Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

 

Πέρα από την λήψη των φαρμάκων και την τακτική  επικοινωνία με το γιατρό, υπάρχουν αρκετά ακόμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για τον έλεγχο της νόσου και τα θέματα που προκύπτουν από αυτήν.

 

Το άσθμα είναι μία από τις πιο συχνές χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού με εξάρσεις και υφέσεις. Περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν σε όλο τον κόσμο, ενώ η συχνότητά του έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.  Όπως  δείχνουν τα νέα επιδημιολογικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν από την Ομάδα Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ΕΠΕ) στη διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου: Συνήθως, η αρχική εκδήλωση των συμπτωμάτων του άσθματος γίνεται στην παιδική ή νεαρή ηλικία και είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού κληρονομικής προδιάθεσης και επίδρασης του περιβάλλοντος. Μπορεί, δηλαδή, κάποιος να γεννηθεί με τάση να κάνει άσθμα και να το εκδηλώσει επειδή θα εκτεθεί σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως διάφορα μικρόβια, αλλεργιογόνες ουσίες, καπνό κλπ. Ας δούμε όμως τις απαντήσεις των ειδικών για το που οφείλεται η έξαρση της νόσου, αλλά και πως αντιμετωπίζεται αυτός ο γνωστός και συνάμα άγνωστος εχθρός της υγείας, που ακούει στο όνομα «άσθμα».

Τι πρέπει να γνωρίζω για το άσθμα;

Το άσθμα, είναι μια φλεγμονή του βλεννογόνου, των βρόγχων. Οι βρόγχοι είναι οι «σωλήνες» μέσω των οποίων μεταφέρεται το οξυγόνο στους πνεύμονες, ενώ ο βλεννογόνος, είναι το λεπτό στρώμα που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βρόγχων. Το πρόβλημα του άσθματος, που συχνά παρουσιάζεται από τη βρεφική ακόμα ηλικία, μπορεί να εμφανιστεί ταυτόχρονα  με ένα κοινό κρυολόγημα, ή άλλη ασθένεια του αναπνευστικού, συνήθως την αλλεργική ρινίτιδα.

Γιατί το άσθμα στις μέρες μας, έχει πάρει «επιδημικές» διαστάσεις;

Το άσθμα, που είναι μια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών,  σχετίζεται άμεσα με τη μόλυνση της ατμόσφαιρας, την αλλαγή των καιρικών συνθηκών, λόγο του φαινόμενου «θερμοκηπίου», καθώς και την έκθεση σε πολλούς ακόμα ερεθιστικούς και αλλεργιογόνους παράγοντες. Οι πιο γνωστοί είναι ο καπνός των τσιγάρων και η σκόνη του σπιτιού. Σε αυτήν μάλιστα δίνουν ιδιαίτερη έμφαση και ορισμένες μελέτες που γίνονται τελευταία, για την πρόληψη του άσθματος διεθνώς. Όπως επίσης προκύπτει από την επιστημονική έρευνα, στη συχνότητα εμφάνισης ασθματικών συμπτωμάτων φαίνεται να συμβάλει και η καθιστική ζωή των παιδιών μπροστά στην τηλεόραση, σε έναν υπολογιστή ή σε μια παιχνιδοκονσόλα. Οι πιθανότεροι λοιπόν λόγοι που συντείνουν στις «επιδημικές» διαστάσεις του άσθματος είναι το περιβάλλον των πόλεων και η απομάκρυνση από τη φύση».

 Ποια συμπτώματα στο παιδί, θα πρέπει να βάλουν τους γονείς σε υποψία;

Σύμφωνα με τους ειδικούς: «Το άσθμα που ταλαιπωρεί κυρίως παιδιά 6-14 ετών, παρουσιάζεται σαν ένα σύνολο συμπτωμάτων, που τα σημαντικότερα είναι ο βήχας, η δυσκολία στην αναπνοή, κυρίως στην εκπνοή (δύσπνια), το βράσιμο στο στήθος. Πολλές φορές πριν από την εμφάνιση του άσθματος , προηγούνται κάποια προειδοποιητικά σημάδια όπως: Πονοκέφαλος, φταρνίσματα, βάρος στο στομάχι. Στα νήπια, το άσθμα συνήθως εμφανίζεται με βήχα κατά το παιγνίδι, το κλάμα, ή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συμπτώματα μπορεί επίσης να εμφανιστούν και κατά τη διάρκεια ενός κοινού κρυολογήματος ή μετά την έκθεση του παιδιού σε καπνό από τσιγάρο.

Δώστε λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή, εάν απαντήσετε θετικά σε μία ή και περισσότερες από τις παρακάτω ερωτήσεις, γιατί το πιθανότερο είναι το παιδί σας να πάσχει από άσθμα.

