✔ Συγγραφικές εξομολογήσεις με αφορμή ένα νέο βιβλίο | Φωτεινή Χρηστίδου, «εποχική χλωρίδα», Ποιητική συλλογή, Εκδόσεις Ρώμη

Συνέντευξη στην Τζένη Μανάκη //

 

Η Φωτεινή Χρηστίδου γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το τμήμα Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Εργάστηκε στη Μέση εκπαίδευση ως φιλόλογος. Παρακολούθησε μεταπτυχιακό πρόγραμμα Συμβουλευτικής, Ηγεσίας και Mentoring του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ασχολήθηκε με τη φιλαναγνωσία ως μέλος διαδικτυακών και δια ζώσης Λεσχών ανάγνωσης. Από το 2017 συντονίζει τη Λέσχη ανάγνωσης της Δημοτικής Περιφερειακής Βιβλιοθήκης Τριανδρίας, «Συγγραφείς της Θεσσαλονίκης και του κόσμου». Δημοσιεύει κριτικές παρουσιάσεις βιβλίων στα ηλεκτρονικά περιοδικά Fractal και Περί ου. Στίχοι και πεζά της φιλοξενήθηκαν σε ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά. Τον Οκτώβριο του 2022 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ρώμη η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο: 

Χρόνος Πλοηγός. 

        Γυναικοκτονίες         

                                       Τούφες σγουρές τα καστανά

                                        μαλλιά σου αναδεύονται

                                        στη σκόνη των επίπλων

                                        ηχώ εφιαλτικών κραυγών

                                        ξερνούν οι τοίχοι στης

                                        σάλας το πεδίο μάχης

                                        στάλες το αίμα σπαρταράει

                                        πάνω στο φονικό μαχαίρι

                                        κι εσύ στο πάτωμα ριγμένη

                                        με πρόσωπο μελανιασμένο

                                        γυάλινες κόρες διεσταλμένες

                                        ανοίγεις τρύπες στο ταβάνι.

-Κυρία Χρηστίδου, μετά την πρώτη συλλογή σας με τίτλο ‘’Χρόνος πλοηγός’’, με την οποία ανοίξατε ένα παράθυρο ‘’δρασκελίζοντας την πράσινη γραμμή’’, επανέρχεστε με μια νέα με τίτλο ‘’Εποχική χλωρίδα’’. Το δίστιχο – πρόθεμα της συλλογής, ‘’Για της ψυχής το μοίρασμα, το ιερό μας νάμα’’ αποκαλύπτει μια εξομολογητική διάθεση ή κάνω λάθος;

Ισχύει αυτό, κ. Μανάκη, στην πραγματικότητα και στις δύο συλλογές ο στόχος ήταν ένας: να μοιραστώ σκέψεις και συναισθήματα, να ανοίξω έναν δίαυλο επικοινωνίας, διαδικασία που θεωρώ καθαρτική και απελευθερωτική, αυτή είναι άλλωστε η σημασία της λέξης νάμα, το καθάριο και αναζωογονητικό νερό μιας πηγής, στη συνυποδήλωσή του εδώ βέβαια. Παράλληλα, ελπίδα μου είναι αυτό το μοίρασμα να συγκινήσει και ίσως να εκφράσει και τους αναγνώστες. Με δεδομένο ότι η ποίησή μου είναι κατά βάση βιωματική, τα περισσότερα δηλαδή ποιήματα εκκινούν από μια προσωπική εμπειρία, η κατάθεση μύχιων σκέψεων είναι αναπόφευκτη. Η ενότητα ‘’Αναστοχασμοί’’, η τελευταία της συλλογής, το επαληθεύει, νομίζω.

