Μετάφραση: Ρίστο Βασιλέφσκι / 18 ποιήματα

Μετάφραση: Παναγιώτης Ασημόπουλος // *

 

 

 

 

1. Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΡΗΞΗ

 

Η έκρηξη ακόμα καθιζάνει.

Τίποτα δεν έχει λάβει την τελική του μορφή,

διότι ο άνεμος του χρόνου αλλάζει τα πάντα

επιθυμώντας και ο ίδιος να βρει καταφύγιο.

Τα άστρα ακόμα είναι παγωμένα·

ό, τι φθάνει Άνωθεν έχει νόημα,

ακόμα και όταν Κάτω

σιγά-σιγά ξεσπάει πυρκαγιά

την οποία ο ουρανός αξίζει.

Φλέγονται οι αγροί, τα δάση, οι άνθρωποι.

Ιδίως οι άνθρωποι των οποίων το πνεύμα

εκ των προτέρων τρέπεται σε πυρσό·

αυτός πανταχού τις φωτιές υποδαυλίζει,

ενώ μέσα τους ποτέ δεν φλέγεται.

Το άγνωστο αναζητά έξοδο,

ώστε να συνδεθεί με το έσχατο,

μα το γνωστό δεν ξέρει πού να το κατευθύνει,

επειδή ούτε το ίδιο δεν ξέρει πού βρίσκεται.

Ό, τι αγγίζεται

για να εξεταστεί και να εξηγηθεί

αμέσως νεκρώνει, αλλάζει όψη,

μεταβάλλεται σε αρχέγονο άργιλο.

 

Και, ω του θαύματος, από τούτον τον άργιλο,

αργότερα από τη στάχτη, τα κατάλοιπα και τη σκόνη μας,

πάλι εμφανίζεται η ομιλούσα στάλα,

βλαστός κάποιας σκληρής ρίζας,

η οποία διεκδικεί το μέλλον.

 

Ω, ποία σάγκα ανανεώσεων!

Ω, ποία δύναμη επαναλήψεων!

Τι νόημα!

Το οποίο κανείς παντελώς δεν κατανοεί!

 

 

2. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ [1]

 

Όλα από αυτό ξεκίνησαν·

εξαρχής εντός του φέρει τα πάντα

ως θεμέλιο και μυστικό

που δεν επιτρέπει να λυθεί.

 

Γύρω του συγκεντρώνει

όλα όσα έχουν υλική υπόσταση,

ανήκουν στην ύλη

και έχουν την επίγνωσή του·

είναι το μόνο που ξέρει

τα πάντα για το ταξίδι

από την αρχή μέχρι το τέλος.

 

Το προσεγγίζουν

κάθε κίνηση,

κάθε σκέψη,

κάθε ματιά που κατευθύνεται στα πάντα·

κάθε αλλαγή το αλλάζει,

αλλά ποτέ τόσο πολύ,

ώστε να ανακαλύψει ότι το νιώθει

και να το δείξει στον καθένα.

 

Είναι του Θεού·

εύλογα είναι το μόνο άγιο,

επειδή κανείς δε γνωρίζει

αν έχει ποτέ αλλάξει,

καθώς τα πάντα γύρω του έχουν μεταβληθεί

και έχουν γίνει κάτι άλλο·

είναι μικρό,

ώστε είναι μάταιο να το αναζητήσει κανείς

και να σκεφτεί ότι μπορεί να το βρει·

με όλα είναι ενωμένο,

κανένας δεν μπορεί

να το διαχωρίσει από το οτιδήποτε.

 

Στέκει ακίνητο στο χρόνο,

μα με όλα συμπορεύεται στο διηνεκές.

Ανήκει σε όλους τους πλανήτες και τους γαλαξίες,

ενώ κανείς δεν έχει ιδέα πού είναι η πραγματική του γενέτειρα.

Και κανείς δεν ξέρει αν εν γένει είναι φθαρτό,

όπως δε γνωρίζει αν είναι και ο ίδιος ο Θεός θνητός.

 

Ωδή (Ναι) στο σωματίδιο

το οποίο χάρη στην ευλογία του Θεού

για όλους μας έχει παραμείνει μυστικό

και κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει διατηρήσει το νόημα της ζωής

και της ύπαρξης των πάντων μέσα του.

 

 

 

3. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΗ ΣΚΟΝΗ

 

Η σκόνη δεν υπήρχε στην αρχή

ή στην αρχή όλα ήταν σκόνη,

από αυτή φτιάχτηκε

κάθε κομματάκι του σύμπαντος,

ό, τι κατοικεί σε αυτό

ή ζει από αυτό·

έτσι ώστε όλα όσα υπάρχουν δικαιωματικά

πάλι σε σκόνη μετατραπούν.

 

Περιέχεται ακόμα και σε μια στάλα βροχής,

γιατί μόλις αυτή εξατμιστεί,

πίσω της παραμένει μια λεπτή σκόνη

της οποίας ούτε η ίδια δεν έχει επίγνωση.

 

Σε κάθε νέα αναζωογόνηση

ή απονέκρωση

συχνά αλλάζει μορφή,

μετατρέπεται σε ύλη

η οποία στο ίδιο πράγμα

προσφέρει άλλο νόημα ή χαρακτήρα.

