Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Η ζωή είναι αυτή που πρωταγωνιστεί με όλες της τις εκφάνσεις: ο θάνατος είναι απλώς μια πτυχή της, η πλέον ηδονική ίσως…»
16/03/2021, 10:55 μμ

«Η ζωή είναι αυτή που πρωταγωνιστεί με όλες της τις εκφάνσεις: ο θάνατος είναι απλώς μια πτυχή της, η πλέον ηδονική ίσως…»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // *

 

Γιάννης Δ. Στεφανάκις, “βάθος ουρανού”, 137 χαϊκού και 35 σχέδια, ΑΩ ΕΚΔΟΣΕΙΣ, Καλύβια Αττικής 2020, σελ. 80

 

Σαν μεταφυσικός διαλογισμός θρησκείας που δεν έχει επινοηθεί ακόμη. Διάβασα και ξαναδιάβασα αυτό το κομψό βιβλιαράκι μήνες και μήνες. Μελέτη πάνω στην άλλη μελέτη μέχρι που το έμαθα απέξω, το αποστήθισα στην παράδοξη δομή των κυττάρων μου κι αλλαξοπίστησα προς τη ζωή απορρίπτοντας το πεισιθάνατο ρόδι τού Πλούτωνα.

Κι όταν αποφάσισα να καθίσω να γράψω τις λιγοστές μου σκέψεις άκουσα με προσοχή πολλή, με περισυλλογή κατανυκτική τού Pergolesi το Stabat Mater (με τον Philippe Jaroussky και με την Emöke Barath). Ιδανικός συνδυασμός, κάπου μεταξύ Ιαπωνίας, Κρήτης, Αθήνας, Πολωνίας και ευρωπαϊκής φυματίωσης.

Ο Θάνατος πρωταγωνιστεί σε αυτό το βιβλίο, που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αδελφού του, Στέφανου, που μας εγκατέλειψε απροειδοποίητα.

Βασικά αρχετυπικά τα λογοτεχνικά χρώματα τού εικαστικού Γιάννη Δ. Στεφανάκι (που επιμένει στο μινωϊκό γιώτα στο τέλος του ονόματός του). Ζωγραφική με λέξεις: σε άσπρο, μαύρο, κόκκινο, γκρίζο, μπλε, πράσινο…

Ακόμα και η ίδια η λέξη “χαϊκού” προσμετράται ως ψηφίδα σε ετούτη την αριστοτεχνική σύνθεση που έχει άπειρες πτυχές κι άπειρα δεινά να διεκτραγωδήσει.

Το γκρίζο βασική βαρυτική συνιστώσα στο σύνολο του έργου του Γιάννη Δ. Στεφανάκι.

“Γκρίζος ουρανός / θορυβώδης άστατος: / σύννεφα βαριά” (σελ. 14).

“Κεραίες τοτέμ / σε υψηλά κτίρια / ψέματα ξερνούν” (σελ. 15).

“Στο ποίημα και / στα χρώματα κοιμάμαι∙ / ποτέ δεν ξυπνώ” (σελ. 18).

Η θολότητα του τοπίου και της εικόνας, όταν εμφανίζεται γίνεται μάλλον σκοπίμως για ηθικούς, ιδεολογικούς και αισθητικούς λόγους.

Σπανίως, οι καλοδουλεμένοι αυτοί στίχοι σκαλίζουν ειδικότερα κοινωνικά ζητήματα, όπως; το προσφυγικό:

“Συννεφιά, βροχή∙ / κρυώνουν οι πρόσφυγες, / τα τζάμια θολά” (σελ. 23).

Ηδονή-οδύνη:

“Η αγάπη σου / τροχός οδοντογιατρού: / φιλί στο στόμα” (σελ. 24).

Τραγική η απουσία τής ποίησης:

“Σελήνη μόνη / ολόγιομη, τραγική∙ / χωρίς ποιητές” (σελ. 24).

Στην ιδιόλεκτο του ποιητή Γιάννη Δ. Στεφανάκι συμπεριλαμβάνονται και οι χωριάτικες λέξεις και τα τοπικά ιδιώματα και οι λόγιες εκφράσεις και η δημοτική παράδοση και ο πλούτος του λαϊκού μας πολιτισμού (γλωσσικού και εικαστικού).

Βασικό του όπλο το εργαλείο της αντίθεσης (σσ. 30, 32, 43, 44 και αλλού).

Οικολογική υποβάθμιση τού ασφυκτικού αστικού τοπίου:

“Πέφτει η σκιά / στην άσφαλτο που καίει∙ / άρρωστα δέντρα” (σελ. 41).

Περιληπτική συλλήβδην ομοιομορφία:

“Ένα χαϊκού / ποίημα για τις πόλεις: / πώς να σού γράψω;” (σελ. 31).

