Fractal
Home / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / Μάθηση για τη Ζωή, ένα Σχέδιο που δεν Τελειώνει..
09/03/2021, 10:10 μμ

Μάθηση για τη Ζωή, ένα Σχέδιο που δεν Τελειώνει..

Γράφει ο Χρήστος Δούκας //

 

 

 

 

Τί νόημα έχει να συζητάμε για Σχέδια, Μεταρρυθμίσεις και Αλλαγές, όταν όλοι είναι (δηλώνουν) υπέρ, όταν η «απουσία σχεδίου», «συνεκτικού» και  «ολοκληρωμένου», είναι η πιο εύκολη κριτική που μπορεί να  ασκήσει κανείς σήμερα; Δε βγαίνει συμπέρασμα,  τί να λέμε τώρα, εκτός αν..

 

Εκτός αν  το δούμε διαφορετικά, αν μια άλλη τάξη πραγμάτων αναδύεται, αν κάτι άλλο διακυβεύεται, αν..

Εδώ ξεκινάει το ταξίδι  ενός υποθετικού Σχεδίου Μάθησης για τη Ζωή, που μέσα σε τόσες αντιξοότητες, θέλει να ξανασυνδεθεί με τις πηγές ζωής. Να ενοποιεί αντί να κατακερματίζει, να αναδεικνύει τη μοναδικότητα των γνωστικών χώρων  χωρίς να χάνεται ο συνδετικός ιστός. Που επιδιώκει τη διαλογική-συμμετοχική μάθηση αντί μιας αφυδατωμένης, σωρευτικής-μεταδοτικής.

Πρόκειται για ένα  Σχέδιο μιας μάχης που δεν έχει κερδηθεί, αλλά και δεν έχει χαθεί οριστικά, που στοιχίζει όμως όλο και περισσότερο ανάμεσα σε εκείνους που μένουν πίσω, «καταδικασμένοι»  να «ακολουθούν», έναντι των ελίτ της «αριστείας» που προορίζονται  να «καθοδηγούν».

Ύστερα το μακρύ  ταξίδι σε  γνωστά και άγνωστα μέρη, σε χώρους εργασίας, προσωπικής, κοινωνικής ζωής. Τώρα όλοι μπροστά στις οθόνες. Τώρα τα νοήματα  παράγονται και διαδίδονται  μέσω σύνθετων αρχιτεκτονικών  γραπτών-προφορικών-εικονικών «γραμματισμών».  Γραμματισμοί-διαβατήρια για  μεταβάσεις σε διαφορετικές καταστάσεις και περιβάλλοντα.

Είναι ένα Σχέδιο που θέλει  να ενσωματώσει τους «πολυτροπικούς εγγραμματισμούς» διαμόρφωσης νοημάτων. Τις ικανότητες, στάσεις, αξίες μιας Δια Βίου Διαπαιδαγώγησης  σε κάθε χώρο, σε όλη τη διάρκεια της ζωής, σε διαφορετικά περιβάλλοντα, εκεί όπου ζωή και μάθηση συναντώνται.

Αλλά είναι ένα Σχέδιο που δεν μπορεί να προβλέψει τα πάντα. Συχνά συναντά αστάθμητους παράγοντες, αναπάντεχα γεγονότα, τυχαίες, παράξενες καταστάσεις. Και εκεί που παλαιότερα δίνονταν μάχες για εξάλειψη από αιφνιδιασμούς και  ενδείξεις κινδύνου, για μια ακύμαντη ζωή, σε μια γραμμή «Προόδου»,  τώρα συμβαίνουν απρόβλεπτες εξελίξεις «εκτός ελέγχου», ή και μη ελέγξιμες»

Αβεβαιότητα; Αν υπάρχει, κατά την περίφημη Αρχή της Αβεβαιότητας (Απροσδιοριστίας), αυτή δεν  είναι μόνο αποτέλεσμα εσωτερικών τρόπων σκέψης, αλλά  μια αβεβαιότητα που ενυπάρχει στην ίδια τη ζωή. Ούτε κάποια παρέκκλιση, αλλά αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, όπως διδάσκουν τα παραδείγματα  από τη Θεωρία του Χάους όπου αντί για ισορροπία, τα συστήματα οδηγούνται συχνά σε απροσδόκητες διακυμάνσεις, κάποτε  μπορεί να οδηγήσουν σε ανώτερες συνθέσεις και ξανά πάλι επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο, ένα εκκρεμές μεταξύ ισορροπίας και μη ισορροπίας, μεταξύ αντίρροπων δυνάμεων  ασφάλειας-ελευθερίας, διαφορετικότητας-συνοχής, ατομικού-συλλογικού και λοιπά και  λοιπά..

