Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ιδιαιτερότητα αυτού του κόσμου
21/06/2023, 2:04 πμ

Η ιδιαιτερότητα αυτού του κόσμου

Γράφει η Νάντια Τράτα //

 

«Τα τρία φώτα» της Claire Keegan Εκδόσεις Μεταίχμιο

 

Ένα καλοκαίρι που δεν μοιάζει με τα υπόλοιπα. Ένα κορίτσι που δεν θα μάθουμε ποτέ το όνομά της. Ένα σπίτι που όλα κουβαλούν μία κούραση, ένα βάρος, μία παραίτηση, σιωπές και κενά. Μία οικογένεια χωρίς πυξίδα, χωρίς συνοχή, χωρίς αγάπη….. Και αρκεί μια ματιά, ένα άγγιγμα, λόγια τρυφερά, μια τρεχάλα ως το ταχυδρομικό κουτί για να ξεκινήσει μία διαφορετική διαδρομή, σε μέρη πιο φωτεινά, σε αγκαλιές που μυρίζουν λεβάντα, σε ρούχα παλιά που ευωδιάζουν αισθήματα από καιρό ξεχασμένα, που εξακολουθούν όμως να κρυφοκοιτάζουν και να ξεπροβάλλουν κάθε στιγμή που το μυαλό γυρνά σε άλλους καιρούς, κοιτώντας ετούτο το νέο κορίτσι που ήρθε και πήρε τη θέση της στο τραπέζι μίας κουζίνας που μοσχοβολά γλυκό ραβέντι.

Μία μικρή ιστορία που έρχεται ήσυχα σαν θρόισμα, τρυφερά σαν χάδι και προσφέρει  παρά το μικρό της μέγεθος, μια συμπυκνωμένη, πλούσια συναισθηματική αγωγή καθώς θα μιλήσει με ειλικρίνεια, αυθεντικότητα και συσσωρευμένη δύναμη  για σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών, αναζητώντας την αλήθεια σχετικά με τη δύναμη της γονεϊκής παρουσίας ή απουσίας, την αναγκαιότητα να νιώσουμε πως ανήκουμε κάπου και πως η οικογένειά μας είναι στην πραγματικότητα καταφύγιο και προστασία καθώς δρασκελίζουμε ανυποψίαστοι το κατώφλι της εφηβείας μας προς μία ενήλικη ζωή που καιροφυλακτεί γεμάτη εκπλήξεις και ανυποψίαστες διαδρομές.

Δεξιοτέχνης της μινιατούρας και συγγραφέας του ελάχιστου, σταθερά αφοσιωμένη στην έντεχνη αποκάλυψη του αφανούς και του σιωπηλού, μένουμε έκθαμβοι καθώς παρατηρώντας το έργο με προσοχή και καθώς πλησιάζουμε ολοένα και περισσότερο για να θαυμάσουμε από κοντά κάθε λεπτομέρεια και κάθε στολίδι, η μία έκπληξη διαδέχεται την άλλη χάρη στην πληρότητα και τη  χάρη της μικρής (σε έκταση και  μόνο) γραφής. Το συγκεκριμένο έργο (Foster ο πρωτότυπος τίτλος του) χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα 50 κορυφαία έργα του 21ου αιώνα από τους Times of London, καθώς μέσα από τη συμπυκνωμένη του μινιμαλιστική γραφή η προσμονή του ανομολόγητου συνεπαίρνει τον αναγνώστη που γυρίζει κάθε σελίδα με κομμένη την ανάσα, φθάνοντας σε ένα τέλος που αφήνει τον αναγνώστη εμβρόντητο από συγκίνηση…..

Κάπου στην επαρχία της Ιρλανδίας στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ένα κορίτσι χωρίς όνομα θα περάσει ένα καλοκαίρι με συγγενείς της μητέρας της τους οποίους στην πραγματικότητα δεν έχει γνωρίσει ποτέ ενώ η μητέρα της περιμένει να γεννήσει ένα ακόμη παιδί σ’ ένα σπίτι που μοιάζει σαν καράβι που κλυδωνίζεται στον καιρό. Μία μητρική φιγούρα περισσότερο διεκπεραιωτική παρά ουσιαστική, ένας πατέρας περισσότερο απών και απροετοίμαστος για το ρόλο του, αισθήματα όπως αδιαφορία, παραίτηση, απουσία και μοναξιά βάφουν τους  γυμνούς τοίχους και τα βρώμικα πατώματα στο πατρικό σπίτι της μικρής ηρωίδας.