Αυτεπίγνωστος σαρκασμός:

“Γιαπωνέζικο / το τοπίο σήμερα / ή μάτια θολά;” (σελ. 34).

Πλεονασμός:

“Πετώ την πέτρα∙ / τόξο η πορεία της: / μυρωδιά θυμού” (σελ. 36).

 

ΤΟ ΥΓΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΣΤΟ ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΖΟΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ.

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ: έξαλλη νότα χαράς.

 

Σώμα-χώμα, ομοιοκαταληξία πεισιθάνατος:

“Γέρνεις το σώμα, / πού να δεις τον ουρανό; / ψάχνεις για χώμα” (σελ. 42).

Τριπλή παρήχηση του γάμμα:

“Γλάροι φιλιούνται∙ / στη βάρκα ολόγυμνη / αγόρι κοιτάς” (σελ. 46).

Κι η αρχετυπική σκάλα που περιγράφουν ο Ιακώβ και ο Βούδας:

“Ξύλινη σκάλα / τον ουρανό τρυπάει∙ / κόκκινο χρώμα” (σελ. 47).

 

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΝ ΤΟΥΣ ΣΤΙΧΟΥΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΙΝΑΚΕΣ.

 

Εξαιρετική η ιδέα τού θανάτου τών κυμάτων στα βράχια:

“Τα δαντελένια / κύματα∙ βράχια φιλούν: / κι ύστερα σβήνουν” (σελ. 52).

Δαντελωτές παρηχήσεις λάμδα και χι:

“Οι τέντες χτυπούν∙ / ποτάμια οι ουρανοί, / σκυλί αλυχτά” (σελ. 53).

 

 

Γιάννης Δ. Στεφανάκις

 

 

ΤΟ ΆΣΠΡΟ ΌΜΩΣ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ:

“Με άσπρο γράφεις, / χιόνισες το πέλαγο∙ / βροχή στον κάμπο” (σελ. 54).

 

Σαν αρνητικό φιλμ

“Μαύρο βαμβάκι∙ / ουρανός ταραχώδης / ήλιος με δόντια” (σελ. 56).

 

ΕΙΚΟΝΟΠΛΑΣΤΙΚΑ ΧΑΪΚΟΥ δεόντως εικονογραφημένα, όπως ο τρομακτικά επιτυχημένος αχινός τής σελίδας 57:

“Μαύρος αχινός / στο βράχο περιμένει∙ / βελόνες καρφιά”.

Τη εξ Ανατολής ορμώμενη μουσμουλιά (στο καλαματιανό ιδίωμα) στην Κρήτη τη λένε “δεσπολιά” (σελ. 58).

 

“Τα αρμυρίκια: / στη θάλασσα κεντούν / το όνομά τους” (σελ. 61). ΤΕΛΕΙΟ!!!

 

Κι η αρχαία τοιχογραφία, σαν να ξεπήδησε από τον αιγαιοπελαγίτικο πολιτισμό:

“Πράσινα νερά / χορεύουν με τα φύκια∙ / στο μπλε κατοικούν” (σελ. 62).

 

ΑΛΕΞΙΘΑΝΑΤΟΣ ΈΡΩΤΑΣ:

“Καρφώνω βαθιά / στο κορμί σου τη γλύκα∙ / θάνατο διώχνω” (σελ. 66).

 

Τρία άρθρα στην αρχή κάθε στίχου:

“Το χώμα πατώ / τους προγόνους θυμάμαι∙ / τα πόδια γυμνά” (σελ. 72).

 

Ερωτικό:

“Να ’μουν κρυμμένος / μες στη σκέψη σου καημός / λάθος να ήμουν” (σελ. 74).

 

 

ΜΑΝΙΧΑΪΣΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ, ΜΙΝΙΜΑΛΙΣΤΙΚΕΣ:

“Μέσω τού φωτός /  η σκιά τής αλήθειας: / άγρυπνη φύση” (σελ. 76).

ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ:

“Άφησες το φως / σαν να σου ήταν βάρος∙ / σκοτάδι πήρες” (σελ. 77).

 

ΕΠΩΔΥΝΗ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ – πρώτος διδάξας ο Οιδίπους:

“Αυτογνωσία: / καταβύθιση ψυχής, / πόνος μεγάλος” (σελ. 76).

 

Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα κομψό βιβλιαράκι, επιτομή του έργου και του πόνου και της αγάπης μιας ζωής.

Η ζωή είναι αυτή που πρωταγωνιστεί με όλες της τις εκφάνσεις: ο θάνατος είναι απλώς μια πτυχή της, η πλέον ηδονική ίσως…

 

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top