Όταν η μνήμη γίνεται ιστορία

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

Βασίλης Αθαν. Καλαντζής «VALORI BOLLATI». Αποσπάσματα Κορινθιακού Τύπου του 20ου αιώνα για την κατανόηση των αξιών μιας εποχής. Εκδόσεις Παρουσία, 300 σελ.

«Λέγεται ὅτι πατρίδα μας εἶναι τὰ καλοκαίρια τῆς παιδικῆς μας ἡλικίας. Εἶναι οἱ τόποι καὶ οἱ ἄνθρωποι. Οἱ τόποι ἀλλάζουν, οἱ ἄνθρωποι φεύγουν. Τὰ καλοκαίρια μας ὅμως θὰ εἶναι γιὰ πάντα ἐκεῖ…» ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ Φθινόπωρο 2021

Και «Για την κατανόηση των αξιών μιας άλλης εποχής», όπως σημειώνει, ο Βασίλης Αθαν. Καλαντζής αποδελτίωσε, επιμελήθηκε και περιέλαβε σε ένα τόμο με τον τίτλο «VALORI BOLLATI» μια μεγάλη σειρά αποσπασμάτων του κορινθιακού τύπου μέσα στον 20ο αιώνα.

«Ὅταν ἔφυγε ἀπὸ τὴν ζωὴ ὁ παππούς μου ὁ ἰατρός, Δημήτριος Γρανιτσιώτης, ἤμουν 10 ἐτῶν.» Σημειώνει στον πρόλογό του ο συγγραφέας: «Μοῦ ἄρεσε, θυμᾶμαι, νὰ κατεβαίνω στὸ ὑπόγειο τοῦ σπιτιοῦ καὶ νὰ ψάχνω τὰ παλιὰ πράγματα.

»Ἀνάμεσα σὲ πολλὰ περίεργα γιὰ μένα τότε εὑρήματα καὶ ἀντικείμενα, ἀνακάλυψα ὅτι ὑπῆρχε καὶ ἕνα ἐντυπωσιακὸ ἀρχεῖο πολιτικῶν καὶ τοπικῶν ἐφημερίδων, ποὺ περιελάβανε ὅλα τὰ σημαντικὰ γεγονότα τῆς σύγχρονης Ἑλλάδας.

»Αὐτὸ ἦταν κάτι ποὺ ἀμέσως μὲ μάγεψε, ἕνα παράθυρο στὴν γνώση καὶ σὲ ὅ,τι εἶχε συμβεῑ τὰ παρελθόντα χρόνια. Ἔνιωσα τὴν ἠθικὴ ὑποχρέωση ὄχι μόνο νὰ τὸ μελετήσω καὶ νὰ τὸ διατηρήσω ἀλλά, ἐπιπροσθέτως, νὰ τὸ ἐμπλουτίσω μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν.

»Τὰ χρόνια ποὺ πέρασαν προσπάθησα νὰ διανθίσω τὸ ἀρχεῖο ὅσο περισσότερο μποροῦσα συλλέγοντας καὶ ἐγὼ τὸν τύπο. Ἡ ἀπόφαση μου νὰ συγκεντρώσω σὲ ἕνα τομίδιο μεταγραμμένα τὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ ἐφημερίδες τῆς Κορίνθου τῆς προπολεμικῆς καὶ μεταπολεμικῆς περιόδου, ἀποκόμματα γεμάτα μνῆμες γιὰ τὴν ζωή μου καὶ τὴν σύγχρονη ἱστορία τοῦ τόπου μας, μόνο τυχαία δὲν εἶναι.

