☆ Ο Κώστας Βούλγαρης στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Κώστας Βούλγαρης
Για το βιβλίο μου Η Νικηταρού, που τη λένε και Μπετίνα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2023, σελ. 256
Όταν ο βασιλιάς Γεώργιος έρχεται στην Τρίπολη το 1871, για να επιθεωρήσει την πρόοδο των οικοδομικών εργασιών στο θερινό του ανάκτορο, μια γυναίκα πέφτει στο δρόμο, εμπρός από τη βασιλική άμαξα, «φράσσοντας την διέλευσιν του άνακτος διά του ισχνού σαρκίου της», με συνέπεια να καταπατηθεί από τα άλογα και να εκπνεύσει ακαριαίως.
Η ταυτότητά της δεν διακριβώθηκε, λόγω και της παραμόρφωσης που υπέστη το πρόσωπό της από τις οπλές των αλόγων, όμως το σημείο αυτό του δρόμου αποτελεί τοπόσημο της πόλης, «στη Νικηταρού».
Έτσι ξεκίνησα την έρευνά μου σε τοπικές εφημερίδες, απομνημονεύματα και αρχεία, με το ερώτημα εάν επρόκειτο για την Ελισάβετ, μια θρυλική γυναίκα της Επανάστασης, που πολέμησε δίπλα στον Νικηταρά στη μάχη των Δολιανών και τα ίχνη της κυκλοφορούν αδέσποτα μέσα στο χρόνο.
Δισέγγονή της ήταν μια δασκάλα, Ελισάβετ κι αυτή, που όμως τη φώναζαν Μπετίνα και βρέθηκε νεκρή στην Αλεξάντερπλατς του Βερολίνου, το 1933. Ο τάφος της δεν εντοπίστηκε ποτέ, γιατί η πόλη ισοπεδώθηκε από τους βομβαρδισμούς κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Διασώθηκε μόνο ένα ποίημά της, κάποιες μαρτυρίες, αλλά και η εικόνα της, όπως τη ζωγράφισαν οι μαθητές της.
Απόγονή της είναι μια γοητευτική γυναίκα, που ζει ανάμεσά μας και φέρει το ίδιο όνομα, Μπετίνα…
Πρόκειται για την ιστορία του χωριού μου, των Δολιανών Αρκαδίας, ή μάλλον για μια «βιογραφία» ενός ενδιαφέροντος χωριού της ελληνικής επαρχίας, από το 1821 μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα είναι και μια αυτοβιογραφία μου, δηλαδή «αυτοβιογραφία» ενός συγγραφέα μεταμυθοπλασίας. Αλλά είναι και ένα χρονικό της αθηναϊκής ζωής, ιδιαίτερα από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης κι έπειτα, μέσα από τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις που τη σημάδεψαν. Όμως τα ωραία ορεινά χωριά, έρημα πια, τώρα μετατρέπονται σε «χειμερινούς προορισμούς», οπότε ο κύκλος μεταξύ επαρχίας και πρωτεύουσας συνεχίζεται, δημιουργώντας νέες αφηγήσεις. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα οδοιπορικό μέσα στην ιστορία, που πραγματοποιείται με όχημα τη γλώσσα, με συνεκτικό ιστό μια γενεαλογία γυναικών, της Νικηταρούς, της Ελισάβετ, της Μπετίνας, μια απόγονής της, Μπετίνα κι αυτή… Αλλά και πρόσωπα ανδρών συμμετέχουν στην αφήγηση, όπως ο Νικηταράς, ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο Άγγελος Τερζάκης, ο Ανδρέας Παπανδρέου ο Κώστας Λαλιώτης, ο Βάρναλης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Γιάννης Δάλλας, ο Στέφανος Ροζάνης, ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος…
Μυθολογώντας τα πραγματολογικά στοιχεία και αληθολογώντας τα μυθοπλαστικά.