 

Μονάχα το πνεύμα είναι κάτι άλλο

σαν να υπήρχε και πριν από την αρχή,

σαν εργαλείο στα χέρια του Θεού

σε όλα στην αρχή συνήργησε,

αλλά εξαίρεσε τη σκόνη

ως βάση των πάντων

και ως περιεχόμενο των αρετών του.

 

Ωδή (Ναι) στη σκόνη

η οποία θα ενισχύσει τα θεμέλια του κόσμου·

μα αυτά δεν μπορούν να τα καταστρέψουν

μήτε τα άτομα που εκπηγάζουν από την καρδιά του

μήτε οι νέες επιβεβλημένες σχέσεις

των ιερών του σωματιδίων.

 

Σμέντερεβο, 24 Ιουνίου 2017

 

 

4. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟΥΣ ΑΓΓΕΛΟΥΣ

 

Πρέπει να έχουν γεννηθεί μαζί με το Δημιουργό,

αφού πρώτοι διέδωσαν την είδηση

για την ύπαρξή Του,

για τα έργα που κάνει,

τους κανόνες που ορίζει,

ώστε όλα να έχουν τη θέση τους,

ώστε σύμφωνα με το θέλημά Του κανέναν να μην ενοχλούν.

 

Αργότερα ήταν αδιάλειπτα ξύπνιοι,

ώστε να προαισθάνονται, να βλέπουν έγκαιρα

και να αναγγέλλουν την ύπαρξη των πάντων,

ακόμα και όταν αυτό κάποιος δεν το επιθυμεί.

 

Ανακοίνωναν νίκες και ήττες,

πολέμους πίσω από τους οποίους παρέμεναν μόνο εκείνοι·

τούτοι οι συχνά άδηλοι μάρτυρες,

με δυσκολία περίμεναν να προειδοποιήσουν,

να πείσουν, να αλλάξουν τη γνώμη,να χαροποιήσουν,

να νικήσουν το φόβο για τους άλλους και από τους άλλους,

να αλλάξουν κάποια στιγμή την εικόνα του κόσμου,

ακόμα και όταν εκείνος βρισκόταν στην άβυσσο

στην οποία οι ίδιοι δεν ήθελαν.

 

Συχνά παρά τη θέλησή τους,

κατέστησαν αγγελιοφόροι ζοφερών ειδήσεων:

δίχως καμία δική τους ευθύνη

διέδιδαν ξένα ψεύδη,

κατέληγαν στις κολόνες της ντροπής,

στις αγχόνες και στα ικριώματα·

αυτή ήταν η ανταμοιβή για όσους γνωρίζουν,

αλλά μπορούν και μένουν σιωπηλοί.

 

Ωδή (Ναι) στους αγγέλους,

οι οποίοι γνωρίζουν πώς να βρουν μέτρο

ανάμεσα σε εκείνο που ακούνε και βλέπουν

και σε εκείνο που οι ίδιοι νομίζουν·

με τη σοφία τους

κάνουν τις άσχημες ειδήσεις λιγότερο να πονάνε,

αλλά και τις καλές να μη ξεσηκώνουν αμέσως τους ανθρώπους

και να μην τους οδηγούν εύκολα σε πλάνη.

 

Ωδή (Ναι) στους αγγέλους,

οι οποίοι το θάνατο αναβάλλουν,

ενώ την άκρη του

πάντοτε με μια νέα ζωή συνδέουν.

 

Ωδή (Ναι) σε όλους μας,

στους οποίους ο σπόρος των αγγελιοφόρων θάλλει,

αλλά με τους καρπούς μας

δεν ενοχλούμε κανέναν και τίποτα,

ώστε να ανθίζει ανάλογα με τη φύση του

ούτε με το σπόρο αυτών των καρπών

κανέναν ή κάτι δε δηλητηριάζουμε

ούτε σύμφωνα με τη δική μας

ούτε σύμφωνα με τη δική τους θέληση.

 

 

5. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΜΕΛΩΔΙΑ

 

Όλα όσα κινεί,

κάτι με αυτό αγγίζει

ή κάτι του ανθίσταται,

θέλοντας και μη

ψάλλει την κοινή μελωδία

η οποία έχει τους δικούς της κανόνες,

ακόμα και όταν είναι αινιγματική

ή απρόθυμα την ακούμε,

καθώς την ουσία της δεν κατανοούμε.

 

Η κίνηση του ανέμου,

οι πτήσεις της σκόνης,

η ροή και ο κυματισμός των υδάτων,

η φωνή των γαλαξιών,

η επίκληση των πλασμάτων στα βάθη των θαλασσών και των ωκεανών,

η λαλιά των πτηνών, των αγριμιών και των ανθρώπων,

το βουητό των μηχανών και των μηχανημάτων,

η εκκένωση των σύννεφων,

το ήσυχο ολίσθημα των λόφων

και η ηχώ της κατολίσθησης των πετρών,

ακόμα και το σφυροκόπημα των σβόλων του εδάφους

πάνω στα φέρετρα

έχει το νόημά του

και είναι μέρος της κοινής χορωδίας

από τη μουσική της οποίας

δημιουργούνται οι υπόλοιπες.

 

Η ανάσα, το γέλιο, το κλάμα,

οι χτύποι της καρδιάς,

το κελάρυσμα του αίματος,

η πλήρωση και η εκκένωση των όντων,

τραγουδούν το μοναδικό άσμα της ζωής.