Φθάνοντας στο σπίτι των Κινσέλα, όλα μεμιάς αποκτούν ένα ζωηρότερο χρώμα, μια ζεστασιά ακουμπά τρυφερά τους νεανικούς ώμους, μια τσατσάρα χτενίζει τραγουδώντας τα μακριά της μαλλιά, καρό πουκάμισα βγαίνουν από τη ντουλάπα και φλυαρούν σιωπηλά με τα βαγόνια του τρένου που αθόρυβα ταξιδεύουν πάνω στην ταπετσαρία καθώς σέρνουν μαζί τους ένα κρυμμένο μυστικό, ένα παρελθόν που χάθηκε καθώς το νερό αναριγά προτού επιστρέψει στην αδιατάρακτη, ύπουλη ηρεμία του.

Τίποτε δεν είναι προβλέψιμο, η γραφή απατηλά απλή και απέριττη,  η ιστορία ξετυλίγεται γραμμικά σε έναν χρόνο ενεστώτα ξεγελώντας τον αναγνώστη που ανακαλύπτει τις μεγαλύτερες αλήθειες μέσα από μία εξομολογητικά ειλικρινή και σπαρακτική έκφραση αγάπης  που περικλείεται σε μία και μόνη φράση:

“Αν ήσουν δικό μου, δεν θα σε άφηνα ποτέ σε ένα σπίτι ξένων.» (σελ. 12)

Μία ιστορία μεγάλου βεληνεκούς, Τα τρία φώτα συνοψίζουν αφαιρώντας, στοχεύοντας στο ουσιαστικό, υπαινίσσονται και δίνουν τον κύριο λόγο σε όσα μένουν εκτός του περιθωρίου της σελίδας, σε όσα νιώθουμε παρά διαβάζουμε, στα όσα φανταζόμαστε παρά μαρτυρούν την παρουσία τους στο χαρτί…. Η συντομία (τόσο στην έκταση του έργου όσο και στην ηλικία της ηρωίδας αλλά και στο χρονικό διάστημα των λίγων εβδομάδων που περνά με το ζευγάρι των Κινσέλα) γίνεται σήμα κατατεθέν της και πάλι είναι τόσο έμπλεη νοημάτων και συναισθημάτων που μοιάζει πως μοναδικό της σκοπό έχει να σβήσει κάθε ίχνος και υποψία που να αφορά στην προσπάθεια συγγραφής της. Η αφήγηση ρέει αβίαστα σαν αναπνοή και καθημερινές ιστορίες που μαρτυρούν αγάπη, τρυφερότητα και καλοσύνη στην προσωρινή φιλόξενη οικογένεια, γλυκαίνουν τη ματιά του αναγνώστη μα την ίδια στιγμή η αλήθεια της πραγματικής της ζωής μοιάζει σαν άγγιγμα παγωμένου ατσαλιού καθώς σιωπές και απουσίες αφυπνίζονται και στιγματίζουν τη ανυποψίαστα ψυχικά και σωματικά ταλαιπωρημένη νεαρή βιωτή.

Από εκεί που περισσότερο επιβίωνε παρά ζούσε, από μία οικογένεια που η στοργή και το ενδιαφέρον ήταν μάλλον άγνωστες λέξεις, ενώ οι εντάσεις και ένας υπόκωφος σπαραγμός συνόδευαν βαριεστημένα την αδιάφορη καθημερινότητά της, η μικρή ηρωίδα βρίσκεται αναπάντεχα περιτριγυρισμένη από δύο αγνώστους που της δίνουν χώρο να ανθίσει ανάμεσά τους, της δείχνουν τον τρόπο να κεντήσει το δικό της σχέδιο ενηλικίωσης χρησιμοποιώντας τα στέρεα νήματα της αγάπης, της φροντίδας, της καλοσύνης και της ευγένειας.  Όλα έχουν τη θέση τους, ακόμη και η εποχή του καλοκαιριού, κατά τη διάρκεια του οποίου εκτυλίσσονται τα γεγονότα, σηματοδοτεί πως, πράγματι, πως τα όσα θαυμαστά και πρωτόγνωρα της προσφέρονται απλόχερα, αποπνέουν φως, ζεστασιά, ελπίδα και αισιοδοξία.