»Μέσα ἀπὸ τὸν εὔχυμο ὣς καὶ ξεκαρδιστικὸ μερικὲς φορὲς δημοσιογραφικὸ λόγο ἀναδύονται ποικίλες ἀναμνήσεις καὶ ἱστορικὲς στιγμὲς ποὺ κάποτε στοίχειωσαν τὴν ζωή μας καὶ τὴν πορεία της. Γιατὶ καὶ οἱ ἄνθρωποι ζοῡμε, ἀπὸ κάποια στιγμὴ καὶ μετά, μὲ τὶς ἀναμνήσεις μας, ἰδίως ὅταν ὁ γενέθλιος τόπος μας παίρνει μορφὴ καὶ ὅραμα μέσα ἀπὸ ἀναγνώσματα περιορισμένα γιὰ τὸ εὐρύτερο κοινό. Προτίμησα, λοιπόν, έναν εὔγλωττο τίτλο, ἁπλὸ μὰ καὶ δυνατὸ στὸ δικό μου μνημονικό, γιὰ νὰ ἀποδώσω ὅλο αὐτὸ τὸ ἀρχεῖο κορινθιακῶν ἐφημερίδων, ποὺ θὰ μποροῦύσε, ὑπὸ διαφορετικὲς συνθῆκες, νὰ ἀποτελέσει λογοτεχνικὸ σατιρικὸ ἔναυσμα.»

Κι έτσι μας παραδίδει εκτός από συγγραφικά και εκδοτικά πια, έναν θησαυρό. Μέσα από τα αρχεία του τοπικού τύπου την Ιστορία του τόπου του και την ευρύτερη ιστορία. Εφόσον παντού διαφαίνεται το πλαίσιο το ιστορικό. Την πολιτιστική και την καθημερινή ιστορία των ανθρώπων του τόπου του, τα βάσανά τους, την εξέλιξή τους, διασώζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο και με τρόπο ανάγλυφο, γλαφυρό και ευχάριστο γλώσσα και παρελθόν.

Ξεκινώντας από την πρόκληση που ήρθε από τον υπόγειο του σπιτιού του, πριν από πολλές δεκαετίες όταν ανακάλυψε έναν θησαυρό που του άφησε όταν πέθανε το 1975 ο παππούς του, Δημήτριος Γρανιτσιώτης.

Βέβαια έτυχε αυτός ο θησαυρός να είναι ένα εντυπωσιακό αρχείο πολιτικών και τοπικών εφημερίδων που περιλάμβανε όλα τα γεγονότα της σύγχρονης Ελλάδας. Ο συγγραφέας με τη σειρά του, αυτό το αρχείο όχι μόνο το μελέτησε και διατήρησε αλλά με την πάροδο των ετών, αλλά και το εμπλούτισε συλλέγοντας ποικίλες εφημερίδες και εκδόσεις που αφορούσαν την ιδιαίτερη πατρίδα του, Κορινθία.

Έτσι επέλεξε μια σειρά δημοσιευμάτων που να παρουσιάζουν την ζωή της Κορίνθου αλλά και της υπαίθρου του νομού που ξεχωρίζουν για την γλώσσα αλλά κυρίως για τα γεγονότα που περιγράφουν. Πρόκειται για έναν άλλο κόσμο αλλά με την σειρά που τα έβαλε στον τόμο και τον τρόπο παρουσίασής τους διαβάζονται με ευχαρίστηση ενώ παράλληλα αποτελούν και πηγή πληροφοριών για πλείστα τόσα ζητήματα που αφορούσαν την Κορινθία τις προηγούμενες δεκαετίες. Στην πλειονότητά τους τα δημοσιεύματα, αφορούν τους ανθρώπους του τόπου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γίνονταν πρωταγωνιστές σε διάφορα γεγονότα ενώ δεν λείπουν και τα σχετικά άρθρα των εκδοτών ή άλλων επιφανών προσώπων για πράγματα και καταστάσεις πέραν της Κορινθίας.

Τα αποσπάσματα αυτά προέρχονται από τις εφημερίδες «Νέα Εποχή», «Πυγμή», «Εφημερίς της Κορίνθου», «Νέα Κόρινθος», «Νέοι Καιροί», «Σημαία της Κορινθίας», «Κορινθία», «Φως της Κορινθίας», «Τύπος της Αργολιδοκορινθίας», «Κορινθιακά Χρονικά», «Κορινθιακή Ηχώ», «Κορινθιακός Τύπος», «Αργολική Εποχή», «Αλήθεια της Κορινθίας».