Σε αυτό εισρέουν η οδύνη,

οι λυγμοί πάνω από τα αναχώματα,

ιδίως η έκκληση των διαρκώς ανοικτών μνημάτων

που από τη γέννησή μας όλους μας ακολουθεί.

 

Τραγουδούν και προειδοποιούν τα σήματα του σύμπαντος,

τα λανθασμένα βήματα του παρελθόντος,

τις άσχημες πράξεις στο παρόν,

τους ψευδοπροφήτες του μέλλοντος…

 

Ακούγεται το κοινό κελάηδημα,

το οποίο αδιάλειπτα ανανεώνεται

και ποτέ του δε σταματά.

 

Ωδή (Ναι) στην κοινή μελωδία

συνθέτης της είναι η Φύση·

τα πάντα περιλαμβάνει,

ώστε με μια φωνή να ψάλλουν

τον Ύμνο της Κοινής Ύπαρξης!

 

Σμέντερεβο, 25 Ιουνίου 2017

 

 

 

6. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ

 

Οι λέξεις είναι πηγή ζώσα.

Κυοφορούνται στην πίσω πλευρά του νου·

κάποιος τους ορίζει την πορεία,

το μήκος, τη φωνή, τον ήχο·

με τις σημασίες τους

εισχωρούν στη Γλώσσα,

όπως και στη Θάλασσα

η οποία συνορεύει

με όλους τους ωκεανούς του κόσμου.

 

Οι λέξεις είναι αόρατο υλικό

με το οποίο ανεγείρονται αιώνια οικοδομήματα:

οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και χρόνων,

η ελπίδα και η πίστη,

και η ίδια η ιστορία

η οποία έχει ένα πραγματικό πρόσωπο

ανεξαρτήτως από το πώς εκείνες το παρουσιάζουν,

όταν βρεθούν στην υπηρεσία κάποιου.

 

Ό, τι αγγίζουν, μπορούν και το καίνε·

όταν θέλουν, το αφυπνίζουν, το κινητοποιούν,

το εξαίρουν, το ανυψώνουν

ή το υποβιβάζουν έτσι,

όπως δεν το κάνει καμία μαύρη γη.

 

Οι λέξεις είναι εκρηκτικοί μηχανισμοί:

βροντούν πίσω από τα βάθρα των ρητόρων,

εμπορεύονται στα πράσινα τραπέζια,

ξεκουφαίνουν χώρους,

σταυρώνουν ιστία,

εξακοντίζουν βέλη,

καλούν κατακλυσμούς,

γεννούν ήρωες

ή επισκιάζουν τη δόξα τους.

 

Οι λέξεις είναι θησαυρός

ο οποίος έχει ανεκτίμητη αξία,

εργαλείο για όλα.

Ανοίγουν τις θύρες της ψυχής,

κατεδαφίζουν τα τείχη της καρδιάς,

ζωγραφίζουν τη φύση,

ακόμα και εκείνη

που είναι διαθέσιμη μονάχα με τη φαντασία.

 

Ωδή (Ναι) στις λέξεις

οι οποίες υπερασπίζονται τον εαυτό τους από κάθε κακό,

φυλάνε και εξηγούν την αλήθεια,

η οποία, όποια και αν είναι,

ωθεί τον άνθρωπο

να ακολουθεί το δικό του μοναδικό δρόμο.

 

 

7. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟΝ ΑΝΕΣΠΕΡΟ ΑΣΤΕΡΑ

 

Υπάρχει μια πηγή

η οποία είναι από τον ανέσπερο αστέρα μαγεμένη·

μήτε βλέπει μήτε ζητά,

μα τυφλά ακολουθεί

το αόρατο φως του

ως τη μόνη σωστή οδό.

 

Στον καθένα

την ίδια στιγμή μάλιστα

φανερώνεται σε πολλές μορφές.

 

Έκθαμβοι

ή έχοντας ξαφνιασμένοι ξυπνήσει από αυτό,

συνηθέστερα οι πιο κοντινοί σε αυτούς

αποδέχονται αυτό

το οποίο είναι συχνά το χειρότερο,

και εξαιτίας αυτού

για μεγάλο χρονικό διάστημα τον εαυτό τους αναζητούν

μην παρατηρώντας

ότι τόσο το δικό του

όσο και το δικό τους φως

σιγά-σιγά σβήνει.

 

Άλλοι, ωστόσο,

λόγω του ότι διαρκώς τα πάντα αμφισβητούν,

όλες τις μορφές του προσεκτικά κοσκινίζουν

και με το χρυσάφι που απομένει από αυτές

επιχρυσώνουν τα πάντα γύρω τους.

 

Ωδή (Ναι) στον ανέσπερο αστέρα,

ο οποίος δεν επιλέγει τους ανθρώπους σύμφωνα με τη θέλησή τους,

αλλά σε όλους εξίσου φωτίζει τη συνείδηση και τον κόσμο,

ακόμα και όταν συνειδητά περιπλανιούνται μες στο σκοτάδι·

αυτό συχνά είναι η αξία του·

Ωδή (Ναι) στον αστέρα ο οποίος το σκοτάδι και το φως

κατακλύζει, όπως τον ουρανό και τη γη

και τα μέρη τα καθιστά βιώσιμα

ως προς τη δική μου και ως προς του καθενός την επιλογή.