Τα τρία φώτα θέτουν πολλά ερωτήματα: η έννοια του σπιτιού δε σημαίνει απαραίτητα προστασία και αγάπη, σημαίνει ομοίως μοναξιά και απογοήτευση, πόσο σημαντικό είναι για ένα παιδί σε ανάπτυξη η σωστή ψυχολογική προσέγγιση και η καλή διατροφή, είναι ευλογία ή κατάρα τελικά να βρεθεί ένα συναισθηματικά εγκαταλειμμένο πλάσμα σε μία ζωή καλύτερη και πιο ποιοτική από αυτή που βιώνει, όταν το βέλτιστο είναι μόνο προσωρινό και μοιάζει με φευγαλέο ουράνιο τόξο σε έναν ουρανό γεμάτο σύννεφα και σκοτεινιά;

H Claire Keegan φροντίζει να χαράξει με κάθε της λέξη πάνω στο λευκό χαρτί την ιδιαιτερότητα αυτού του κόσμου, να μας επιτρέψει να δούμε κάθε ιδιοτροπία και λεπτομέρειά του, να τον αισθανθούμε και να τον ακούσουμε, επιστρατεύοντας όλες τις αισθήσεις μας που ζωντανεύουν όσα κρύβονται πίσω από το ελάχιστα προφανές –  ο πόνος της ζωής, η αναλαμπή του να αναγνωρίσουμε τελικά αυτό που δεν έχουμε, το πένθος για όλα όσα δεν θα γίνουμε ποτέ — ένα εγχείρημα μεγάλο, παράτολμο, φιλόδοξο μα και τόσο πετυχημένο στην εντέλεια, σπινθηροβόλο, εκπληκτικής σύλληψης και ομορφιάς.

«Βλέπεις, τώρα υπάρχουν τρία φώτα ενώ πριν ήταν μόνο δύο.».

Κοιτάζω πέρα στη θάλασσα. Εκεί τα φώτα αναβοσβήνουν όπως πριν, αλλά υπάρχει ένα ακόμα φως, που λάμπει σταθερά ανάμεσά τους.

«Το βλέπεις;» με ρωτάει.

«Ναι» λέω. «Εκεί είναι».

Και τότε με παίρνει στην αγκαλιά του και με σφίγγει δυνατά, σαν να ήμουν δικό του παιδί. (σελ. 70)

 

Claire Keegan

 

Η Claire Keegan γεννήθηκε το 1968 στην Ιρλανδία και είναι γνωστή για τις μικρές της ιστορίες που έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και έντυπα όπως The New Yorker, Best American Short Stories, Granta και The Paris Review.

Η πρώτη της συλλογή μικρών ιστοριών Antartica (1999) κέρδισε το βραβείο Rooney Prize for Irish Literature και το βραβείο William Trevor Prize. Η δεύτερη συλλογή, Walk the Blue Fields δημοσιεύθηκε το 2007, ενώ η «μεγάλη, μικρή ιστορία» Foster (o πρωτότυπος τίτλος για Τα Τρία Φώτα) κέρδισε το 2009 το βραβείο Davy Byrnes Short Story Award. Πρωτοδημοσιεύθηκε σε τεύχος του New Yorker (15/2/2010) και λίγο αργότερα δημοσιεύθηκε σε εκτενέστερη μορφή από τον εκδοτικό οίκο Faber and Faber ενώ μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2022 (Ένα ήσυχο κορίτσι) και ήταν υποψήφιο για Best International Feature Film (Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσση ταινίας) το 2023. Στα τέλη 2021 η συγγραφέας δημοσίευσε τη νουβέλα Small Things Like These η οποία εκτυλίσσεται στην Ιρλανδία των μέσων της δεκαετίας του 1980 και ήταν στη βραχεία λίστα για τα βραβεία Booker Prize 2022.

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν στα ελληνικά τα έργα της «Τα τρία φώτα» και «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά».

 

Ιούνιος 2023

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top