Fractal
Home / ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / ✔ Editorial: «Δέσμιοι του παρελθόντος»
10/05/2023, 1:07 πμ

✔ Editorial: «Δέσμιοι του παρελθόντος»

 

 

Takashi Murakami

 

 

«Στην ιστορία μιας ζωής, δεν έχουμε παρά ένα πρόβλημα να λύσουμε: το πρόβλημα που δίνει νόημα στην ύπαρξή μας και επιβάλλει ένα στιλ στις σχέσεις μας».

Μπορεί να ακούγεται πολυτελές πλεονέκτημα αλλά αποτελεί βασικό δομικό υλικό της ψυχοσύνθεσης και της υπαρξιακής ραχοκοκαλιάς μας.

Μπορεί να φαίνεται ως επακόλουθο μιας πορείας, αλλ’ είναι αυτός καθ’ εαυτός ο σχεδιασμός της πορείας. Δίχως νόημα ύπαρξης, η ζωή γίνεται αδιάβατη. Αποδεικνύεται έρημος Σαχάρα.

Το υποστηρίζει και το αποδεικνύει στο βιβλίο του “Ο ευαίσθητος εαυτός” (εκδ. Λιβάνη) ο ψυχίατρος, ηθολόγος και ψυχαναλυτής Μπόρις Σιρούλνικ. Και ο ίδιος παιδί που μεγάλωσε σε Ίδρυμα, αποτελώντας ένα από τα υποτιθέμενα “καμένα από χέρι παιδιά”, κατόρθωσε να αποδείξει πρώτα με τη ζωή του (σπουδάζοντας), κατόπιν με το έργο του (ερευνώντας) πως στη ζωή, τελικά, δεν υπάρχουν καταδικασμένες περιπτώσεις.

Αυτό ακριβώς είναι που υποστηρίζει και στο βιβλίο του.

Επικαλούμενος διάσημους καλλιτέχνες και δημιουργούς που κατόρθωσαν με το έργο τους και ξέφυγαν από το βούρκο των παιδικών τους χρόνων.

Αλλά και άλλους, που μονάχα το φάντασμά τους αντικρίσαμε, αγαπήσαμε, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και τσάκισαν, έσπασαν όπως η Μέριλυν Μονρόε σαν πορσελάνινη κούκλα.

Στον αντίποδά της ο μεγάλος Δανός παραμυθάς, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ο οποίος παρά την επιμονή του να δηλώνει “η ζωή μου είναι ένα ωραίο παραμύθι, πλούσιο και ευτυχισμένο”, χρειάστηκε να βιώσει μια κατ’ ουσία παντελώς άθλια ζωή: Η μητέρα του εξαναγκάστηκε να γίνει πόρνη από την ίδια τη μητέρα της. Με τον μικρό Χανς στην κοιλιά το έσκασε από το σπίτι κι έγινε πλύστρα, προτού πεθάνει αλκοολική και αγράμματη, σε μία κρίση τρομώδους παραληρήματος, ενώ ο άντρας της παραφρόνησε κι αυτοκτόνησε.

Παρ’ όλον, όμως, που ο κόσμος του μικρού Άντερσεν “έμελλε να οργανωθεί γύρω από μια, σε πρώτη όψη, παράδοξη «υπέροχη δυστυχία»”, όπως υπογραμμίζει στον πρόλογο του βιβλίου η ψυχολόγος και συγγραφέας Φωτεινή Τσαλίκογλου, “μέσα από την τέχνη ο μικρός Χανς μεταμορφώνει το βούρκο σε ποίηση, την οδύνη σε έκσταση, υπερβαίνοντας τους ίσκιους της καταγωγής του για να ζήσει μέσα στη φωτεινότητα της αγάπης και την παράξενα σαγηνευτική ομορφιά των μύθων της πολιτισμικής του παράδοσης”.

Η ανάκαμψη δεν είναι ουτοπία, υποστηρίζει ο συγγραφέας και ψυχίατρος. Στηρίζοντας ολόκληρο το βιβλίο στο τι είναι, τελικά, αυτό που κάνει άλλους ν’ αντέχουν και κάποιους άλλους να καταποντίζονται στα τάρταρα, να χάνονται.

Η μαγική έννοια της ανθεκτικότητας, ευθύνεται για όλα αυτά.

Και για τον Σιρούλνικ “ανθεκτικότητα” σημαίνει τη δυνατότητα που έχει ένα πρόσωπο αντιμέτωπο με οδυνηρές καταστάσεις να κινητοποιεί μηχανισμούς άμυνας που του επιτρέπουν να απορροφήσει το σοκ, να ανταπεξέλθει και να αντλήσει από αυτό οφέλη.

