Fractal

Ανάμεσα στο μαγικό ρεαλισμό και στη λογοτεχνία του Φανταστικού

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού //

 

Νίκος Τακόλας «Οι 32 ώρες της θεάς», εκδ.Εντύποις, 2019, σελ. 126

 

Το βιβλίο “Οι 32 ώρες μίας θεάς” είναι μία βραβευμένη νουβέλα η οποία αποτελεί το καλύτερο ίσως έργο του έμπειρου και κατασταλαγμένου πια λογοτέχνη Νίκου Τακόλα, ενός συγγραφέα που έχει πειραματιστεί με διάφορα λογοτεχνικά είδη και ύφη. Ας ξεκινήσουμε από τον χρόνο που τοποθετείται η υπόθεση: Δύο με τρία χρόνια στη Θεσσαλονίκη μεσούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα από το 1915 έως το 1917. Στο παρόν έργο κυριαρχεί η πληθωρικότητα, η πολυχρωμία και η ποικιλία από όλες τις απόψεις, ακόμη και στο όνομα της ίδια της πόλης: από το πολύ γνωστό Νύμφη του Θερμαϊκού μέχρι τους πιο άγνωστους χαρακτηρισμούς βαλκανική Μασσαλία, νέο Αλεξανδρινό Πορτ Σαίντ, Μαργαριτάρι της Ανατολής. Τα μέρη όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα του βιβλίου είναι πολλά: την τιμητική τους έχουν τα διαβόητα καφέ σαντάν της προκυμαίας, τα πορνεία και τα χαμαιτυπεία του λιμανιού, τα κρασοπουλειά και τα μπαράκια, αλλά το παρόν δίνουν και τα νοσοκομεία, τα στρατόπεδα καθώς και οι περίφημες κατακόμβες της πρωτοχριστιανικής Θεσσαλονίκης. Όσον αφορά τις θρησκείες, όλες δίνουν το παρόν στην πόλη: χριστιανοί ορθόδοξοι και καθολικοί τον καιρό αυτόν που ξένα στρατεύματα διαμένουν στη Θεσσαλονίκη, μονοφυσίτες Αρμένιοι, μουσουλμάνοι και φυσικά εβραίοι.

Οι ανθρώπινοι χαρακτήρες που παρελαύνουν στις σελίδες του είναι ακόμη περισσότεροι: από άνδρες συναντάμε γλεντοκόπους όλων των κοινωνικών τάξεων και θαμώνες των καφέ σαντάν, αλλά και τους ιδιοκτήτες τους, εμπόρους και υπηρέτες, ναυτικούς και ένστολους, απλούς στρατιώτες, λοχαγούς, γοητευτικούς γρεναδιέρους, αλλά και υψηλόβαθμους αξιωματικούς, άστεγους, πρόσφυγες, ακόμη και κατασκόπους. Από γυναίκες ανταμώνουμε καθώς διαβάζουμε με καθωσπρέπει κυρίες και κομψές ελληνογαλλίδες έως λάγνες πόρνες, ξετσίπωτες χορεύτριες και γοητευτικές καμπαρετζούδες και πατρόνες, αλλά και μαγείρισσες, καμαριέρες και νοσοκόμες. Πρωταγωνιστές της ερωτικής ιστορίας είναι η ελληνογαλλίδα με την πονετική ψυχή που ακούει στο όνομα Αυγερινή Γιαννακού και ο γοητευτικός γάλλος αξιωματικός και πρώην μπερμπάντης Μορίς Ντιμόν. Περιστοιχίζονται και από άλλα πρόσωπα που δεν θα αναφέρω εδώ για να μην αποκαλύψω πολλά από την πλοκή του βιβλίου. Όσον αφορά τις μουσικές, αυτές είναι τόσο ανατολίτικες όσο και δυτικοευρωπαϊκές και υπογραμμίζουν τον διττό χαρακτήρα της πόλης που έλκει από Ανατολή και Δύση: αμανέδες και ταξίμια, τσιφτετέλια και ζεϊμπέκικα έως καν καν και δυτικοευρωπαϊκές ορχηστρικές μουσικές. Αν μιλήσουμε πια για εθνικότητες, δύσκολα θα βρούμε  μία που να μην υπάρχει την εποχή εκείνη στη Θεσσαλονίκη: οι ουδέτεροι (προς το παρόν) του πολέμου Ρωμιοί, Εβραίοι, Βλάχοι, Ρομά και Αρμένιοι, οι δυνάμεις του Άξονα Τούρκοι, Βούλγαροι, Γερμανοί, Αυστριακοί και οι αντίπαλοί τους και μελλοντικοί νικητές: Αγγλογάλλοι, Σέρβοι, Ιταλοί, Ρώσοι, ακόμη και Ινδοί και Νεοζηλανδοί.

Οι δραστηριότητες που θα μας απασχολήσουν σε αυτό το βιβλίο, πέρα από ιστορίες κατασκοπείας και έρωτα, αφορούν κυρίως χορούς και νυχτερινά γλέντια, παρτίδες μπριτζ και ποτό μέχρι τελικής πτώσεως, το κυνήγι του ποδόγυρου αλλά και άφθονες παρελάσεις, εσπερίδες και θέατρα.

Πάνω σε όλο αυτό το πολύχρωμο μωσαϊκό και την ανάλαφρη ατμόσφαιρα πέφτει βαριά και απειλητική η σκιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του εθνικού διχασμού, του γερμανικού ζέπελιν που αιωρείται πάνω από την πόλη, αλλά και της φοβερής πυρκαγιάς της 18ης Αυγούστου του 1917 που μας δίδει και το καταιγιστικό φινάλε του βιβλίου, με χαρακτήρα κάθαρσης, αλλά και αναγέννησης.

 

Νίκος Τακόλας

 

Το βιβλίο κινείται στα όρια του μαγικού ρεαλισμού και της λογοτεχνίας του φανταστικού και το απροσδόκητο τέλος του μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως, προκαλώντας στους αναγνώστες διαφορετικούς συνειρμούς τόσο για την ιστορία, όσο και για την κοινωνία γενικότερα. Πρόκειται για μία καλοστημένη αλληγορία σχετικά με το ποιες ήταν οι 32 ώρες και με το ποια ήταν τελικά η Θεά στο βιβλίο. Ο κάθε αναγνώστης εκλαμβάνει διαφορετικά τόσο το νόημα του κειμένου όσο και τις προεκτάσεις του και σ’ αυτό ακριβώς έγκειται και η μαγεία του βιβλίου. Κι όλα αυτά με μία γλώσσα απλή, ελκυστική που τυλίγει τους ήρωες του βιβλίου ενίοτε σε μία αύρα μελαγχολίας, κάποιες φορές αστεϊσμού αλλά και, προπάντων, μυστηρίου.

Πρόκειται λοιπόν για ένα έργο που δεν μπορείς να μην το απολαύσεις διαβάζοντάς το, ένα έργο που σε κερδίζει από τη πρώτη κιόλας σελίδα με την καθαρή γραφή και τις εναλλαγές α΄ και γ΄ προσώπου! Πάνω απ’ όλα όμως, πρόκειται για ένα πόνημα που είναι βαθιά διαποτισμένο σε κάθε του σελίδα με την αγάπη του Νίκου Τακόλα για την πόλη όπου κατοικεί και την ιστορία της, μια αγάπη που δεν καταφέρνει να κρύψει πίσω από τις λέξεις, οπότε αυτή ξεχειλίζει σε κάθε σελίδα του βιβλίου!

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top