• Έχει έντονο και επίμονο βήχα τη νύχτα ή τα ξημερώματα;
• Εμφανίζει βήχα έπειτα από σωματική άσκηση;
• Βήχει και λαχανιάζει εύκολα ενώ παίζει ή τρέχει;
• Aκούτε την αναπνοή του να σφυρίζει ή το στήθος του να «βράζει»;
• Ξυπνάει το βράδυ με βάρος στο στήθος ή δύσπνοια;
• Kουράζεται εύκολα όταν προχωράει βιαστικά ή ανεβαίνει σκάλες;

 

Πως θα μάθω ότι σίγουρα έχει άσθμα;

Εφόσον ο γιατρός υποπτευθεί πρόβλημα άσθματος, μια απλή εξέταση που λέγεται σπιρομέτρηση, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη διάγνωση, καθώς βοηθά να αξιολογηθεί η δύναμη της εκπνοής. Και βέβαια, τα παιδιά, χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή στη διάγνωση, γιατί πολλές φορές οι γονείς συγχέουν τα συμπτώματα του άσθματος με αυτά μιας ίωσης, με αποτέλεσμα να μην τους γίνεται σωστή θεραπεία. Μια συνηθισμένη π.χ ίωση στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει έντονο βήχα, «σφύριγμα» στην αναπνοή ή «βράσιμο» στο στήθος, αλλά στα ασθματικά παιδιά τα συμπτώματα αυτά επιμένουν συνήθως για εβδομάδες αφού περάσει η ίωση και πέσει ο πυρετός, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αξιολογούνται σωστά».
Η θεραπεία, περιλαμβάνει γενικά και ειδικά μέτρα. Στα γενικά ανήκουν η αποφυγή των αλλεργιογόνων και η έκθεση σε ειδικές περιβαλλοντολογικές συνθήκες και ερεθιστικούς παράγοντες . Στα   ειδικά μέτρα περιλαμβάνονται τα φάρμακα, που συνήθως δίνονται με τη μορφή εισπνοών και διακρίνονται σε ρυθμιστικά και ανακουφιστικά.

Πως θα βοηθήσω το παιδί μου σε περίπτωση κρίσης;

• Η πιο κατάλληλη στάση για να ξεπεραστεί μια ασθματική κρίση είναι: Να βάλετε το παιδί να καθίσει με τους αγκώνες στα γόνατα ή καβαλικευτά σε μια καρέκλα με τους αγκώνες και τους βραχίονες ακουμπισμένους στην πλάτη της καρέκλας.
• Η αναπνευστική λειτουργία θα επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα πιο γρήγορα, αν αναπνέει ήρεμα ή τη στιγμή της εκπνοής το πιέσετε ελαφρά στην κοιλιά.
• Η εκπνοή πρέπει να γίνεται με το στόμα κλειστό.

Μπορεί το ασθματικό παιδί να ασχοληθεί με κάποιο σπορ;

Τα σπορ βοηθούν όχι μόνο στην ελάττωση των κρίσεων του άσθματος αλλά και στην βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας. Όμως καλό είναι για το σπόρ που επιθυμεί να ακολουθήσει το ασθματικό παιδί, να συμβουλεύεστε πρώτα το γιατρό. Η ιππασία π.x, απαγορεύεται, για τον κίνδυνο αναπτύξεως αλλεργίας στο τρίχωμα του αλόγου. Επίσης δεν συνιστώνται η υποβρύχια κατάδυση, το σκι και το ποδόσφαιρο.

Αντίθετα το βόλεϊ, το τένις, το χάντμπολ, η σουηδική γυμναστική (ενόργανη), το ράγκμυ, το καράτε, η αναρρίχηση, η υδατοσφαίριση (πόλο) ωφελούν. Η κολύμβηση είναι επίσης ένα από τα κατάλληλα σπορ για το άσθμα, γιατί βοηθά στην καλή λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. Όμως αν γίνεται στην πισίνα, χρειάζεται έλεγχος στο χλώριο, το οποίο υπάρχει σε σημαντικές ποσότητες σε αρκετές πισίνες.

Να θυμάστε:

Oι κυριότεροι περιβαλλοντικοί παράγοντες που ευθύνονται για την αύξηση της έντασης των συμπτωμάτων στα παιδιά αλλά και σε άτομα με προδιάθεση άσθματος γενικότερα, είναι:

• Η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Αλλεργιογόνα της ατμόσφαιρας (π.χ. η γύρη των λουλουδιών).
• Ο κρύος αέρας.
• Το περιβάλλον των σύγχρονων κατοικιών.
• Μύκητες, ακάρεα και οικιακή σκόνη
• Η υγρασία.
• Ο καπνός του τσιγάρου.
• Ουσίες που περιέχονται σε υλικά από τα οποία κατασκευάζονται τα σύγχρονα σπίτια (π.χ. βαφές).
• Ουσίες που περιέχονται σε αρώματα, προϊόντα καθαρισμού σπιτιού κ.α.

 

 Αποκαλυπτική η διεθνής «χαρτογράφηση» του εχθρού.

Η μεγάλη μελέτη ISAAC («International Study of Asthma and Allergies in Childhood») που βασίστηκε σε παρακολούθηση 13χρονων και 14χρονων παιδιών από 56 χώρες και εξάχρονων και επτάχρονων παιδιών από 38 χώρες έδειξε ασθματικά συμπτώματα που έφθαναν ως και στο 32%.