 

Σμέντερεβο 12 Σεπτεμβρίου 2017

 

 

8. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΦΩΣ

 

Αν κάτι τον εαυτό του έφτιαξε,

ώστε τον εαυτό του άριστα να βλέπει,

τότε αυτό είναι το φως.

 

Σε όλα τα άλλα επέβαλε τη σκιά

ώστε από αυτήν να το αναγνωρίζουν,

όταν επιθυμούν από αυτήν να αλαργέψουν

ή κάτι από τον εαυτό τους να αποκρύψουν.

 

Στο σκοτάδι άφησε πλοκάμια

τον ίδιο του τον εαυτό να αναζητά, μα και να τον βρίσκει,

μεγάλα μάτια, χωρίς κεφάλι,

το φόβο από τον εαυτό του να εκδιώξει.

 

Δεν υπάρχει σημείο που δεν αγγίζει,

μέρος σκοτεινό που δεν αρνιέται,

γωνιά στην οποία δεν υπεισέρχεται,

μα ακόμα και αν πρόκειται για τα μύχια των μυστηρίων

μες στα οποία γίνεται η σύλληψη του μεγίστου, της ζωής.

 

Όμορφο πολύ είναι, όταν πολλαπλασιάζεται

στα κάτοπτρα του ύδατος·

κατακλύζει τα παράθυρα της όρασης

κάνοντας το φως πιο φωτεινό και πιο άγιο.

 

Ωδή (Ναι) στο φως

που εξαπλώνει τη θέρμη,

όπου κάθε φύλλο της ψυχής

και κάθε ίνα του πνεύματος

ποθούν τα ύψη του ουρανού

αφήνοντας στο έδαφος της γνωστής ύπαρξης

μόνο φωτεινά χνάρια

σύμφωνα με τα οποία θα μπορέσουν να αναγνωριστούν

και όλοι εκείνοι οι οποίοι με αυτά κινούνται,

παραμένοντας ωστόσο αγνοί και ακέραιοι.

 

Ωδή (Ναι) στο φως

το οποίο είναι πάντα σιωπηλό·

τίποτα για τον εαυτό του δεν επιζητά,

ούτε καν την αντανάκλασή του στα πάντα,

μολονότι γνωρίζει

πόση σημασία έχει για όλους και για όλα.

 

 

9. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΝΕΡΟ

 

Το νερό είναι μαγεία που δεν πεθαίνει,

μαγεία που φτιάχνει τον ίδιο της τον εαυτό.

Το σώμα είναι εκείνο που μόνο τον εαυτό του διατηρεί

σε όλες τις μορφές·

το μυστρί που επιφέρει την τάξη

σε άπαντες τους κόσμους·

ο ομφάλιος λώρος

που τα κρατά όλα ενωμένα.

 

Το νερό είναι το σπαθί

το οποίο στον ίδιο του τον εαυτό ανοίγει δρόμο·

ο καθρέφτης στον οποίο φαίνονται τα πάντα,

μα με ό, τι και αν είναι λερωμένα·

η νιρβάνα η οποία μπορεί

τον εαυτό της και καθετί να γαληνέψει.

 

Το νερό είναι το αόρατο κλειδί

για όλες τις κλειδωνιές της ύπαρξης·

η ρητίνη η οποία μπορεί τα πάντα να διαλύσει

ή να ανανεώσει·

το φως που μπορεί να καθαγιάζεται

και που μπορεί πάνω του κανείς να βαδίζει, όπως ο Θεός,

στο οποίο μήτε η πίστη μήτε ο σταυρός

δεν μπορούν να χαθούν.

 

Νερό (Ωδή) είμαστε όλοι μας,

καθώς κυλούμε από τη γέννηση ως το θάνατό μας·

εμείς μέσω κωδίκων και γονιδίων

πάλι επιστρέφουμε,

ώστε με αυτό να εξακολουθούμε να ζούμε.

 

 

10. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΑ

 

Η ημέρα είναι ο φάρος

γύρω από τον οποίο όλος ο κόσμος περιστρέφεται·

τον κινεί και τον στρέφει

ανεξάρτητα από το πόσες φορές ξύπνησε.

 

Ο άξονας είναι ο οποίος τα πάντα συγκεντρώνει,

με πρόθεση να κάνουν κάτι·

η σήτα μέσα από την οποία καταστρέφεται

αυτό που η νύκτα συγκράτησε

δίνοντάς του ψεύτικες ελπίδες.

 

Η ημέρα είναι η πυγολαμπίδα η οποία πάραυτα φωτίζει

ό, τι έχει εμπρόσθια και οπίσθια όψη,

ιδίως το κάλλος που στερείται σκιάς,

η οποία είναι ενσωματωμένη μέσα στον ίδιο του τον εαυτό,

ώστε να μεταφερθεί σε όλα τα άλλα.

 

Λαμπτήρας που γεννιέται από το σκοτάδι

και πάλι στο σκοτάδι εισέρχεται

για να φωτίσει όλες τις πλευρές του σύμπαντος,

όλες τις πτυχές της αλήθειας,

τις οποίες η νύχτα επιχειρεί να αποκρύψει.

 

Η ημέρα είναι η αστείρευτη ελπίδα,

το σύννεφο βροχής μες στην έρημο,

η κιβωτός μες στον κατακλυσμό,

το θεμέλιο για όλα τα μελλοντικά,

ακόμα και όταν όλα καταρρέουν.