–Στη θεματολογία σας συνυφαίνονται οι υπαρξιακές ανησυχίες με το αμείλικτο πέρασμα του χρόνου και τη μνήμη, η οδυνηρή επικαιρότητα με την ανάσα της ανοιξιάτικης φύσης, που προβάλλει αντίσταση σε ό,τι αναστέλλει τους θριάμβους της, όπως γράφετε. Είναι ικανή αυτή η αντίσταση ή και όποια συναφής άλλη, να ανακόψει τη ροή της πραγματικότητας που ζούμε;

Σωστά εντοπίζετε τα επί μέρους θέματά μου, ανάμεσα στα οποία η Φύση επέλεξα να έχει προεξάρχοντα ρόλο, όπως μαρτυρεί και ο τίτλος της συλλογής. Η Φύση εκδηλώνει ολοένα και πιο αισθητά την αντίδρασή της στις υπερβολές και τις παραβιάσεις που την υποβάλλουμε, το βιώνουμε και με ακραίο τρόπο μάλιστα τα τελευταία χρόνια. Εγώ προβάλλω ωστόσο κυρίως τα αισθητικά και ψυχοπνευματικά οφέλη που μας προσφέρει η επαφή μαζί της, που ως κάτοικοι των αστικών κέντρων έχουμε σχεδόν απωλέσει, επιδιώκοντας έμμεσα να δείξω ότι τα υπονομεύουμε αυτά τα οφέλη ποικιλοτρόπως, στενεύοντας τις οάσεις μας.

Ευτυχώς, τόσο μεμονωμένα άτομα όσο και συλλογικότητες, αντιστέκονται, και όχι μόνο σε θέματα οικολογίας, στον παραλογισμό και τον άκρατο ωφελιμισμό και αντιδρούν διεκδικώντας αξίες που καταπατώνται.

–Συμπλέκοντας ωδές κι ελεγείες έχω την αίσθηση ότι διατηρείτε κατά βάση κάποιες ελπίδες ανατροπής, θέλω να πω δεν σας καταβροχθίζει η απελπισία για την πορεία του κόσμου, παρά τον εκτροχιασμό των ονείρων σημαδεμένων ψυχών, παρά το αμετάκλητο του θανάτου, αφού υπάρχουν ‘’οι τρελοί φρύνοι που προσφέρουν αχτίδα ελπίδας σε λαούς’’. Υπάρχει ελπίδα, ή ‘’είναι η μοίρα μας τα ναυάγια, η φλόγα, η φωτιά σε δάση, θέατρα πολέμων και σε πεδία δοκιμών ατομικών θανάτων’’;

Ακριβώς, παρά τα δυστοπικά σενάρια για το μέλλον, παρά τις δραματικές παγκόσμιες εξελίξεις, και μόνο το παράδειγμα των πολέμων αρκεί, είμαστε κατά τη γνώμη μου υποχρεωμένοι να συντηρούμε έστω ψήγματα ελπίδας, να μην υποκύψουμε σε έναν στείρο, ατελέσφορο μηδενισμό. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που τολμούν, όπως οι τρελοί φρύνοι, να στρέφονται ενάντια στην εκμετάλλευση, τη διαφθορά, το δίκαιο του ισχυροτέρου, δεν δικαιούμαστε να καταληφθούμε από πεσιμισμό, μακάρι να ενεργοποιηθούμε και να ενώσουμε μαζί τους φωνή και δράση.

-Το πρώτο ποίημα της συλλογής είναι αφιερωμένο στην Άλκη Ζέη. Γράφετε: ‘’Αφηγήσεις που ανθίζουν χαμόγελα, σπέρνουν περίσκεψη, πλουτίζουν γνώση, θάλπουν συγκίνηση σε πρόσωπα και καρδιές’’. Πιστεύετε ότι η Λογοτεχνία, πέρα από την απόλαυση της ανάγνωσης, τον πλούτο γνώσης που δυνητικά προσφέρει, επιδρά παρηγορητικά ή και λυτρωτικά ακόμη πάνω στους αναγνώστες;

Απολύτως το πιστεύω, άλλωστε το επιβεβαιώνω διαρκώς στην πράξη, όχι μόνο σε ό,τι με αφορά προσωπικά, αλλά και στα πλαίσια των Λεσχών Ανάγνωσης που συμμετέχω. Η Λογοτεχνία προσφέρει απόλαυση, γνώση, εγείρει προβληματισμούς, οξύνει την ευαισθησία, προωθεί την αυτογνωσία, καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, ενώ ταυτόχρονα είναι ένα καταφύγιο, καθώς συνεισφέρει πολλά και σε επίπεδο παραμυθίας ίσως και θεραπείας, για να θυμηθώ και τον βιβλιοθεραπευτή Βίντσε Κόρσο, τον αγαπητό ήρωα βιβλίων του Φάμπιο Στάσι.

