Fractal
Home / ΑΠΟΨΕΙΣ / Οι μετανάστες και η περίπτωση της Λαμπεντούζα
18/07/2023, 8:30 μμ

Οι μετανάστες και η περίπτωση της Λαμπεντούζα

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

 

Η διαδικασία ταυτοποίησης των νεκρών και ο σεβασμός της ψυχικής υγείας των ζωντανών μεταναστών, για να συνεχίσουμε από τα προηγούμενα άρθρα, δεν ήταν ούτε είναι, πάντα, απλή υπόθεση. Το 2015, ένα άλλο σκάφος μεταναστών βυθίστηκε μεταξύ Λιβύης και Λαμπεντούζα. Το σκάφος, ένα αλιευτικό είκοσι μέτρων, μετέφερε τον απίστευτο αριθμό των χιλίων περίπου ανθρώπων. Η Ιταλία συνέλαβε τους διακινητές, οι οποίοι είχαν χρεώσει τον κάθε  μεταφερόμενο το λιγότερο με χίλια δολάρια για το πέρασμα της θάλασσας, αλλά με επιπλέον χρήματα αν επιθυμούσαν σωσίβια, ενώ είχαν σημαδέψει δεόντως  όσους έφεραν αντιρρήσεις επ’ αυτού.  Ένα χρόνο μετά τη βύθιση του σκάφους, η Ιταλία κατάφερε και το ανέσυρε από τη θάλασσα και το ρυμούλκησε σε μια κοινότητα της επαρχίας των Συρακουσών. Η Ειδική Υπηρεσία για Αγνοούμενους ζήτησε από το εργαστήριο της Καττάνεο και από άλλα πανεπιστήμια να πραγματοποιήσουν αυτοψίες στις σορούς των νεκρών πριν αυτές τοποθετηθούν σε φέρετρα και θαφτούν. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι είχαν στριμωχτεί στο πλοίο  θύμιζε εικόνες που είχαμε δει από δουλεμπορικά πλοία. Τα θύματα προέρχονταν από τη Σενεγάλη, το Μάλι, την Ακτή Ελεφαντοστού, το Μπαγκλαντές και αλλού, αλλά το σπουδαιότερο ήταν ότι  τα μισά βρίσκονταν στη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους. Η ομάδα της Ιταλίδας ιατροδικαστού παρατήρησε αρκετούς επιβάτες με μικρές πλαστικές σακούλες, και σύντομα έμαθε ότι μετέφεραν μαζί χώμα από τις χώρες καταγωγής τους. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού συνεργάστηκε με το εργαστήριό της για να πάρει το γενετικό προφίλ από εκατόν είκοσι οικογένειες και ταυτόχρονα συνεντεύξεις από επιζώντες, ανθρώπους που προσπάθησαν να επιβιβαστούν στο πλοίο αλλά τους απέρριψαν, καθώς και από λαθρέμπορους. Όμως η ταυτοποίηση ήταν πιο δύσκολη στην πρακτική της από ότι στο ναυάγιο της Λαμπεντούζα. Επειδή το σκάφος βρισκόταν κάτω από το νερό για ένα χρόνο, τα πρόσωπα στα περισσότερα των θυμάτων είχαν αλλοιωθεί και ορισμένα από τα εναπομείναντα λείψανά τους είχαν αναμιχθεί, καθιστώντας δύσκολη την εξέταση DNA. Το εργαστήριο, δυστυχώς, αναγνώρισε μόλις έξι άτομα από το ναυάγιο. Το 2013, μια εβδομάδα μετά το ναυάγιο της 3ης Οκτωβρίου, ένα άλλο σκάφος είχε βυθιστεί στα χωρικά ύδατα της Μάλτας, όπου κάπου τριακόσιοι Σύριοι μετανάστες, πολλοί από αυτούς μικρά παιδιά, πνίγηκαν. Αξιωματικοί της ιταλικής ακτοφυλακής κατηγορήθηκαν γι’ αυτό και συνελήφθησαν επειδή δεν βοήθησαν τους μισοπνιγμένους μετανάστες, παρά το γεγονός ότι δέχθηκαν πολλές επείγουσες κλήσεις κινδύνου. Η υπόθεση δεν οδηγήθηκε ποτέ σε δίκη, και η παραγραφή των κατηγοριών έληξε το 2022. Η Ιταλία κατηγορούσε γι’ αυτό τη Μάλτα, ενώ αυτή με τη σειρά της την Ιταλία, και φυσικά πρακτικά η αντέγκληση δεν οδήγησε πουθενά!