 

Ωδή (Ναι) στην ημέρα,

ακόμα και όταν παρακάμπτει

εκείνους οι οποίοι σε αυτήν πάρα πολύ ελπίζουν,

όπως εγώ τώρα

ή εκείνοι αύριο.

 

 

11. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟΝ ΑΡΤΟ

 

Ο ίδιος τον εαυτό του έσπειρε,

τον ίδιο του τον εαυτό ανέθρεψε,

ώστε όλοι οι άλλοι

να μπορέσουν να σπείρουν όλα τα άλλα,

να δρέψουν καρπούς,

να διατηρήσουν τη ζωή

τη μνήμη του χρόνου

που δεν αναγνωρίζει όρια.

 

Ο σπόρος του φύτρωσε,

προτού κάποιος αποκτήσει επίγνωση

του οποιοδήποτε και κάθε λογής σπόρου.

 

Τον κορμό του τον φρόντισαν οι αιώνες,

το στάχυ του το θήλασαν τα όνειρα,

χωρίς τα οποία καμία ημέρα δεν ξημερώνει.

 

Στο τραπέζι είναι ο άρχων,

το αλάτι και ο οίνος είναι οι καλεσμένοι του,

τα καρυκεύματα και τα λοιπά

σύντροφοι, χωρίς τους οποίους δεν υπάρχει.

 

Μονάχα με αυτόν

η ματιά είναι πλήρης,

η σκέψη έχει την ελευθερία

να ασχοληθεί με τον εαυτό της.

 

Όποιος δεν τον έχει,

δεν έχει ησυχία,

δεν ευελπιστεί ότι θα αναθρέψει τους απογόνους του,

θα ακούσει τις χαρούμενες φωνές τους

σε σπίτι, όπου κάτι δημιουργείται

και καταστέλλει την πείνα

την οποία εξαπλώνουν οι αιώνιοι Σπορείς της.

 

Ωδή (Ναι) στον άρτο

ο οποίος κραυγάζει για τους πεινασμένους,

ο οποίος μερικές φορές και με μια του ψίχα

μπορεί τα μάτια να πληρώσει,

να ικανοποιήσει την πείνα

όλων όσων τον λαχταρούν.

 

 

12. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΗ ΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ

 

Καμιά φορά όλα εξελίσσονται τόσο γρήγορα,

ώστε ο άνθρωπος δεν μπορεί ούτε τον εαυτό του να αναγνωρίσει,

μα ούτε καν ό, τι συμβαίνει γύρω του.

 

Το παρελθόν μάς χαιρετάει με τα φτερά του

και μας δελεάζει, ώστε να διαβούμε το κατώφλι πίσω μας·

ο καιρός περνάει στη γραμμή

στην οποία δεν μπορούν να αναγνωριστούν

ούτε τα σημεία της·

ούτε ο ρυθμός της μελωδίας τους.

 

Χάνεται η συνείδηση και η επίγνωση,

το βήμα αρχίζει να σέρνεται,

το φορτίο στην πλάτη

δεν μπορεί ούτε να ριχτεί κάτω,

μα ούτε και να μεταφερθεί πιο πέρα,

καθώς παρακάτω όλα είναι αβέβαια.

 

Τότε ξαφνικά

σε μια στιγμή όλα αλλάζουν,

μιλούν σε άλλη γλώσσα

και ανοίγουν το χώρο

στον οποίο όλα φαίνονται διαφορετικά.

 

Και ακριβώς τότε

πρέπει να βρουν τη γωνία,

όπου μες στη μοναξιά

όλα επαναπροστίθενται·

κάθε περαιτέρω βήμα καλά μετριέται,

σε όλα δίνει τη θέση

την οποία πραγματικά αξίζουν.

 

Ωδή (Ναι) σε τούτη τη γωνιά της μοναξιάς

στην οποία τίποτα δεν επιτρέπεται να παραλειφθεί,

δεν επιτρέπεται να λησμονηθεί ότι κάτι λησμονήθηκε,

μα να επιστρέψει απαραιτήτως με έναν καλύτερο τρόπο,

και από αυτήν τη γωνιά να εξέλθει κανείς

λουσμένος στις ακτίνες,

χωρίς τα οδυνηρά αποτυπώματα του παρελθόντος.

 

Σμέντερεβο, 3 Ιουλίου 2017

 

 

13. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΓΡΑΨΙΜΟ

 

Με παρότρυνση του Μίροσλαβ Τόντοροβιτς [2]

 

Το γράψιμο είναι ελευθερία,

ένα σχεδόν ανύπαρκτο κλουβί

στο οποίο η ίδια η ελευθερία φυλακίζεται

τυφλά αγγίζοντας το ανέγγιχτο,

παραδόξως βλέποντας το αόρατο,

αντιλαμβανόμενη ανεξιχνίαστες μορφές·

μόνο εκείνο μπορεί να τις εξηγήσει

και να τις εκθέσει ως αποδεικτικό στοιχείο του υπαρκτού

μαζί με την ομορφιά τους

και την ταπεινή τους άλλη όψη.

 

Το γράψιμο είναι απόπειρα αγγίγματος του αρχέγονου,

ακόμα και της ίδιας της σκέψης στις απαρχές της γένεσης.

