✔ AIDS: 40 χρόνια μετά

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

 

Παρότι η επιστήμη δεν έπαψε στιγμή ν’ αγωνίζεται- οι φαρμακευτικές βιομηχανίες και τα κρατικά εργαστήρια δαπανούν τεράστια ποσά κάθε χρόνο σε έρευνες για την καταπολέμηση του AIDS –  μόνο η σωστή ενημέρωση πάνω στο θέμα, αποδεικνύεται για την ώρα το ισχυρότερο όπλο στην καταπολέμηση του ιού HIV.

Πριν από 40 χρόνια, στις 5 Ιούνιου 1981, το αμερικανικό Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Λοιμωδών Νοσημάτων (CDC) ανέφερε για πρώτη φορά τη μυστηριώδη νέα ασθένεια. AIDS (σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας). Επίσης, ήταν Aπρίλιος  του 1984, όταν η Αμερικανίδα υπουργός Υγείας Μάργκαρετ Χέκλερ προέβη σε μία συγκλονιστική ανακοίνωση: ο Ρόμπερτ Τσαρλς Γκαλό, διευθυντής ογκολογικής μονάδας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, είχε εντοπίσει τον ιό  της πρωτόγνωρης αυτής ασθένειας του ανοσοποιητικού συστήματος που σκορπούσε  στις ΗΠΑ τον πανικό. Οι επιστήμονες αισιοδοξούσαν τότε ότι σε δύο χρόνια θα ανακάλυπταν και το φάρμακο για τον ιό HIV, που προκαλεί το AIDS.

Μακρύς ακόμα ο δρόμος  για το εμβόλιο κατά του HIV

Σήμερα, μετά την συμπλήρωση τεσσάρων δεκαετιών από το πρώτο κρούσμα HIV, όλοι γνωρίζουμε πως η  δυνατότητας του ιού του AIDS, να μεταλλάσσεται με γρήγορους ρυθμούς, αποτελεί έναν από τους παράγοντες που δυσκολεύουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου. Ωστόσο, σε όλους μας πλέον είναι γνωστό ότι το AIDS δεν είναι μια περιθωριακή ασθένεια που «θερίζει» τις τριτοκοσμικές χώρες, ούτε η νόσος των ομοφυλοφίλων, όπως τη θεωρούσαν κάποτε. Είναι κάτι που αφορά όλους και κυρίως τους νέους. Επίσης χάρη στις εξελίξεις της φαρμακευτικής αντιμετώπισης, ομάδες υψηλού κινδύνου πια δεν υπάρχουν-εκτός από την ομάδα εκείνων οι οποίοι κάνουν χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Έτσι, παρόλο, που η ριζική θεραπεία του HIV,  ακόμα δεν έχει αντιμετωπιστεί οριστικά, η μεγάλη μείωση στις επιπτώσεις του AIDS που παρατηρείται από το 1996 μέχρι σήμερα οφείλεται στις νέες αντιρετροϊκές αγωγές (HAART). Αγωγές , οι οποίες βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και επιμηκύνουν την διάρκεια της σε όσους έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV, που προκαλεί το AIDS. Από ότι όμως φαίνεται , είναι μακρύς ο δρόμος, για το εμβόλιο κατά του  HIV. Όσο για εκείνους που αναρωτιούνται πώς γίνεται το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού να  βρέθηκε τόσο γρήγορα και κατά του ιού του AIDS να μην έχει βρεθεί μέσα σε 40 χρόνια; Σύμφωνα με τον Ronald C. Desrosiers, καθηγητή παθολογοανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, ο HIV είναι «υπερβολικά περίπλοκος ιός» και γι’ αυτό δεν έχουμε καταφέρει να φτιάξουμε εμβόλιο. «Το πρόβλημα δεν είναι αποτυχία των κυβερνήσεων. Η δυσκολία έγκειται στον ίδιο τον ιό HIV, ο οποίος έχει αξιοσημείωτη ποικιλομορφία στελεχών και τις αναπτύσσει στρατηγικές επιβίωσης έναντι του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου.»

H επίδραση της πανδημίας COVID-19 στη φροντίδα των ανθρώπων που ζουν με HIV

Στο 33ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS, το οποίο διοργανώθηκε   στην Αθήνα από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και ατόμων που ζουν με τον HIV, συζητήθηκαν όλες οι νεότερες εξελίξεις στην πρόληψη και αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης. Στην τελετή έναρξης του συνεδρίου, ο Δρ. Γιώργος Παυλάκης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στις ΗΠΑ, έκανε ανασκόπηση των 40 χρόνων της επιδημίας HIV. Στη συνέχεια, η Ε.Ε.Μ.Α.Α. τον βράβευσε για το συνολικό έργο του και τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος της εταιρείας. Παράλληλα, αναλύθηκε η επίδραση της πανδημίας COVID-19 στη φροντίδα των ανθρώπων που ζουν με HIV, ενώ, με αφορμή την παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS (1^η Δεκεμβρίου), αναπτύχτηκαν και θέματα που άπτονται της κοινωνικής διάστασης της νόσου με ιδιαίτερη έμφαση στο στίγμα και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Οι δημοσκοπήσεις που σοκάρουν

•  Όπως προκύπτει από πρόσφατη δημοσκοπική έρευνα σε 1.954 άτομα, το 29% απάντησε ότι τα άτομα με HIV αποτελούν κίνδυνο για την κοινωνία, το 28% ότι δεν μπορούν να εργασθούν σε κανονικές δουλειές και το 20%-25% ότι δεν επιθυμούν φιλικές σχέσεις μαζί τους. Επίσης, από την ίδια έρευνα προκύπτει υψηλό ποσοστό άγνοιας για τον τρόπο μετάδοσης του HIV.