Το νησί της Λαμπεντούζα από γεωγραφικής σκοπιάς βρίσκεται μια δύσκολη και ευαίσθητη θέση, αφού είναι ταυτόχρονα δημοφιλής προορισμός διακοπών, λόγω των παραλιών με λευκή άμμο, και πρώτη στάση για τους μετανάστες που διασχίζουν τη Μεσόγειο, επειδή είναι το κοντινότερο ιταλικό σημείο προς τα βόρεια παράλια της Αφρικής. Σε ένα νεκροταφείο  οι μετανάστες θάβονται σε τάφους χωρίς σήμανση, ενώ λουλούδια από τους κατοίκους της πόλης στολίζουν αρκετές ταφόπλακες. Πολλοί ακτιβιστές πιέζουν τους τοπικούς πολιτικούς ηγέτες να μνημονεύσουν τους θανάτους των αγνώστων. Για περίπου έξι μήνες, οι Ιταλοί πολιτικοί και τα μέσα ενημέρωσης της χώρας έδειχναν συμπόνια για τους θανάτους μεταναστών. Αλλά στη συνέχεια η προσοχή τους περιπλανήθηκε αλλού. Κάθε Οκτώβριο, διοργανώνεται ένα Σαββατοκύριακο εκδηλώσεων στο νησί για να διατηρήσει το περιστατικό στην εθνική μνήμη και στο οποίο επιζώντες και συγγενείς των αγνοουμένων, έρχονται συγκινημένοι στο νησί. Η πραγματικότητα όμως δεν παύει να είναι σκληρή, αφού η πλειονότητα των μεταναστών, βρίσκεται βαθιά στη θάλασσα και η ιταλική κυβέρνηση δεν επιθυμεί προφανώς να δαπανήσει χρήματα για ανάσυρση. Σύμφωνα με λογικές εκτιμήσεις, μόνο το 13% των πτωμάτων των μεταναστών που έχασαν τη ζωή τους σε ταξίδια μεταξύ 2014 και 2019, καθ’ οδόν προς την Ιταλία, έχουν ανασυρθεί, ενώ τα υπόλοιπα είτε βρίσκονται ακόμη στον βυθό της Μεσογείου, ή αποσυντίθενται στις αφιλόξενες ερήμους της Βόρειας Αφρικής. Αλλά δεν αποκλείεται και κάποιοι να βρίσκονται ήδη στην Ευρώπη. Η Καττάνεο πιστεύει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα έπρεπε να αναγκαστούν να ανασύρουν τα πτώματα των μεταναστών από τα νερά τους και να πληρώσουν για αυτοψίες, εξερευνήσεις και εξετάσεις DNA. Οι χώρες θα πρέπει στη συνέχεια να αποθηκεύουν αυτές τις πληροφορίες σε συγκεκριμένη βάση δεδομένων. Αυτές οι χώρες δεν έχουν αντιμετωπίσει πρόβλημα αγνοουμένων σε αυτό το επίπεδο από τα Βαλκάνια ή τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε αυτοί οι μηχανισμοί, για να είμαστε δίκαιοι, δεν υπάρχουν, λένε, πολλοί της Διεθνούς Επιτροπής των  Αγνοούμενων, αλλά κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει για την περίπτωση της Ελλάδας. Η ανέλκυση ενός σκάφους από το νερό κόστισε στην Ιταλία κάπου δέκα εκατομμύρια ευρώ, ενώ η ανέλκυση, βεβαίως, περισσότερων σκαφών θα μπορούσε να είναι από κάθε πλευρά απαγορευτικά δαπανηρή για όλες τις χώρες. Συντηρητικοί πολιτικοί έχουν εκφράσει την άποψη  ότι οι μετανάστες διασχίζουν τη θάλασσα με δική τους επιλογή και γνωρίζουν τις πιθανές συνέπειες. Πολλοί ισχυρίζονται πως είναι προτιμότερο τα όποια διαθέσιμα χρήματα να δαπανηθούν σε προσπάθειες για την πρόληψη της μετανάστευσης ευθύς εξαρχής, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων στην ανάπτυξη της υποσαχάριας Αφρικής και της συνέχισης των συνεργασιών με τη λιβυκή ακτοφυλακή για να σταματήσουν οι παράνομοι, κατ’ ουσίαν, μετανάστες να κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα συνεχίζει να σαρώνει την Ευρώπη. ‘Σταματήστε τις αποβιβάσεις’ ήταν ένα δημοφιλές σύνθημα κατά τη διάρκεια των εκλογών στην Ιταλία πέρυσι, στις οποίες η Τζώρτζια Μελόνι, μια εθνικίστρια ακραίων πολιτικών πεποιθήσεων, εξελέγη πρωθυπουργός. ‘Η Ιταλία δεν μπορεί να δεχτεί δεκάδες χιλιάδες μετανάστες που φέρνουν μόνο προβλήματα’, δήλωσε ο Ματέο Σαλβίνι, πρώην υπουργός Εσωτερικών, λίγες ημέρες πριν από μια πρόσφατη επίσκεψή του στη Λαμπεντούζα. ‘Η Ιταλία δεν είναι ο καταυλισμός προσφύγων της Ευρώπης’.

Όταν τα ρωσικά στρατεύματα είχαν εισβάλει στην Ουκρανία την περασμένη άνοιξη, η Ευρώπη είχε υπάρξει εξαιρετικά φιλόξενη στους πρόσφυγες. Η Γερμανία και η Αυστρία προσέφεραν δωρεάν διαδρομές με το τραίνο και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ενεργοποιήσει, για πρώτη φορά, οδηγία προσωρινής προστασίας, η οποία επέτρεπε στους Ουκρανούς πρόσφυγες να παραμείνουν στην Ευρώπη για τουλάχιστον ένα χρόνο, με δικαίωμα εργασίας και χρήσης των ανάλογων κοινωνικών υπηρεσιών. Αυτό προφανώς γίνεται για τους Ουκρανούς επειδή είναι Ουκρανοί και όχι υποσαχάριοι Αφρικανοί, δηλώνουν πολλοί, ενώ άλλοι πως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η καταγωγή τους είναι ο κρίσιμος και αποφασιστικός παράγοντας. Η κρίση των αγνοούμενων μεταναστών, φυσικά δεν περιορίζεται στην Ευρώπη. Τα λείψανα εκατοντάδων νεκρών μεταναστών βρίσκονται στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού κάθε χρόνο, και οι οικογένειες βασίζονται σε εθελοντές για να συνθέσουν την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων. Όσοι έχουν επισκεφτεί, ανάμεσα τους οποίους είναι και ο γράφων, την συνοριακή πόλη Νογκάλες στο νότια σύνορα της Πολιτείας της Αριζόνα με το Μεξικό, γνωρίζουν καλά τι λαμβάνει χώρα  εκεί, εδώ και πολλά χρόνια.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top