται δύσκολη, γιατί δεν μας έχουν μάθει τον σωστό τρόπο να τη διαβάζουμε. Από τα μαθητικά μας χρόνια ψάχνουμε να βρούμε «τι θέλει να πει ο ποιητής», προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε, όχι να νιώσουμε. Η ποίηση θα έπρεπε να διαβάζεται με την καρδιά ανοιχτή, όχι με το μυαλό ανοιχτό. Θα έπρεπε από το κάθε ποίημα να κρατάμε την αίσθηση που μας αφήνει, όχι το μήνυμα που προσπαθεί να μας περάσει. Σε πολύ μεγάλο βαθμό το σχολείο ευθύνεται για τον εντελώς διαστρεβλωμένο τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την ποίηση. Πιο πολύ μας έχει αποτρέψει από το να ξαναδιαβάσουμε παρά μας έκανε να την αγαπήσουμε.
Φταίνε μήπως οι ίδιοι οι ποιητές; Θα πω ότι φταίει το σύστημα γενικά, ο όλος τρόπος που παρουσιάζεται η ποίηση στο κοινό. Εκδοτικοί οίκοι, λογοτεχνικά περιοδικά, κριτικοί, λογοτέχνες, νομίζω όλοι αυτοί δεν έχουν βρει ακόμα τον τρόπο για να κάνει η ποίηση ένα μεγαλύτερο άνοιγμα, να έρθει πιο κοντά στον αναγνώστη, να μπει με κάποιον τρόπο στην καθημερινότητά του. Τι εννοώ; Ένα παράδειγμα: κάποτε έτρεχε μια δράση σε λεωφορεία, έμπαινες στο αστικό και έβλεπες γραμμένους στίχους μεγάλων ποιητών. Στίχοι στην απλή μας ρουτίνα, σε καθημερινή βάση. Ας καθίσουμε και ας σκεφτούμε, τρόποι υπάρχουν.
Και νομίζω επίσης πως πρέπει κάποια στιγμή να εμπλέξουμε στο παιχνίδι και τη νέα γενιά ποιητών. Υπάρχει, από τον ίδιο τον χώρο, μια επιφυλακτικότητα απέναντι στους νεαρούς ποιητές, ενώ υπάρχουν λίγες σχετικά δράσεις στις οποίες τους δίνεται το περιθώριο να συμμετάσχουν. Αν αγκαλιάσουμε τη γενιά των ποιητών που αναδύεται αυτήν τη στιγμή, θα συμπαρασύρουμε και όλη τη νεολαία.
Μερικοί λένε πως η ποίηση δεν χρειάζεται υπεράσπιση. Δεν συμφωνώ απολύτως, αλλά ας μη διαφωνήσω. Θα πω όμως ότι σίγουρα η ποίηση χρειάζεται μια αλλαγή στην «εικόνα» της. Όχι για το καλό το δικό της. Αλλά για το καλό το δικό μας.
* Η Χρυσάνθη Ιακώβου είναι ποιήτρια, βιβλιοκριτικός και δημοσιογράφος.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Παραδόσεις και προβληματισμοί για το Πάσχα
30/04/2024, 8:04 μμ -
Ανάσα Ζωής το Βιβλίο
30/04/2024, 7:44 μμ -
Τα παλιά σπίτια της Σινασού
23/04/2024, 8:21 μμ -
Ένα νόμισμα και η Δημοκρατία
23/04/2024, 8:19 μμ -
«Μαύρες Τρύπες», στην παραμεθόριο των γνώσεών μας
23/04/2024, 8:18 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✔ Δημήτρης Σωτάκης: «Αναρωτιέμαι, ποια είναι αλήθεια η δική μας ζωή;»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Έχουμε την τάση να βάζουμε τρικλοποδιές στον εαυτό μας, να σαμποτάρουμε την ίδια μας την ύπαρξη» «Ο σύγχρονος άνθρωπος θέλει να είναι κρυμμένος, να απέχει» «Συχνά τα βαρύγδουπα λόγια κρύβουν
Περισσότερα -
✔ Αργυρώ Μαντόγλου: «Το σώμα είναι η επιφάνεια, το παλίμψηστο πάνω στο οποία είναι ήδη γραμμένες όλες οι ιστορίες του κόσμου»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Ο Φουκώ λέει πως το σώμα είναι ένα πεδίο όπου ασκούνται διάφορες δυνάμεις και εξουσίες, το ελέγχουν στενά· επενδύουν σ’ αυτό· το σημαδεύουν, το εκπαιδεύουν, το βασανίζουν, το εξαναγκάζουν να διεκπεραιώνει έργα,
Περισσότερα -
✔ 4 προτάσεις για ανάγνωση
Επιλέγει και σχολιάζει η Διώνη Δημητριάδου // Jürgen Buchmann, Γραμματική των γλωσσών της Βαβέλ, μετάφραση: Συμεών Γρ. Σταμπουλού, εκδόσεις Gutenberg (σειρά Aldina). Η γοητεία της γλώσσας, οι πολλαπλές εκδοχές ερμηνείας των λέξεων. Στηριγμένος στις συνομιλίες του Μάρκο Πόλο
Περισσότερα -
‘Δώσ’ μου τα μάτια σου’ και ‘Δάχτυλα γρασιδιού’ – Δύο ‘παρακλητικά’ ποιήματα της Αντζελίνα Ουέλντ Γκρίμκι (Angelina W. Grimke, 1880-1958)
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Στο ποίημα ‘Δώσ’ μου τα μάτια σου’ (Give Me Your Eyes), η ποιήτρια ρωτάει με κάποια περίεργη δόση πονηράδας που μόλις γίνεται αντιληπτή στον αναγνώστη, για μια ματιά, μια συνάντηση των πνευμάτων, των
Περισσότερα -
«Ως παρτιτούρα μιας μεγαλειώδους παραστάσεως ενός ιδιοφυούς performer»
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // * Αλέξανδρος Χάχαλης, «Τα Προεκλογικά», εκδόσεις ινφογνώμων, Αθήνα Μάιος 2023, σελ. 160 Σπανίως συναντώ αναγεννησιακούς ανθρώπους με διεθνή διασπορά τού έργου τους που να διαθέτουν χιούμορ πολύ πάνω από τον μέσο
Περισσότερα -
Ποίηση: “Κάποια νύχτα”
Γράφει ο Γιώργος Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης // Κάποια νύχτα Κάποια νύχτα που το δυναμό του φεγγαριού θα σπέρνει φθόγγους ζωντανούς στην κόκκινη σιωπή μας, να κοιμηθώ ποθώ στα ξανθά σου τα μαλλιά που μυρίζουν
Περισσότερα -
Ο Γιάννης Παπαγιάννης στο εργαστήριο του συγγραφέα.
Πριν αρκετά χρόνια, σε συζήτηση με φίλους συγγραφείς σχετικά με τη λογοτεχνία κι ειδικά τους «Άθλιους» του Βίκτωρα Ουγκώ, αιφνίδια συνειδητοποίησα κάτι που δεν είχα ποτέ σκεφθεί: Ο Ουγκώ πέτυχε να γράψει ίσως το πιο αγαπητό μυθιστόρημα στην
Περισσότερα