Και όπως σημειώνει ο Θάνος Τσάμπρας: Καθρέφτης κάθε εποχής, τα δημοσιεύματα των εφημερίδων, προσφέρουν άμεσες και ειλικρινείς πληροφορίες, αθάμπωτες στον χρόνο.

Όλα περνούν μέσα από το βιβλίο. Και τα δύσκολα:

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

(ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΛΟΝΤΑΣ ΝΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΩΣΙ)

Κατόπιν τῆς ὑπ’ ἀριθμ.6891/ἐγκ. 54 Διαταγῆς τοῦ κ. Νομάρχου ἀνακοινοῦμεν, ὅτι οἱ ἐπιθυμοῦντες νὰ μεταναστεύσουν εἰς Αὐστραλίαν δέον ὅπως ἐντὸς μηνὸς ἀπὸ σήμερον προσέλθωσιν εἰς τὰ γραφεῖα ἡμῶν καὶ καταθέσωσιν σχετικὴν ὑπεύθυνον δήλωσίν των.

Ὁ Δήμαρχος Κορίνθου Κων/νὸς Τσέλιος

ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΟΣ 17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1955

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 430

ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ. 1

Το VALORI BOLLATI, είναι ένας «θησαυρός» τέτοιων πληροφοριών, που σταχυολόγησε ο συγγραφέας από σπάνια αρχεία, συνθέτοντας την αυθεντική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας μιας άλλης εποχής.

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ

Ἐκ τῆς ἐπαφῆς μας μὲ τὸν ἀγροτικὸν κόσμον διαπιστοῦμεν καθημερινῶς ὅτι ἡ ὕπαιθρος ἔχει μεταβληθῇ εἰς μίαν κόλασιν κι’ ἕνα ἀληθινὸν ἡφαίστειον. Ἡ καταθλιπτικὴ πίεσις τὴν ὁποίαν ὑφίσταται δὲν ἔχει προηγούμενον. Μὲ ἐγκληματικὴν ἀναλγησίαν ἡ Ἀγροτικὴ Τράπεζα ἀντιμετωπίζει τὸ ζήτημα τῆς εἰσπράξεως τῶν χρεῶν. Ἀπ’ ὅλα τὰ σημεῖα τῆς ὑπαίθρου ἀκούεται ἡ θλιβερὴ φωνὴ «τὰ χρέη μᾶς πνίγουν». Ἀποκορύφωμα τῆς δράσεως τῆς Ἀγροτικῆς Τραπέζης εἶναι ἡ ἀθρόα κοινοποίηση ἐπιταγῶν πρὸς τοὺς ἀγρότας ὀφειλέτας της, πρὸ τῆς συγκομιδῆς τῶν προϊόντων καὶ πρὸ τῆς λήξεως τῶν γραμματίων, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐπιβαρύνωνται ἀδικαιολογήτως μὲ ἔξοδα κοινοποιήσεως ἐπιταγῶν κ.τ.λ. Τὰ ἐξοντωτικὰ μέτρα,τὰ ὁποῖα μετέρχεται ἡ Ἀγροτικὴ Τράπεζα διὰ νὰ εἰσπράξῃ τὰ ἀγροτικὰ χρέη, εἶναι ἀπαράδεκτα καὶ ἀποκαλύπτουν τὸ στοργικὸν ἐνδιαφέρον!! τῆς Κυβερνήσεως διὰ τοὺς καταχρεωμένους Ρουπακιάδες, τοὺς ὁποίους χαρακτηρίζει ὡς κακόπιστους ὀφειλέτας. Πεπεισμένος πλέον ὁ ἀγροτικὸς κόσμος, ὅτι ἡ Κυβέρνησις τῆς ΕΡΕ εἶναι ὁ ἀφωσιωμένος ὑπηρέτης τῆς οἰκονομικῆς ὀλιγαρχίας, ἀναπετάσσει θαρραλέα τὴν σημαῖαν τοῦ ἀγῶνος μὲ τὴν ἀπόφασιν νὰ ἀγωνισθῇ καὶ νὰ νικήσῃ.

ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΚΙΑΤΟ 18 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1961

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 207

ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ. 1

Και τα ευχάριστα, επειδή στο VALORI BOLLATI, αποκαλύπτονται και στοιχεία πολιτιστικά, από την Μις Κορινθία, τα αρχαιολογικά ευρήματα, ως παραστάσεις της Επιδαύρου:

ΜΙΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑ

Τὴν 1ην Μαΐου στὸ κέντρο τῆς Κορίνθου «Ἀχχιλεὺς» ἔγινε ἡ ἐκλογὴ τῆς «Μὶς Κόρινθος». Νικήτρια μία Γερμανιδούλα τουρίστρια ποὺ ὀνομάζεται Ρὸζ Μαρί. Ὡς γνωστὸν στὸν «Ἀχιλλέα» ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Ξένια, τὴν Ἄντζελα καὶ τὴν Βίβιαν, δηλαδὴ τὰ θηλυκὰ μπουζούκια τοῦ Βέλλα, ἄρχισε τὶς ἐμφανίσεις του καὶ ὁ νέος τραγουδιστὴς Δημ. Ἀνδριανός.

ΦΩΣ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΜΑΪΟΥ 1972

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 13

ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ.2

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΠΑΛΑΙΑΝ ΚΟΡΙΝΘΟΝ

Κατ’ ἀνακοίνωσιν τοῦ Διευθυντοῦ τῆς Ἀμερικανικῆς Σχολῆς Κλασσικῶν Σχολῶν κ. Ὄσκαρ Μπρονήρ, ἐγένετο πρὸ ἡμερῶν μία ἀρχαιολογικὴ ἀνακάλυψις ἐξαιρετικῆς σπουδαιότητος εἰς Παλ. Κόρινθον, ὑπὸ τὰς ἀκολούθους συνθήκας. Ἐπὶ ἑβδομάδας ὁ Δρ. Σὼλ Σ. Οὐάϊνμπεργκ ἠσχολήθη μὲ τὴν μελέτην ἑνὸς μεγάλου κτιρίου, γνωστοῦ ὑπὸ τὸ ὄνομα «Ἰουλιανὴ Βασιλική», ἡ ὁποία ἀνεσκάφη διὰ πρώτην φορὰν κατὰ τὰ ἔτη 1914 καὶ 1915.

Πρὸς χρονολογικὴν ἐξακρίβωσιν τοῦ ἐν λόγῳ κτιρίου, ὁ κ. Οὐάϊνμπεργκ προέβη εἰς διατρήσεις τοῦ ὄπισθεν τοίχου, ἔνθα καὶ ἀνεκάλυψε τετράγωνον ἀβαθῆ ἐγκοπὴν ἐντὸς βράχου, διαστάσεως 2Χ3 μ. Εἰς τὸ βάθος τῆς ἐγκοπῆς ὑπῆρχον πήλινα ὑπολείμματα τοῦ 13ου π.Χ. αἰῶνος, τὰ σπουδαιότερα τῶν ὁποίων ἀποτελοῦνται ἀπὸ ἕνα ἀμφοροειδῆ κρατῆρα μὲ ὑψηλὸν λαιμὸν καὶ κωνοειδὲς σῶμα μὲ στενὴν βάσιν. Ἐπὶ ἀμφοτέρων τῶν πλευρῶν ἐμφαίνονται εἰκόνες παριστάνουσαι ἅρμα συρόμενον ὑπὸ ἵππων καὶ ἀνθρωπίνους μορφάς.

Εὑρέθηκαν ἐπίσης τεμάχια ἄλλων ἀγγείων, ἁπλοῖ κύλικες μὲ μίαν μόνον λαβήν, στάμναι ὕδατος, ἑτερόστομοι ἀμφορεῖς ὡς καὶ τρίποδα μαγειρικὰ σκεύη, ἅπαντα ἀνήκοντα εἰς τὴν Τρίτην Μυκηναϊκὴν Ἐποχήν. Ἡ ἀνακάλυψις παρουσιάζει ἀσύνηθες ἐνδιαφέρον, διότι διὰ πρώτην φορὰν ἀπὸ 50ετίας, καθ’ ἣν ἐκτελοῦνται ἀνασκαφαὶ ἐν Π. Κορίνθῳ ὑπὸ τῆς Ἀμερικ. Σχολῆς Κλασσικῶν Σχολῶν, ἀνακαλύπτονται Μυκηναϊκὰ εὑρήματα ἐντὸς τοῦ κυρίου χώρου τῶν ἀνασκαφῶν.

