Fractal

Η γεωγραφία που γίνεται βιογραφία

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Πόλυ Χατζημανωλάκη «Τρεις χάριτες στον τοίχο», «199 σκαλοπάτια», εκδ. Εύμαρος, σελ. 184

 

Το διπλό βιβλίο της Πόλυς Χατζημανωλάκη. Οδοιπορική βιογραφία, όσον αφορά τις «Τρεις χάριτες στον τοίχο», παλίμψηστο ημερολόγιο, όσον αφορά τα «199 σκαλοπάτια». Ο δικός της βιωματικός και βιωμένος περίπατος στη γειτονιά της και στις γειτονιές του κόσμου. Η δική της «γεωγραφία» που έγινε «βιογραφία», όπως αναγνωρίζει.

«Ήταν μια γυναίκα στη Ρώμη που ζούσε έγκλειστη χωρίς να βγαίνει ποτέ από το σπίτι της. Αυτό είχε προκαλέσει θαυμασμό στους γύρω της, ώστε κάποτε που πέρασε από εκεί ένας ερημίτης της Αιγύπτου, ο Άγιος Σεράπων ο Σιδώνιος, ζήτησε να τη δει και τη ρώτησε να μάθει γιατί κάθεται κλεισμένη μέσα. Αυτή του απάντησε: “Δεν κάθομαι, οδοιπορώ”.

»“Voyages autour de ma chambre”, ένας φυλακισμένος συγγραφέας έγραψε τον 18ο αι. Το διάβασα σ’ ένα μυθιστόρημα, και έμαθα για τον Ξαβιέ ντε Μαιτρ. Τόσο κυριολεκτικός. Δεν με γοήτευσε, μου έδωσε την ιδέα ωστόσο- όλα είναι δρόμος».

Γράφει η συγγραφέας και μας παίρνει μαζί της, φωτογραφίζοντας παλιά σπίτια, γράφιτι (τις τρεις Χάριτες), κήπους, τοπία που αντικρίζει περιδιαβαίνοντας και λεπτομέρειες που της ξυπνούν συνειρμούς. Με ό,τι έζησε, ό,τι αγάπησε, ό,τι διάβασε, άκουσε και είδε και ό,τι συμπεραίνει τούτη εδώ ακριβώς τη στιγμή που περιδιαβαίνει, αποτυπώντας παρελθόν και παρόν και συγκεντρώνοντας στη στιγμή τον αιώνιο χρόνο.

«Η Πόλυ Χατζημανωλάκη είναι ένας άνθρωπος ταξιδευτής. Το βλέμμα της, βλέμμα πλάνητος και περιπλανώμενου ασκητή, εκκινεί από διαθλάσεις της μνήμης και ζητεί να απελευθερωθεί στις πιο απρόσμενες και μύχιες κοιλότητες του νου και της φαντασίας», γράφει ο Νίκος Βατόπουλος προλογίζοντας αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο που ανταμώνει και συμβιώνει αντίστροφα με τον συνειδητό της περίπατο σε ξένους δρόμους και άλλες πόλεις.

Στα «199 σκαλοπάτια», «Οι βρετανικές νήσοι, βορειοδυτικά, και η ελληνική χερσόνησος με το αρχιπέλαγος, νοτιοανατολικά, σχηματίζουν αυτόν τον νοητό διάδρομο. Ανάμεσα, υπάρχει το σώμα της Ευρώπης, όπως σε γεωφυσικό άτλαντα, με σημειωμένες τις μεγάλες πόλεις, τα κάστρα, τα προϊόντα και τους πλωτούς ποταμούς. Η Πόλυ Χατζημανωλάκη ιχνηλατεί δρόμους σε έναν πηγαίο χάρτη πάνω σε αύλακες πολιτισμικής γεωγραφίας και φαντασιακής ελευθερίας, και οργανώνει ένα βλέμμα που εν πολλοίς αναγνωρίζεται εν τη γενέσει του», επισημαίνει ο Νίκος Βατόπουλος και η συγγραφέας συνεχίζει να κάνει εκείνο που αγαπά στον Ζέμπαλντ και η ίδια γνωρίζει να το κάνει μοναδικά και γοητευτικά: «Τα ταξίδια γίνονται για να βρεις τον εαυτό σου κυρίως, την απάντηση σε κάτι που σε απασχολεί, σ’ ένα πρόβλημα, λέω εγώ, και φυσικά το λέει και ο Νταίηβιντ Λοτζ, η ανάγνωση του οποίου με συντροφεύει από χθες το βράδυ. Δε βιάζομαι να τα δω όλα, σίγουρα θα ξανάρθω, έτσι έλεγα και τις προηγούμενες φορές, έτσι λέω και τώρα, και θα γίνει», γράφει η συγγραφέας στο κεφάλαιο «Όλα θα πάνε καλά», για να συνεχίσει: «Θυμήθηκα τον Ζέμπαλντ, που ξεκίνησε τον γύρο του Σάφοκ, για να γλιτώσει από την κατάθλιψη, και άλλους και άλλους, ας πούμε τον Έντουαρντ Τόμας, του οποίου έχω μεταφράσει ένα δυο ποιήματα- σκοτώθηκε στην Ιταλία κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κι αυτός κατάθλιψη». Αποδεικνύοντας, τελικά, ότι ο δρόμος, η παρατήρηση και οι άλλοι, είναι το γιατρικό.

 

Πόλυ Χατζημανωλάκη

 

Μια αέναη περιπλάνηση στις γειτονιές και στους δρόμους, ακριβώς όπως είναι η ζωή: «Αισθάνομαι πως δεν έχει και μεγάλη σημασία αν συνεχιστεί ή τελειώσει αυτή η καταγραφή, σχεδόν καθημερινά. Μπορεί κανείς επ’ άπειρον να γράφει συνειρμούς “γύρω από το δωμάτιό του”. Μπορεί και να έλθει κάποια στιγμή η έμπνευση. Είναι τόσο σταθερή η τροχιά μου που αν θελήσει να με βρει, δεν θα χαθεί, θα με βρει οπωσδήποτε».

Ένα ιδιαίτερο βιβλίο για τον μαγικό μηχανισμό των συνειρμών και την περιπλάνηση, η οποία ορμώμενη από γνώσεις, εμπειρία, χαρακτήρα και φαντασία μπορεί να γίνει στις πέντε γωνιές του κόσμου ή στις τέσσερις γωνιές του δωματίου μας ή του σπιτιού.

Η Πόλυ Χατζημανωλάκη που γεννήθηκε στην Κάλυμνο το 1958, σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετά έκανε το διδακτορικό της στη Στατιστική Φυσική στις Βρυξέλλες, κοντά στον νομπελίστα Ilya Prigogine, κατόπιν εργάστηκε ερευνητικά στο Κέντρο Στατιστικής Μηχανικής και Θερμοδυναμικής του Πανεπιστημίου του Austin στο Τέξας, δίδαξε Φυσική σε μεταλυκειακό επίπεδο καθώς και στο Διεθνές Απολυτήριο (ΙΒ΄) και για δέκα χρόνια διηύθυνε το IB΄ στα Εκπαιδευτήρια Κωστέα – Γείτονα, υπενθυμίζουμε ότι είναι η συγγραφέας των βιβλίων: «Οι μέλισσες του Κάλβου τριγυρίζουν στα λιβάδια του Λινκολνσάιρ» (Ταξιδευτής, 2008), «Τα αινίγματα του Ν’γκόρο» (Ροές, 2010), «Το αλφαβητάρι των πουλιών» (Εύμαρος, 2014), «Βωβόν ξύλον» (Εύμαρος, 2018).

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top