 

Takashi Murakami

 

Σ’ αυτό το fractal, λοιπόν, τα βασικά θέματα έχουν να κάνουν με την ανθεκτικότητα, την άλλη όψη των πραγμάτων και της αλήθειας, το παρελθόν.

Στο παρελθόν και στη γενέθλια πόλη της καταφεύγει η Camilla Lackberg στο καινούργιο της μυθιστόρημα «Ο κούκος».

Στις γυναίκες της Οδύσσειας επιλέγει να δώσει φωνή, η Iταλίδα συγγραφέας Μαριλού Ολίβα η οποία μιλά στη Γεωργία Χάρδα, με αφορμή το βιβλίο της «Η Οδύσσεια όπως την αφηγούνται η Πηνελόπη, η Κίρκη, η Καλυψώ και άλλες ηρωίδες του ομηρικού έπους». Η συγγραφέας, πιστή στο πρωτότυπο, αναδεικνύει τις γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του μύθου και στην επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Η πονηρή Καλυψώ, η Ευρύκλεια, η παραμάνα του Οδυσσέα, οι ακαταμάχητες Σειρήνες, η δεσποτική Κίρκη, η καρτερική Πηνελόπη και η σοφή Αθηνά ενώνουν τις φωνές τους και μας παρουσιάζουν την Οδύσσεια από τη δική τους οπτική: «Το να ξαναπώ την ιστορία της Οδύσσειας μου φάνηκε ιεροσυλία», θα μας πει. «Οι γυναίκες της Οδύσσειας ήταν ήδη σιωπηλές πρωταγωνίστριες. Η πρόθεσή μου ήταν να τις πάρω όλες από το χέρι – από την πιο ισχυρή βασίλισσα μέχρι την πιο παραπεταμένη σκλάβα – και να προσπαθήσω να τις βγάλω από τη σκιά. Η Οδύσσεια είναι ένα επαναστατικό ποίημα, όσον αφορά τον ρόλο των γυναικών και μου φάνηκε άδικο που παρέμειναν στο παρασκήνιο. Αυτό μου έδωσε κουράγιο».

Με τη σειρά της η Διώνη Δημητριάδου θα φωτίσει τις «Ξανθές ρίζες» της Benardine Evaristo: «Η Εβαρίστο, με τόλμη περισσή, πρωτοτυπεί και γράφει μια «ανάποδη» εντελώς ιστορία, αναποδογυρίζοντας καταστάσεις, ιστορικά γεγονότα, γεωγραφικά δεδομένα, συνολικά όλα όσα γνωρίζουμε, προσφέροντας έτσι μια θέα στην άλλη όχθη, με το ερώτημα : πώς θα ήταν τα πράγματα, αν όλα γύριζαν στο ανάποδό τους;»

«Η συνύπαρξη, η ερωτική επιθυμία, η παρακμή, η απώλεια, το τραύμα, η διαστροφή συνήθως συνοδεύουν τους χαρακτήρες που απεικονίζονται μέσα σε ένα κείμενο του Μπατάιγ ή του Μποντλέρ, αλλά και του Δημητριάδη και άλλων. Κι εκεί που δεν το περιμένεις ξαφνικά εμφανίζεται το μουσούδι ενός κουταβιού, ή το απορημένο βλέμμα ενός πουλιού για να σου υπενθυμίσει τον αέναο κύκλο της ζωής και του εφήμερου. Κάτι σαν το κουτί της Πανδώρας που ενώ άνοιξε και σκόρπισε όλα τα κακά στον κόσμο, στον πάτο του περιείχε την ελπίδα.» θα πει η εικαστικός Demi Kaia στην Ρίτα Βελώνη μιλώντας για την έκθεσή της «Βιβλιόπτερα ή η Βιβλιοθήκη των Επιθυμιών», που εγκαινιάστηκε την στο Ίδρυμα Άγγελου και Λητώς Καντακουζινού.

Οι ρίζες λοιπόν των πραγμάτων και το ανάποδό τους. Το παρελθόν, η απώλεια, η παρακμή και το τραύμα. Διότι τα πάντα είναι εφικτά σ’ αυτή τη ζωή. Δεν υπάρχει πεπρωμένο που να μη το νικάς με την αδιαφορία, νομίζω το έχει πει ο Καμύ.

 

 

 

Μαζί σας πάντα,

Ελένη Γκίκα

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top