•  Η σύμπτωση της πανδημίας COVID έχει προκαλέσει επίσης σημαντικά προβλήματα κυρίως στη διάγνωση και παρακολούθηση των ατόμων με HIV λοίμωξη. Από έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε σε 12 Μονάδες στην Ελλάδα, έχει καταγραφεί ότι σημαντικό ποσοστό των υγειονομικών των Μονάδων Λοιμώξεων και ιδιαιτέρως οι γιατροί διαθέτουν το 75% του χρόνου τους στη φροντίδα ασθενών με COVID. Συγχρόνως, καταγράφεται στους ασθενείς με HIV λοίμωξη, μείωση των επισκέψεων, μείωση των εργαστηριακών εξετάσεων, μείωση της παρακολούθησης για τις συννοσηρότητες και σημαντική μείωση των νέων διαγνώσεων.

• *Με προβλέψεις της Ε.Ε.Μ.Α.Α., οι νέες διαγνώσεις συγκριτικά με πέρυσι θα είναι μειωμένες κατά 25% ποσοστό που συμπίπτει και με τα επιδημιολογικά στοιχεία του ΕΟΔΥ για το 10μήνο του 2021. Σημαντικό εύρημα αποτελεί η απρόσκοπτη χορήγηση της αντιρετροϊκής θεραπείας.

• Tα παραπάνω στοιχεία προέκυψαν από συνέντευξη Τύπου που δόθηκε για την αναγγελία του φετινού συνεδρίου για το AIDS και  παρουσιάστηκαν από τον πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS λοιμωξιολόγο Μάριο Λαζανά, την πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, Παθολόγο-Λοιμωξιολόγο, Παναγιώτα Λουρίδα και τον Παθολόγο Κωνσταντίνο Πρωτόπαπα, Ακαδημαϊκό Υπότροφο στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων του νοσοκομείου «Αττικόν». Το Συνέδριο, διεξήχθη σε υβριδική μορφή από 25 έως 27 Νοεμβρίου 2021 και τελέστηκε υπό την αιγίδα της Α.Ε. της προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου. 

Πού βρίσκεται και πώς μεταδίδεται ο ιός HIV;

Είναι λοιπόν, γεγονός πως αν και έχουν περάσει 4 δεκαετίες από την εμφάνισή του, ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) που προκαλεί το AIDS εξακολουθεί να είναι ο «παράξενος ταξιδιώτης», που δεν γνωρίζει σύνορα και φύλο. H πρόληψη όμως παραμένει η καλύτερη «ασπίδα» προστασίας. Με τη βοήθεια, των ειδικών της Ελληνικήs Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, ας δούμε ακόμα μία φορά το θέμα από την αρχή…

• Ο ιός βρίσκεται κυρίως στο αίμα, στα σπερματικά, προσπερματικά και κολπικά υγρά. Βρίσκεται επίσης στο σάλιο, αλλά σε ποσότητες που δεν επαρκούν για τη μετάδοσή του. Επομένως:

• Η σεξουαλική επαφή με κάποιο οροθετικό άτομο χωρίς προφύλαξη είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετάδοσης του ιού ΗΙV (οροθετικό χαρακτηρίζεται το άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό HIV και στον ορό του αίματός του ανιχνεύονται αντισώματα κατά του ιού).

• Από τις σεξουαλικές πράξεις οι πιο «επικίνδυνες» είναι ο κολπικός και ο πρωκτικός έρωτας, καθώς οι βλεννογόνοι στις περιοχές αυτές τραυματίζονται εύκολα. Όσο για το στοματικό σεξ, αν και δεν θεωρείται σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου, μπορεί να γίνει αν υπάρχουν πληγές στο στόμα (π.χ. από το βούρτσισμα) ή ουλίτιδα.

• Μετά το σεξ, δεύτερος πιο διαδεδομένος τρόπος μετάδοσης είναι η κοινή χρήση βελόνας, σύριγγας ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για τη χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών (αιματογενής μετάδοση), καθώς και από τη μητέρα στο παιδί, είτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού είτε κατά τη διάρκεια του θηλασμού (κάθετη μετάδοση).

