Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / H εξερεύνηση της γλώσσας
24/07/2019, 12:23 πμ

H εξερεύνηση της γλώσσας

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Layout 1

Τσίκο Μπάρκουε «Βουδαπέστη», Μετάφραση: Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Καστανιώτη, σελ. 176

 

Ο Τσίκο Μπάρκουε είναι ένας σούπερ σταρ στην πατρίδα του τη Βραζιλία. Ασχολείται με μεγάλη επιτυχία με το γράψιμο βιβλίων και στίχων, τη σύνθεση τραγουδιών, είναι ποιητής και μουσικός. Ιδιότητες που παραπέμπουν περισσότερο σε μια αναγεννησιακή μορφή. Το βιβλίο του ‘’Βουδαπέστη’’ (εκδόσεις Καστανιώτη) απέσπασε πολλά βραβεία, εντυπωσιακές κριτικές και κυκλοφορεί μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες ανά τον πλανήτη. Το ίδιο το βιβλίο αποτελεί κυρίως και πρώτιστα μια εξερεύνηση των γλωσσών. Ο κεντρικός ήρωας είναι Βραζιλιάνος, λέγεται Ζοζέ Κόστα και η δουλειά του είναι συγγραφέας-φάντασμα. Γράφει από λόγους κατά παραγγελία μέχρι βιβλία ποικίλων ειδών και μορφών (βιογραφίες, ποιητικές συλλογές) και το κάνει με μεγάλη επιτυχία. Κάπως έτσι μπλέκεται με μάλλον σουρεαλιστικό τρόπο με την Ουγγαρία και τη Βουδαπέστη. Αναζητώντας κάποια πρόσθετα στοιχεία για το βιβλία ανέτρεξα στο διαδίκτυο όπου διαπίστωσα ότι ο Μπάρκουε γράφει για μια πόλη και μια χώρα όπου δεν έχει πατήσει ποτέ το πόδι του. Αν εξαιρέσουμε μια σειρά ανακριβειών, αφού προφανώς και ο ίδιος άντλησε πληροφορίες από το διαδίκτυο που έχουν να κάνει με τη ζωή και τις συνήθειες (διατροφικές και άλλες) των Ούγγρων αυτό δεν αποτελεί κάποιας μορφής πρόβλημα. Αντίθετα, προσθέτει μια μεγαλύτερη γοητεία στο όλο εγχείρημα. Η αλήθεια είναι ότι ο Μπάρκουε προσεγγίζει ένα μάλλον στριφνό θέμα με μεγάλη εξυπνάδα αλλά το τελικό αποτέλεσμα δεν τον δικαιώνει. Το βιβλίο είναι καλογραμμένο αλλά παρά το μικρό του μέγεθος (δεν θυμίζει στην ουσία ούτε νουβέλα σε μέγεθος) μπλέκει σε ένα λαβύρινθο καταστάσεων και εννοιών. Ο Μπάρκουε καταπιάνεται διαρκώς με πολλά ταυτόχρονα ζητήματα, υπαρξιακά, λογοτεχνικά, κοινωνικά, χωρίς φαινομενικά λόγο και ουσία και τελικά πέρα από την αρχική πρόθεση, την εξερεύνηση μιας γλώσσας, αφήνει τα πάντα ημιτελή στη διάρκεια της αφήγησης. Στο τέλος, ο αναγνώστης αδυνατεί να αντιληφθεί ποιο κομμάτι της πολύπλοκης δομής του βιβλίου κινείται στη σφαίρα της φαντασίας και ποιο σε αυτό της πραγματικότητας και μάλλον θα καταλήξει πιο μπερδεμένος από τον ίδιο τον Κόστα που η ύπαρξη του μοιάζει να ξεθωριάζει σελίδα με τη σελίδα. Σε σημείο που ο εργοδότης ή η οικογένεια του παύουν στην ουσία να τον αναγνωρίζουν. Η δομή του Μπάρκουε θυμίζει Κινέζικα κουτιά ή ρωσικές μπαμπούσκες, αφού συνεχώς κάτι άλλο, μικρότερο ή μεγαλύτερο, εμφανίζεται σε κάθε σελίδα. Ο Κόστα που λόγω της απειλής μιας βομβιστικής ενέργειας βρίσκεται σε μια άγνωστη πόλη (Βουδαπέστη), προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με μια άγνωστη γλώσσα, χωρίζει με τη σύζυγό του, επιστρέφει στη χώρα του ξαφνικού γλωσσικού ενδιαφέροντος για να βρει μια καινούργια οικογένεια, αυτή της δασκάλας του στα Ουγγαρέζικα, όλα αυτά ανακατεμένα σε ένα μείγμα που κάνει τον αναγνώστη να απορεί αν ο ίδιος ο Κόστα τελικά εκτός από συγγραφέας-φάντασμα είναι ένα φάντασμα. Κάπου στο ενδιάμεσο θα μπλέξει με μια ληστεία, με μια σουρεαλιστική παρτίδα Ρωσικής ρουλέτας σε μια πόλη που περιγράφεται ως Βουδαπέστη αλλά τελικά μοιάζει να είναι πλαστή. Μια πόλη που μοιάζει να γοητεύει τον Κόστα παράλληλα ή και περισσότερο από τα ψευδεπίγραφα βιβλία που δημιουργεί on demand. Η ιστορία και το στιλ γραφής του Μπάρκουε είναι εντυπωσιακά αλλά η δομή του βιβλίου είναι ξεκάθαρη άνιση και τελικά δυσανάγνωστη.

 

Chico Buarque

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top