–Ποια κίνητρα, κατά την άποψή σας έχουν οδηγήσει άντρες – συντρόφους στο κύμα των γυναικοκτονιών; Πιστεύετε πως υπάρχουν σοβαρά βραχυπρόθεσμα αποτελεσματικά μέτρα για την αποφυγή τους;

Φοβάμαι πως για το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμα αποτελεσματικά μέτρα, καθώς οι βασικοί λόγοι έκρηξης του φαινομένου οφείλονται στις αφομοιωμένες, βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές δομές σε συνδυασμό με τα οξυμμένα οικονομικοκοινωνικά προβλήματα της τελευταίας δεκαπενταετίας.

–Ο χρόνος, οι τρόποι και οι λόγοι που αισθητοποιούμε τον χρόνο “που δραπετεύει λάθρα κι ανεπαισθήτως χάνεται’’, είναι μια οδυνηρή προσωπική αίσθηση που θέλετε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες, ή μια γενικευμένη άποψη που θέλετε να διατυπώσετε ποιητικά;

Νομίζω πως ισχύουν και τα δύο. Η έννοια χρόνος είναι πολυσήμαντη και με απασχολεί γενικά, είτε ως αντικειμενικός, μετρήσιμος χρόνος, είτε ως σχετικός, υποκειμενικός, ψυχολογικός, ή και ως χωροχρόνος. Τόσο στον Χρόνο πλοηγό όσο και στην Εποχική χλωρίδα είναι εμφανές αυτό, ένα είδος εμμονής ενδεχομένως. Η στάση μου απέναντί του είναι άλλοτε στάση ευγνωμοσύνης, κι άλλοτε, συχνότερα μάλλον, αποκαλύπτει τη βαθύτερη υπαρξιακή μου ανησυχία για την ‘’κλεψύδρα  που αδειάζει’’ και προφανώς τον φόβο του θανάτου, κοινό σε όλους τους ανθρώπους.

                Η κλεψύδρα 

                                     Στο ασημί του φεγγαριού 

                                     ακινητεί ο χρόνος

                                    και στις ανήλιαγες πλαγιές

                                    απάτητων βουνών

                                    αργοκυλά η ροή του 

                                    στη χλαλοή των πόλεων

                                    καλπάζει, λαχανιάζει

                                    ξοδεύεται εδώ κι εκεί

                                    άσκοπα σπαταλιέται

                                    μα πριν καλά το νιώσεις 

                                    η κλεψύδρα αδειάζει.

-Στην ενότητα που φέρει, μεταφορικά κατά τα λοιπά, τον γενικό τίτλο της συλλογής, είναι ολοφάνερη η αγάπη σας για τη φύση. Αισθάνεσθε πραγματικά την ανάγκη να μοιραστείτε την αίσθηση που σας προκαλεί η ομορφιά της;

Είναι όπως το λέτε. Και στον ‘’Χρόνο πλοηγό’’ εκφράστηκε σε αρκετά ποιήματα η αγάπη αυτή, όπως και η μικρότητά μας απέναντι στη δύναμη της Φύσης. Εκεί μάλιστα αποκαλούσα τη Φύση μητέρα, θέλοντας να τονίσω την ανακουφιστική της επενέργεια πάνω μου. Στην ‘’Εποχική χλωρίδα’’ οι αναφορές μου στη Φύση συνδέονται περισσότερο με την αγάπη μου για τα δέντρα, τα φυτά, την ατμόσφαιρα των εποχών. Και σ’ αυτή τη συλλογή εμμένω σταθερά πάντως, πέρα από την υλική, καθαρά χρηστική, στην ψυχαγωγική συμβολή της Φύσης στη ζωή όλων μας. Στα χρόνια της ψηφιακής εξέλιξης και της αστικοποίησης, που μας έχουν απομακρύνει από αυτή με όλες τις γνωστές συνέπειες, προτείνω να επανεξετάσουμε και να αναβαθμίσουμε τις σχέσεις μας μαζί της.