Η μέρα εκείνου του παγωμένου Γενάρη προχωρά μέσα στη σιωπή. Κοιτάζουμε επίμονα τη φωτιά του τζακιού, αποφεύγοντας ο ένας το βλέμμα του άλλου. Έξω αρχίζει να βρέχει, ο αέρας, μανιασμένος, χτυπάει το νερό πάνω στα τζάμια, κι άλλες ώρες περνούν. Σιγά σιγά νυχτώνει, το χωριό αποχωρεί μέσα στο σκοτάδι. Οι δυο μας πλέον, και η φωτιά. Δεν ξέρω πώς, μου ξεφεύγει η πλέον αμήχανη και κοινότοπη ερώτηση:
― «Ωραία δεν είμαστε, Μπετίνα;»
― «Ωραία είναι»
Νιώθω όλη τη συγκατάβαση που περιέχει η απάντησή της, αλλά αποφασίζω να συνεχίσω:
― «Να σου πω κάτι, Μπετίνα;»
― «Ποιος σε εμποδίζει;»
― «Στα βήματά σου έμαθα, ότι η πράξη είναι η αρχή»
― «Έτσι είναι»
― «Κι η θέληση ο τρόπος»
― «Συμφωνώ»
― «Θέλω να σου πω και κάτι άλλο»
― «Το περιμένω από καιρό»
― «Η τέχνη είναι ύψιστη των πράξεων ευλογία»
― «Αμήν»
Πάλι σιωπή, όμως τώρα νιώθω ανακουφισμένος. Έστω κι αν η Μπετίνα δείχνει απόμακρη, όπως πάντα, μια οικειότητα αρχίζει ν’ αχνοφαίνεται…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
H Λίνα Βαλετοπούλου στο εργαστήρι του συγγραφέα
23/04/2024, 9:53 μμ -
✩ Ο Βασίλης Κωστάκης στο Εργαστήρι του συγγραφέα
02/04/2024, 10:31 μμ -
O Μανώλης Σημαντήρας στο εργαστήρι του συγγραφέα
26/03/2024, 10:19 μμ -
Ο Δημήτρης Πέττας στο εργαστήρι του συγγραφέα
19/03/2024, 10:16 μμ -
H Αντωνία Βελισσαράτου στο εργαστήρι του συγγραφέα
13/02/2024, 9:57 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Εκδίκηση”
Γράφει ο Θοδωρής Στούγιος // * Εκδίκηση Θα πιάσω καμιά μέρα να μαζέψω όλες τις εξορισμένες, όλες τις παραπεταμένες, τις αποδιωγμένες και αποσυνάγωγες λέξεις, όλες όσες – βλέπεις – δεν του κάνανε του ποιητή,
Περισσότερα -
Όρσον Ουέλς
Όρσον Ουέλς: “Η υποκρισία είναι τόσο παλιά όσο το δέντρο της Εδέμ.” Στη φωτό ο σπουδαίος ο Βρετανός ηθοποιός & σκηνοθέτης στους δρόμους του Παρισιού το 1952, σε ηλικία 37 ετών. @courtesy of the Criterion Collection.
Περισσότερα -
Γραφή εν προόδω
Γράφει ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης // «Μια θλίψη Απρίλης», Ελένη Κοφτερού, εκδ. Κουκίδα Με αποσπασματικό τρόπο οι σκέψεις μου για λόγους φυσικότητας – ανυπόκριτης θέλω να πιστεύω, όπως δηλαδή κρατώ τις σημειώσεις διαβάζοντας ξανά και ξανά ό,τι διαβάζω. – Κουβαλά
Περισσότερα -
Η πνευματική Αθήνα της Κατοχής σ’ ένα λεύκωμα
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // “Το λεύκωμα της Ευρυδίκης” Επιμέλεια – Πρόλογος: Γιώργος Καραντώνης, εκδόσεις βακχικόν Συγκεντρωμένες τριάντα δύο εκλεκτές παρουσίες πνευματικών ανθρώπων (λογοτεχνών, εικαστικών, καλλιτεχνών) σε ένα διάστημα από το 1939 ως το 1945. Με κείμενα άλλοτε
Περισσότερα -
☆ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα // Ελληνική πεζογραφία: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Η Φόνισσα», εκδ. Μίνωας 2023, σελ. 168 Η Χαδούλα, η λεγόμενη Φράγκισσα ή αλλιώς Φραγκογιαννού, έγινε αντικείμενο μελέτης από εγκληματολόγους, νομικούς, ψυχολόγους και ψυχιάτρους, λογοτέχνες και κριτικούς. Προσεγγίζοντας
Περισσότερα -
✩ Μυστήριο στη Βενετία / A Haunting in Venice (2023), μία εξπρεσιονιστική ταινία που υπερβαίνει το απλό αστυνομικό μυθιστόρημα
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // Μυστήριο στη Βενετία / A Haunting in Venice (2023), μία εξπρεσιονιστική ταινία που υπερβαίνει το απλό αστυνομικό μυθιστόρημα κι εξερευνά (επιφανειακώς) τον μυστηριακό χώρο τής αμέσως επομένης διαστάσεως (η των νεκρών, το Επέκεινα)…
Περισσότερα -
Ποιο είναι το δικό σας «μαγικό» πετράδι;
Γράφει η Ρίτα Βελώνη // Τι ζητάτε; Εσωτερική γαλήνη και ηρεμία; Ανταπόκριση στον έρωτα; Διάκριση στον εργασιακό χώρο ή περισσότερα χρήματα; Η αρχαία παράδοση, αλλά και πολλές σύγχρονες θεωρίες, υποστηρίζουν πως για κάθε περίπτωση υπάρχουν οι κατάλληλες πέτρες που,
Περισσότερα