Είναι η κατανόηση της μαστοριάς της φύσης

να θεμελιώνει τον εαυτό της

σε τούτο το αρχέτυπο

και όλα να τα εξηγήσει

κατά τρόπο που εκείνη καταλαβαίνει,

αλλά και όλοι οι άλλοι θα καταλάβουν.

 

Το γράψιμο είναι το φρέαρ του λόγου

το οποίο έχει τόσα παρακλάδια

όσες έχει γλώσσες,

ακόμα και εκείνες που είναι νεκρές.

 

Η αναζήτηση του νοήματος

το οποίο διαρκώς τού ξεφεύγει,

ακριβώς όπως η ζωή διαφεύγει του θανάτου,

αν και σε αυτόν ενοικεί

από τη σύλληψή της.

 

Το γράψιμο είναι ανταμοιβή και τιμωρία,

πίστη ότι το αδύνατο μπορεί να μετατραπεί σε εφικτό,

αόρατο μνημείο στη μνήμη

η οποία δε θα μπορούσε να ενσαρκωθεί

κατ’ άλλον τρόπο.

 

Το γράψιμο είναι πλάνη

στην οποία συγκρούονται η δύναμη και η αδυναμία του πνεύματος,

οι οποίες καμιά φορά από μόνες τους συνειδητά στερεύουν,

ώστε να παραχωρήσουν τη θέση τους σε κάτι νέο.

 

Ωδή (Ναι) στο γράψιμο

το οποίο θα ανταποκρίνεται στην αξία του εαυτού του·

ακόμα και αν κανείς ποτέ πια δεν ξαναγράψει,

εκείνο θα παραμείνει ως οδοδείκτης

χωρίς τον οποίο κανείς δε θα είναι σε θέση να συνεχίσει.

 

Ωδή (Ναι) στο σχεδόν ανέφικτο!

 

Σμέντερεβο, 20 Αυγούστου 2019

 

 

14. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΑΒΕΒΑΙΟ

 

Δεν υπάρχει σημείο στο οποίο δεν υπάρχει,

πράγμα από το οποίο δεν κρατιέται,

που ακόμα και όταν φαίνεται

πως έχει βρει τη θέση του

στην οποία αισθάνεται

σιγουριά και προστασία.

 

Σαν το νερό από το μάγμα

ή σαν ουράνια δύναμη

κινείται σε αόρατες ατραπούς·

όλα τα επισκέπτεται,

κυρίως τη ζωή

η οποία πιότερο από όλα το φοβάται.

 

Οι αδερφές του, οι αμφιβολίες,

οι συνοδοί του, οι προάγγελοι συμφορών,

κανέναν δεν αφήνουν να κοιμηθεί

βέβαιο ότι θα ξυπνήσει από τον ύπνο του.

 

Η αυγή κάνει αμφίβολο το σούρουπο,

την μέρα για κάθε επόμενη,

τον ουρανό για κάθε σύννεφο που σε αυτόν προβάλλει,

τη Γη για τη συγγένειά της με τους άλλους πλανήτες και γαλαξίες,

τα ανθρώπινα όντα για το δεσμό τους με το Θεό

ο Οποίος όλα τα έπλασε,

μα και σε Εκείνον, όχι τυχαία,

βρήκε θέση.

 

Το αβέβαιο είναι επίσημο ένδυμα

το οποίο τα πάντα και ο καθένας από μας ενδύεται με το που γεννιέται·

το φορά καθ’ όλη του τη ζωή,

ακόμα και όταν εξαιτίας του σκοντάφτει,

ευτελίζεται μπροστά στον εαυτό του και στους άλλους

και θλιβερά αφήνεται στη βαριά του ειμαρμένη.

 

Ωδή (Ναι) στο αβέβαιο,

το οποίο με τον τρόπο του όλα τα συγκρατεί ενωμένα,

το σφυρηλατεί, ώστε όλα να τα αντέξει

και τον εαυτό του να βρει,

καθώς είναι ο μόνος δρόμος

ως την καθεμία ατομική και καθολική βεβαιότητα.

 

Σμέντερεβο, 21 Ιουνίου 2017

 

 

15. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΜΑΣ

 

Όταν πια εμείς δε ζούμε,

όλα ας μετακινηθούν στο μέλλον

όπως το αξίζουν,

και όχι αργότερα,

όπως όλα ως τώρα,

να νοθευτούν, να τεμαχιστούν και να χαθούν

στους αιώνες του παρελθόντος

σαν να μην υπήρξαν ποτέ.

 

Ο κόσμος κουράζεται από μας·

με κάθε νέο θάνατο

πλησιάζει όλο και πιο πολύ το τέλος

και προμηνύεται εκείνο

που εδώ και καιρό είπαν

οι θείοι άνθρωποι και οι ιερείς,

λόγω των οποίων τώρα όλοι σχεδιάζουν

τα όρια της ζωής,

ώστε να απομείνουν μόνοι

στα συντρίμμια των πάντων,

ώστε από αυτά κάτι καινούριο να αρχίσει.

 

Θεέ μου, τι νέο!