-Στην τελευταία ενότητα με τίτλο ‘’Αναστοχασμοί’’ είστε εκ των πραγμάτων αυτοαναφορική, εξομολογείστε ενταφιασμούς απογοητεύσεων, προδοσίες, ματαιώσεις, κι όμως υμνείτε τη φιλία. Εσείς αισθάνεσθε φάρος δίχως προσδοκία ανταπόδοσης ή επαίνου;

Το ποίημα ‘’Φάροι’’, στο οποίο αναφέρεστε, γράφτηκε την Παγκόσμια Ημέρα Φάρων. Οι φάροι, ειδικά εκείνοι οι παλιοί, παραδοσιακού τύπου, ασκούν μια ιδιαίτερη έλξη πάνω μου, τους παρατηρώ, τους φωτογραφίζω και τους θαυμάζω όπου τους συναντώ. Πολύ εύκολα βέβαια από την κυριολεξία περνάει κάποιος στη μεταφορική σημασία. Η τελική μορφή του ποιήματος συνδέεται και με τους στίχους του αρχαιότερου γνωστού τραγουδιού παγκοσμίως, του Σείκιλου από τις Τράλλεις της Μικράς Ασίας, που λέει: ‘’Όσο ζεις να λάμπεις, καθόλου μη λυπάσαι, για λίγο διαρκεί η ζωή, ο χρόνος απαιτεί την πληρωμή του’’. Προφανώς οι ‘’Φάροι’’ αφορούν όλους εκείνους τους ανθρώπους που ανακαλούμε τη συμπεριφορά, τη στάση τους, τον τρόπο ζωής τους, τις ιδέες τους ως μια πυξίδα στη ζωή, ως στήριγμά μας στα δύσκολα. Προσωπικά, είχα την τύχη να συναντήσω τέτοιους ανθρώπους, κάτι που διαφαίνεται και στο ποίημα ‘’Οι φίλες μου’’, και ίσως κάποιες φορές να υπήρξα κι εγώ για άλλους ένα τέτοιο παράδειγμα.

                    ΑΥΤΟΕΠΑΙΝΟΣ

                                   Ας το παραδεχτώ, λοιπόν,

                                  έχω ταλέντο στην εξιδανίκευση

                                  ενταφιάζω απογοητεύσεις

                                  εξαπατήσεις, ψευδαισθήσεις 

                                  όσο κι αν μου κόστισαν.

                                 Μπορώ επομένως, να αυτοεπαινεθώ

                                 που συνεχίζω να υποδέχομαι 

                                 με θέρμη πάντα κι ενθουσιασμό

                                 νέα πρόσωπα και σχέδια

                                 κι ας δείχνω ανεπίδεκτη μαθήσεως

–Μπορείτε να αναφέρετε μια εμπειρία σας μέσα από την οποία διαπιστώσατε τη δύναμη της γλώσσας;

Τη δύναμη της γλώσσας τη διαπιστώνω κάθε φορά που αυτή απηχεί απέναντι στον οποιοδήποτε συνομιλητή γνωστό ή άγνωστο, σεβασμό, ανοχή, ευγένεια. Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν τον τρόπο να κάμπτουν πολλές φορές ακόμη και προκατειλημμένους ή εχθρικούς δέκτες, να ισορροπούν τα πράγματα και να εξομαλύνουν αντιθέσεις.

Σας ευχαριστώ θερμά κυρία Μανάκη για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω   για την νέα ποιητική μου συλλογή και για την όμορφη κι ενδιαφέρουσα, ελπίζω, για  τους αναγνώστες του αγαπημένου περιοδικού Φράκταλ, κουβέντα.