* Η συχνότητα εμφάνισης ασθματικών συμπτωμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής των παιδιών ήταν της τάξεως του 23,7% (27,6% στα αγόρια και 20,4% στα κορίτσια)­ συγχρόνως το 25% των αγοριών και το 21% των κοριτσιών φάνηκε ότι πάσχουν από χρόνια αλλεργική ρινίτιδα.

* Όπως προέκυψε από τη μελέτη το αυξημένο βάρος και η καθιστική ζωή συνδέονται με το άσθμα κυρίως στα αγόρια. Συγκεκριμένα ένα και μόνο επιπλέον κιλό στη ζυγαριά φάνηκε να σχετίζεται με αυξημένες κατά 13% πιθανότητες εμφάνισης ασθματικών συμπτωμάτων, ανεξαρτήτως του ύψους του παιδιού και άλλων παραμέτρων.

Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο «γκρίζα», αν λάβετε υπόψη σας και το παρακάτω εύρημα: αύξηση μιας ώρας στην τηλεθέαση ή στην ενασχόληση με βιντεοπαιχνίδια φάνηκε να μεταφράζεται σε αύξηση των πιθανοτήτων για άσθμα κατά 10%.

* Μια άλλη άκρως ενδιαφέρουσα επισήμανση των ειδικών αφορά το είδος των τροφών που καταναλώνουν τα παιδιά και επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη ουσία η οποία περιέχεται σε πλήθος τροφίμων και ποτών, κυρίως αναψυκτικών ως συντηρητικό: πρόκειται για το διοξείδιο του θείου (Ε220). Η ανάλυση σχετικά με το καθημερινό «μενού» των μικρών εθελοντών μαρτύρησε ότι τροφές και ποτά που περιέχουν το συγκεκριμένο συντηρητικό φαίνεται να ενισχύουν την εμφάνιση ασθματικών συμπτωμάτων.

* Αντιθέτως η κατανάλωση ισοτονικών ποτών (καταναλώνονται κυρίως από αθλητές, καθώς περιέχουν σε υψηλές ποσότητες πολύτιμες βιταμίνες και μέταλλα) παρουσιάστηκε να σχετίζεται με μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης των συμπτωμάτων του άσθματος.

Το άσθμα στην Ελλάδα

* Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ΕΠΕ, 800.000  υπολογίζονται οι ασθενείς με άσθμα στην Ελλάδα.   

* «Μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά που εμφανίζονται στην Αττική και στη Νοτιοδυτική και Νότια Ελλάδα» αναφέρει ο Πνευμονολόγος, Επιμελητής Α’ του Νοσοκομείου «Σωτηρία», Λ. Ζέρβας.

* Συγκεκριμένα, στο χάρτη της γεωγραφικής κατανομή της νόσου, φαίνεται ότι το άσθμα είναι συχνότερο στην Αττική, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, με μικρότερα ποσοστά να παρατηρούνται στη Βόρεια Ελλάδα και τις νησιωτικές περιοχές της χώρας.

* Οι διαφορές αυτές πιθανώς οφείλονται στις κλιματολογικές συνθήκες των διαφόρων περιοχών αλλά και τη διαφορετική έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες και αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος.

 

Ενημερωτική ιστοσελίδα

Για να έχετε έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση σε ότι αφορά   την αντιμετώπισή της νόσου, αλλά και απαντήσεις σε πρακτικά θέματα που προκύπτουν από αυτήν, σερφάρετε στο www.myasthma.gr. που για μια 10ετία περίπου αποτελεί σημαντική πηγή πληροφόρησης για το ευρύ κοινό, τους ασθενείς με άσθμα και τους γονείς με παιδιά που πάσχουν από άσθμα. Την ιστοσελίδα δημιούργησαν γιατροί – μέλη της ομάδας άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας με στόχο να «ενημερώνουν τον κόσμο με τα πιο έγκυρα και πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα  για το άσθμα σε μια εποχή που η παραπληροφόρηση για ιατρικά θέματα στα μέσα ενημέρωσης, ειδικά διαδικτυακά, έχει κορυφωθεί».

* Εισηγητές στη Συνέντευξη Τύπου με θέμα «Ενημερώσου σωστά για το άσθμα»,  ήταν ο κ. Στυλιανός Λουκίδης, Πρόεδρος της Ε.Π.Ε., Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, ο κ. Πέτρος Μπακάκος, Καθηγητής Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, η κα Εύη Ορφανού, Αν. Γραμματέας ΔΣ Ένωση Ασθενών Ελλάδας, ο κ. Κωνσταντίνος Σάμιτας Πνευμονολόγος, Επιμελητής Β’ ΕΣΥ της 7ης Πνευμονολογικής Κλινικής ΓΝΝΘΑ η «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», και η κα Έυα Φούκα, Πνευμονολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ, ΓΝΘ «Γεώργιος Παπανικολάου».