Με ποιο κακό

εκείνοι θα κτυπήσουν τα θεμέλιά του;

με τίνος το αίμα θα πλύνουν τα χέρια τους,

ώστε να αγγίξουν όλα όσα είναι καθαρά;

με ποια χρήματα θα αγοράσουν

εκείνο το οποίο πια δεν υφίσταται,

ώστε ούτως ή άλλως να επιβιώσουν;

 

Ωδή (Ναι) στο χρόνο μετά από εμάς,

ο οποίος θα ξέρει

πώς τη θέλησή τους να απαξιώσει και να κολάσει·

και πώς η στοργική μητέρα

θα φροντίζει εκείνα τα διαφορετικά της βλαστάρια,

μέχρις ότου εκείνα είναι σε θέση να ανανεώνονται

και να αποκτούν τέτοιες δυνάμεις,

ώστε να μπορούν να αμύνονται μόνα τους.

 

Σμέντερεβο, 1 Σεπτεμβρίου 2017

 

 

16. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟ

 

Πόσο καιρό,

πόσο από το φορτίο του

θα κουβαλά στις πλάτες,

όσο βλέπει

πως όλα ενώπιόν του καταρρέουν·

και εκείνος, τελευταίος,

δε θα έχει καμία απάντηση

ούτε σε μια ερώτηση,

ούτε καν για το ότι

ως ο μόνος παντελώς αθώος άνθρωπος

έχει από το Θεό επιλεγεί,

ώστε όλα να τα βλέπει τελευταίος,

χωρίς να μπορεί τίποτα με κανέναν να μοιραστεί

ούτε με κάτι τον ίδιο του τον εαυτό να βοηθήσει·

ούτε καν να καταστεί μάρτυρας,

επειδή δε θα υπάρξει κανένας από εκείνους

μπροστά στους οποίους αργότερα θα καταθέσει;!

 

Πώς μέσα στο απόλυτο σκοτάδι

το αόρατο από τη σκόνη παντός επιστητού

να διακρίνει το μοναδικό εναπομείναντα λαμπτήρα,

το Δημιουργό ο οποίος υπήρχε ακόμα και στην Αρχή·

πόσο μακριά θα μπορέσει να φτάσει

στο απόλυτο αδιέξοδο,

καθώς πίσω του ορθώνεται τείχος,

σχεδόν αόρατο και αδιαπέραστο;

 

Τι θα γίνει με όλα εκείνα τα αξιομνημόνευτα,

με τις διαδοχικές τάξεις και τα γένη της ζωής,

με τις διαιώνιες εικόνες και τα είδη τα φύσης,

με το πρώτο τους κλάμα το οποίο δεν ήταν και το τελευταίο,

με εκείνα από τα οποία δεν υπάρχει τίποτα;

 

Τέλος τι θα γίνει με το φόβο του,

ακόμα περισσότερο με τη μόλις νεογέννητη ελπίδα του

ότι πιθανόν και εκείνος, όπως ο Αδάμ

θα (προσ)κληθεί να δημιουργήσει ένα νέο κόσμο

 

με ποιον, από τι?

 

Ωδή (Ναι) για τούτον τον άνθρωπο,

ποτέ να μη βρεθεί κανείς στη θέση του!

 

 

17. ΩΔΗ (ΝΑΙ) ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

 

Η παιδική ηλικία είναι ένα φυτό

το οποίο

όσο περισσότερο γερνάει

τόσο πιο νέο γίνεται·

περισσότερο προσεγγίσιμο γίνεται

όσο περισσότερο κάποιος

απομακρύνεται από αυτό·

σαν να ενώνει το τόξο

της αρχής και του τέλους.

 

Ανανεώνει τις πρώτες γνωστικές εικόνες,

τις λέξεις που εδώ και καιρό για πρώτη φορά συλλαβίστηκαν,

χωρίς να είναι γνωστή η αξία τους·

τα βήματα που μετά δυσκολίας μαθεύτηκαν,

επειδή ασυναίσθητα υπήρχε αμφιβολία

σε εκείνους από τους οποίους διδάχτηκαν,

ιδίως, όταν έδειχναν

κάποια αβεβαιότητα στο βήμα.

 

Όλα τα δύσκολα πράγματα

έφτασαν αργότερα,

και όταν από αυτά πρόβαλαν ρίζες

αυτές έγιναν πιο ελαφρές·

όταν το νόημα και η σκέψη τις έφεξαν,

το φως φώτισε

από τη γωνιά του,

ακόμα και όταν τούτη η γωνιά ήταν σκοτεινή.

 

Όπως το πρώτο βήμα στη ζωή,

όπως η μόνιμη αγάπη

ξεκουράζει όλο το δρόμο που με κόπο έχει διανυθεί

και δεν επιτρέπει ποτέ να λησμονηθεί.

 

Ωδή (Ναι) στην παιδική ηλικία,

στην παράδοξη μαγεία της·

έχει βυθιστεί στα βαθιά γηρατειά

τα οποία τίποτα πλέον δεν προσφέρουν,

μα μέσα τους ξυπνάνε την ελπίδα

πως επιστρέφοντας πίσω με παιδιάστικο τρόπο

είναι εφικτό να φτάσει κανείς στην εκ νέου πραγμάτωση

– την έναρξη μιας νέας ζωής –

με την οποία το τέλος

καθίσταται κατά κάποιο τρόπο παιδιάστικα αφελές.

 

 

18. ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

 

Από τον παράδεισο τον παράδεισο αναζητούμε,

γιατί πουθενά δεν τον βρίσκουμε.

Ο Αδάμ και η Εύα είχαν μονάχα ένα μήλο

και ως εκ τούτου διέπραξαν μια αμαρτία μονάχα.