• Ο κίνδυνος για μια «οροθετική» μητέρα να μεταδώσει τη λοίμωξη στο έμβρυο είναι περίπου της τάξεως του 20%, δηλαδή 1 προς 5. Σήμερα μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης κάτω από το 2% έπειτα από κατάλληλη παρέμβαση. Δηλαδή εάν χορηγηθεί κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και στο νεογέννητο για τις πρώτες 6 εβδομάδες της ζωής του και εάν γίνει καισαρική τομή και απαγορευτεί ο θηλασμός.

Δεν μεταδίδεται…

-Δεν υπάρχει κίνδυνος ο ιός HIV να μεταδοθεί με το βήχα, το φτέρνισμα, τα φιλιά, την αγκαλιά, τη χειραψία, τα δάκρυα και τον ιδρώτα.

– Δεν μεταδίδεται επίσης στη θάλασσα, στην πισίνα, στο γυμναστήριο, στο κολυμβητήριο, στο σχολείο, στον παιδικό σταθμό, στο χώρο εργασίας, στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

-Η μόλυνση δεν μπορεί ακόμα να μεταδοθεί από τα τσιμπήματα των εντόμων, από την κοινή χρήση των πιάτων, των ποτηριών, των σερβίτσιων, από τις πετσέτες και τα κλινοσκεπάσματα, από την τουαλέτα ή από το τηλέφωνο.

–  «Είναι σημαντικό όλες οι γυναίκες να συνειδητοποιήσουν τον κίνδυνο που διατρέχουν όχι μόνο να μολυνθούν από τον ιό –σε περίπτωση που δεν λαμβάνουν τις κατάλληλες προφυλάξεις– αλλά και να τον μεταδώσουν ακόμη και στα παιδιά που πρόκειται να φέρουν στον κόσμο. Έτσι, θα πρέπει να εντάξουν το προφυλακτικό στη σεξουαλική τους ζωή, αφού αποτελεί την “ασπίδα” της υγείας τους».

Και αν κάποιος έχει μολυνθεί πως θα το μάθει;

– Πηγαίνοντας είτε σε ένα δημόσιο νοσοκομείο δωρεάν είτε σε κάποιο ιδιωτικό διαγνωστικό/μικροβιολογικό εργαστήριο με πληρωμή. Εκεί θα κάνει μια ειδική εξέταση αίματος (που ανιχνεύει αντισώματα του οργανισμού κατά του ιού). Η συνηθέστερη εξέταση είναι η ELISA και τα θετικά αποτελέσματά της επαληθεύονται με μια δεύτερη εξέταση στο ίδιο δείγμα αίματος, τη Western Blot. Αν βγουν θετικές η ELISA και η Western Blot, ακολουθεί εξέταση «ιικού φορτίου», δηλαδή απευθείας μέτρηση του ιού στο αίμα.

– Εξετάσεις γίνονται σε όλες τις Αιμοδοσίες και τις Μονάδες Λοιμώξεων των νοσοκομείων και είναι δωρεάν για όλους. Οι πρώτες απαντήσεις λαμβάνονται μέσα σε δύο ημέρες. Αν είναι θετικές, απαιτείται επιβεβαίωση και οι τελικές απαντήσεις λαμβάνονται ύστερα από μία εβδομάδα.

– Το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι απόλυτα εμπιστευτικό και προστατεύεται από το ιατρικό απόρρητο.

 

ΙΝΦΟ

Έκθεση φωτογραφίας και συλλεκτικό λεύκωμα για τα 40 χρόνια  1981-2021 AIDS.

– Παράλληλα με τις εργασίες του συνεδρίου, προγραμματίστηκαν πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως  έκθεση φωτογραφίας που φιλοξενήθηκε στο INNOVATHENS: Κόμβος Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων το διάστημα 25/11/2021 (ημέρα έναρξης του συνεδρίου) μέχρι και την 1η Δεκεμβρίου 2021, με τίτλο «Ιστορίες στο κόκκινο» και με τη συμμετοχή διακεκριμένων φωτογράφων (Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιάννης Δρακουλίδης, Κωνσταντίνος Πίττας, Σπύρος Στάβερης , Κωστής Φωκάς).

– Επίσης, με αφορμή την επέτειο των 40 ετών από την επίσημη εμφάνιση του AIDS, υλοποιήθηκε η έκδοση, «40 χρόνια μετά / 1981-2021 / AIDS. Η ιστορία», η οποία παρουσιάστηκε στο Αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης. Η έκδοση υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ), υλοποιήθηκε χάρη στην υποστήριξη της GlaxoSmithKline και τις χορηγίες των ELPEN, Gilead, MSD, Viatris και WinMedica.

–Διευκρινίζεται ότι η έκδοση έχει συλλεκτικό χαρακτήρα, τυπώθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (400) και δεν έχει εμπορικό σκοπό, (λιανική πώληση), αλλά θα προσφερθεί / διανεμηθεί σε διάφορα πρόσωπα και φορείς που σχετίζονται με το αντικείμενο.

*Όλες οι εκδηλώσεις  πραγματοποιήθηκαν με συνθήκες COVID-free, με επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης στην είσοδο.