Fractal
Home / Σαν σήμερα / 10 Μαΐου – Κωνσταντίνος Παρθένης
10/05/2018, 11:03 πμ

10 Μαΐου – Κωνσταντίνος Παρθένης

Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα //

 

O Κωνσταντίνος Παρθένης, γεννημένος σαν σήμερα το 1878, είναι κατά πολλούς ο σημαντικότερος Έλληνας ζωγράφος του 20ού αιώνα. Ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος έχει γράψει γι’ αυτόν: «Θεωρούσαμε τον Παρθένη στήριγμα της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα» ενώ ο μαθητής του Νίκος Εγγονόπουλος γράφει: «…ήταν ένας [..] ένας αληθινός αριστοκράτης του πνεύματος και της ζωής».

 

 

Ξεκίνησε ως «μοντερνίζων εμπρεσιονιστής» με επιτυχημένες παραθέσεις συμπληρωματικών ή αντίθετων χρωμάτων, όμως όσο περισσότερο στρέφονταν προς τον εσώτερο άνθρωπο, τόσο πιο λιτά, ασκητικά, θα `λεγε κανείς, χρησιμοποιούσε τα χρώματα. Ασχολήθηκε με το τοπίο, την προσωπογραφία, τη νεκρή φύση, με την αγιογραφία και με την πολυπρόσωπη σύνθεση. Η φύση στο έργο του αποτέλεσε εκφραστικό μέσο των πλαστικών συνθέσεων που συλλαμβάνονταν από τη φαντασία του. Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου τον χαρακτήρισε «μέγιστο των Ευρωπαίων τοπιογράφων». Οι αγιογραφίες του εμπνέουν βαθιά θρησκευτική προσήλωση με την αισθαντικότητά τους, ενώ τα πορτρέτα του παίρνουν ξεχωριστή θέση στην ιστορία της ελληνικής προσωπογραφίας.

Ο καλλιτέχνης, που κατάφερε να παντρέψει τη μορφολογική αντίληψη της μοντέρνας αισθητικής με τη νεοελληνική αντίληψη της ζωγραφικής συμμετείχε ενεργά στο κίνημα της βιεννέζικης Sezession. Μια καλλιτεχνική ομάδα με προεξάρχοντα τον Γκούσταφ Κλιμτ, η οποία σύμφωνα με τη διακήρυξη του Χέρμαν Μπαρ στον κατάλογο της πρώτης έκθεσης της ομάδας αποτελούσε μία «μάχη για την πρόοδο των σύγχρονων καλλιτεχνών ενάντια στα γεράκια που αυτοαποκαλούνται καλλιτέχνες αλλά έχουν εμπορικό συμφέρον να παρακωλύουν την άνθιση της τέχνης».

Το 1920 ο Βενιζέλος του απονέμει, σε τελετή στην Ακαδημία, το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών για τον “Ευαγγελισμό”. Κατά τη διάρκεια της απονομής ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου θα πει: «Ένας καλλιτέχνης εσωτερικός. Είναι ένας ποιητής και ανήκει εις το λυρικόν ρεύμα του αιώνος αυτού που λέγεται συμβολισμός, ρεύμα το οποίον συνέχεται με το λυρικόν ρεύμα των πριμιτίφ και με άλλες ανοίξεις της ανθρώπινης ψυχής εις την ιστορίαν της τέχνης. Είναι ένας ιδεαλιστής. Ιδεαλισμός, για να πάρω τον απλούν ορισμόν ενός φιλοσόφου, είναι η παρά-στασις των αντικειμένων επί του ψυχικού τύπου του ανθρώπου, επί των γεγονότων της συνειδήσεως. Αυτός είναι ο Παρθένης».

Μαθητές του θα υπάρξουν ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, ο Τέτσης, ενώ άλλοι, όπως ο Μόραλης και ο Καπράλος, θα φοβηθούν την αυστηρότητά του και θα αλλάξουν δάσκαλο. Ο Τσαρούχης σημειώνει: «Έδωσε στη ζωγραφική μας κάτι μεγάλο: την πειθαρχία στον “τόνο” και στη “σύνθεση”». Παρότι ομόφωνα αναγνωρίζεται ως πρωτοπόρος, εξακολουθεί να παραμένει τυλιγμένος με ένα πέπλο μυστηρίου. Η σιωπή του συχνά ταυτίστηκε με την παράνοια, με αποτέλεσμα την αμηχανία των ιστορικών απέναντί στον εσωστρεφή ζωγράφο με τις μυστικιστικές πνευματικές αναζητήσεις.

Πέθανε το ξημέρωμα της 25ης Ιουλίου 1967 . Επικήδειο στη νεκρώσιμη ακολουθία του εκφώνησε ο Μαρίνος Καλλιγάς, που μεταξύ άλλων είπε, «…O Παρθένης άνοιξε τα μάτια μας σε μια ακόμη – ως τότε άγνωστη μορφή του τόπου μας…[…] Σφράγισε με την προσωπικότητά του μια κρίσιμη εποχή…».

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top