Τονίζεται ἰδιαιτέρως, ὅτι ἡ ἐν λόγῳ ἀνακάλυψις θὰ βοηθήσῃ τὰ μέγιστα εἰς τὴν συμπλήρωσιν ἑνὸς κενοῦ εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς ἀρχαίας Κορίνθου, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἐπὶ μακρὸν ἐπεκράτει σφοδρὰ ἐπιστημονικὴ διαμάχη. ΝΕΑ ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΕΝ ΚΟΡΙΝΘΩι ΤΗι 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 1948

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 1915

ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ. 500

ΘΕΑΤΡΟΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ ΟΙ ΠΕΡΣΑΙ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΝ ΘΕΑΤΡΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

Σήμερον Κυριακὴν καὶ ὥρα 4 μ.μ. ὁ Ὅμιλος Ἀρχαίου Θεάτρου τῆς Σορβόννης θὰ διδάξει τοὺς «Πέρσας» τοῦ Αἰσχύλου εἰς τὸ Ἀρχαῖον Θέατρον τῆς Ἐπιδαύρου. Εἰς τὴν παράστασιν, ἡ ὁποία δίδεται ἐπὶ τῷ ἑορτασμῷ τῆς ἑκατονταετηρίδος τῆς Γαλλικῆς Ἀρχαιολογικῆς Σχολῆς, θὰ παρευρεθοῦν ἐκπρόσωποι τῶν ξένων Πανεπιστημίων, πολλοὶ ξένοι διανοούμενοι καὶ ἐπίσημοι. Ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ διοργανοῦται ἐκδρομὴ ἀπὸ τὴν Κόρινθον καὶ τὸ Λουτράκι δι’ εἰδικῶν λεωφορείων, ἀναχωρούντων τὴν 10:30 π.μ. τῆς σήμερον Κυριακῆς.

ΝΕΑ ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΕΝ ΚΟΡΙΝΘΩι ΤΗι 14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1947

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 1876

ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ ΔΡΧ.300

Το βιβλίο αποδεικνύεται για τους κατοίκους της Κορινθίας αλλά και για τους αναγνώστες γενικότερα, πραγματικός θησαυρός. Διασώζοντας σχεδόν τα πάντα: ιστορικά γεγονότα, νοοτροπία, καθημερινότητα, εξέλιξη, συνήθειες των ανθρώπων και επιταγές της εποχής:

ΜΟΔΑ

Ὀλίγα ….περὶ μόδας

Τὰ νέα γυναικεία φορέματα ἡ μόδα τὰ θέλει νὰ γίνωνται κοντὰ μέχρι γόνατος! Διὰ τὴν πόλιν μας θὰ εἶναι μία εὐχάριστος ἔκπληξις, διότι μετὰ τὴν μετάθεσιν ἐντεῦθεν του Εὐζωνικοῦ Τάγματος θὰ ἔχωμεν ἀντικατάστασιν θεάματος δι’ εὐζώνων….θηλυκῶν, ὅπου τὸ βλέμμα καὶ τὸ ὕφος των βεβαίως δὲν θὰ ἔχῃ τῶν ἀρρένων!

Ἡ μόδα θέλει ἐπίσης τὰ βραχιόλια των πολλὰ καὶ γυάλινα. Καὶ τοῦτο γιὰ νὰ εἶναι τὰ δεσμά των, ὅσο τὸ δυνατὸν πειὸ εὔθραστα!!!

ΠΥΓΜΗ ΠΕΜΠΤΗ 9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1924

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 19

Ποιος είπε ότι ο Τύπος είναι εφήμερος και θνησιγενής; Η σωστή χρήση του αποδεικνύει ότι ενίοτε είναι Ιστορία και Μνήμη, έχει χροιά εκπαιδευτική και λογοτεχνική. Διασώζει ακόμα και γλώσσα, ζωή.