Ενώ εμείς μες στην αφθονία των καρπών

δεν ξέρουμε σε ποιον να προσκολληθούμε,

ώστε με αυτόν να τιμωρήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.

Από τον παράδεισο αναζητούμε τον παράδεισο

και έτσι ανοίγουμε τις θύρες της κολάσεως.

Η Ατλαντίδα είναι μια επίπληξη,

δεν έπεσε εξ ουρανού,

μα από τη Γη αποκόπηκε

και επέστρεψε στο αρχέγονο·

εκεί, όπου χάθηκαν οι πόλεις,

οι ισχυροί λαοί και οι ιερείς τους,

οι οποίοι ήθελαν να ξέρουν πάρα πολλά για τους άλλους,

αλλά τίποτα δε γνώριζαν για τον εαυτό τους.

Από τον παράδεισο αναζητούμε τον παράδεισο,

γευόμαστε ό, τι είναι προσβάσιμο στο μάτι, στο αυτί, στο νου.

Αυτό που βλέπουμε, δεν το βλέπουμε,

θέλουμε να βλέπουμε ό, τι οι άλλοι βλέπουν.

Χορτάσαμε με εκείνο το οποίο μας έχει δοθεί,

βάλαμε χέρι σε εκείνο το οποίο είναι σε άλλους δοσμένο.

Σε πολέμους εμπλεκόμαστε, διεξάγουμε μάχες,

των οποίων ο νικητής είναι εκ των προτέρων καθορισμένος,

ακόμα και όταν δε φτάνει στο πεδίο της μάχης,

καθώς προέρχεται από κάποια μελλοντική εποχή.

Από τον παράδεισο αναζητούμε τον παράδεισο,

διαφορετικό φως, σκοτάδι, αλήθεια,

μολονότι ούτε με αυτά δεν έχουμε εξοικειωθεί.

Συγγενείς από τον ουρανό δεν ψάχνουμε για φίλους,

μα τους αρπάζουμε αυτό που έχουν,

αν και δεν ξέρουμε με αυτούς τι κοινό έχουμε.

Από τον παράδεισο αναζητούμε τον παράδεισο,

έξω από αυτόν αναζητούμε το Νόημα, τη Λέξη, το Λόγο,

τα οποία ποτέ δε θα κατανοήσουμε,

όπως ακριβώς δεν κατανοήσαμε αυτά τα ίδια, τα δικά μας.

Από τον παράδεισο αναζητούμε τον παράδεισο

λησμονώντας ότι ο Πατήρ δε θα έστελνε τον Υιό Του

για να μείνει στην κόλαση, μα ούτε και για να την σώσει.

 

 

Σχόλια

[1] Το σωματίδιο Χιγκς, γνωστό ως «το σωματίδιο του Θεού» είναι ένα μποζόνιο του οποίου η ανακάλυψη συμβάλλει στον τρόπο που συγκροτήθηκε η ύλη, αλλά και στην κατανόηση της δημιουργίας του σύμπαντος σύμφωνα με τη θεωρία της μεγάλης έκρηξης.

[2] Ο Μίροσλαβ Τόντοροβιτς (Мирослав Тодоровић) είναι πολυβραβευμένος Σέρβος πεζογράφος, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας. Ζει στη Νις και στην Τρέσβνιεβιτσα.

 

 

 

Βιογραφικά στοιχεία δημιουργού:

Ο Ρίστο Βασιλέφσκι (Ристо Василевски) γεννήθηκε το 1943 στις Πρέσπες της Βόρειας Μακεδονίας. Είναι μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών της Βόρειας Μακεδονίας, καταξιωμένος ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, μεταφραστής, εκδότης. Ο πολυγραφότατος συγγραφέας και πολυβραβευμένος μεταφραστής έχει τιμηθεί με πενήντα σημαντικές εθνικές και διεθνείς διακρίσεις: «Βραβείο της Κυβερνήσεως της Σερβικής Δημοκρατίας», «Ευρωπαϊκό βραβείο για τη λογοτεχνία», «Ευρωπαϊκό βραβείο: τα κλειδιά των Πρεσπών», «Μικρό βραβείο Νόμπελ», «Poeta Laureatus», «Χρυσό δαχτυλίδι», «Χρυσή Λύρα», «Διάκριση του Ρακίνα». Έχει εκδώσει περισσότερα από τριάντα αξιοσημείωτες ποιητικές συλλογές· πέντε βιβλία φιλοσοφημάτων· δύο ποιητικές συλλογές για παιδιά· δύο έμμετρα παιδικά μυθιστορήματα. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε είκοσι πέντε ξένες γλώσσες, ενώ κυκλοφορούν σε διακόσιες πενήντα ανθολογίες. Ζει και εργάζεται στο Σμέντερεβο.

 

 

Βιογραφικά στοιχεία μεταφραστή:

 Ο Παναγιώτης Ασημόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Είναι πτυχιούχος Κλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Αθηνών και διδάκτορας Σερβικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής του Νόβι Σαντ. Στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων διδάσκει Νέα Ελληνικά μέσω Αγγλικών, Αραβικών, Ρωσικών και Σερβικών. Ασχολείται με την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα, την ιστοριογραφία, τη λεξικογραφία, τη συγκριτική λογοτεχνία, τις σλαβικές γλώσσες. (E-mail: asimopoulosp@yahoo.gr)