Μιλάμε για φαινόμενα που συγκλονίζουν την εποχή:  Από την κλιματική αλλαγή, την πανδημία, τις οικονομικές καταρρεύσεις και ανισότητες, μέχρι τις απρόβλεπτες, μοιραίες διακυμάνσεις στην προσωπική ζωή, όλα διαμηνύουν ότι ο κανόνας δεν είναι πάντα η «κανονικότητα»  όπως την έχουμε μάθει, αλλά κάποτε η «μη-κανονικότητα» Η τάξη και ο κανόνας δεν είναι πάντα ο κανόνας, αλλά πολλές  φορές η τύχη, η εξαίρεση, η ασυνέχεια.. Και στις οποίες το προέχον δεν είναι μόνο η διαχείριση του υπάρχοντος σαν μια «λογική» αλυσίδα δράσεων, αλλά η θέσπιση νέων κανόνων.

Ας σταματήσουμε  λοιπόν να λέμε: «Αυτά συμβαίνουν κάθε δέκα χρόνια», «είναι ακραία φαινόμενα», «συγκριτικά υπερέχουμε» και άλλα παρόμοια. Και αν αναζητούνται κάποτε εξιλαστήρια θύματα, ας σκεφτούμε το προέχον, την αλλαγή στη δομή των πραγμάτων που παράγει θύτες και θύματα, ακόμα και  από τις καλύτερες προθέσεις

Όπως και νάχει, πριν αναφωνήσει κανείς όπως στο έργο του Σαίξπηρ «though this be madness, yet there is method in’t”, πριν αρχίσει να ξορκίζεται το απρόβλεπτο με «λογικά» και μη λογικά στερεότυπα, ας θεωρηθεί η αβεβαιότητα  συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης, ώστε να αντιδράσουμε με μικρότερο ρίσκο. Δεν είναι ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε, μπορούμε να προσπαθήσουμε να υπολογίσουμε το κόστος αλλά μόνο πιθανοκρατικά, δηλαδή δεν είμαστε ποτέ βέβαιοι πώς θα καταλήξουν τα πράγματα.

Είναι ένα Σχέδιο που πρέπει να συλλογιστεί όλα αυτά, όχι για να συμμορφωθεί  με όποιους κανόνες, αλλά να γνωρίζει να αλλάζει τους κανόνες. Αλλά με τόσες επιφυλάξεις και προαπαιτούμενα, πώς μπορεί να γίνει ένα πειστικό, ευέλικτο Σχέδιο;

Πιθανόν να σκεφτούμε ότι   κανένα Σχέδιο δεν μπορεί να αφομοιώσει τις αλλαγές, δίχως μια αναθεώρηση των νοηματικών πλαισίων και αυτό, όπως γνωρίζουμε από τον  Κουν, είναι το πιο «ανατρεπτικό» από όλες τις προκλήσεις. Μήπως τελικά έχει μεγαλύτερη σημασία ένα Σχέδιο που είναι περισσότερο από πρόγραμμα ένας τρόπος σκέψης για αυτά που θέλουμε να κάνουμε, να μάθουμε, να διδάξουμε;

Αν βρισκόμαστε σε ένα κόσμο που συνυπάρχει το αναπάντεχο-προβλέψιμο και  το τυχαίο-αναγκαστικό, τότε αξία έχει όχι μόνο να δρας όταν γνωρίζεις, αλλά να ενεργείς όταν δεν γνωρίζεις, όταν ο κόσμος αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα αντί ως έτοιμη λύση και όπου η ταχύτητα ανάδρασης έχει ίδια η μεγαλύτερη αξία με την πρόβλεψη.

Το σκεπτικό αυτό, ίσως δίνει  μια πιθανή απάντηση στο διαχρονικό ερώτημα της «Εκπαίδευσης σαν προετοιμασία της ζωής»: Να μπορείς να ζεις με την αβεβαιότητα και αμφιβολία, χωρίς μονόδρομους, με πολλές διαβάσεις ανοχής, διαφορετικότητας, ανατροπών, που στηρίζονται όχι σε ένα μονολιθικό πρόγραμμα, αλλά στη διασταύρωση πολλών προγραμμάτων..

Κάτι άλλο διακυβεύεται εδώ. Φαίνεται ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο μιας  άλλης, όχι πλήρως εξερευνημένης περιοχής, όπου το θέμα δεν είναι οι αλλαγές καθαυτές, αλλά η «μετα-αλλαγή» δηλ η αλλαγή στον τρόπο που η κατάσταση αλλάζει, οι επιδράσεις… Κύριο μέλημα είναι μια ανοικτή διαδικασία μετασχηματισμών που ξέρει τους περιορισμούς και αρνείται κάθε ανώριμο, στατικό εγκλεισμό. Παροτρύνει, αλλά δεν επιβάλει.

Είναι ένα Σχέδιο που θέλει να αλλάξει τα πράγματα. Να συνομιλήσει με τα σχολεία, την εργασία, τους κοινωνικούς χώρους, τον εαυτό μας. Θέλει να αποκτήσει  Ανθρώπινο Πρόσωπο, Κοινωνική Υπόσταση..

 

 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top