Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Φρουρός της παράδοσης και τιμωρός
14/06/2022, 8:36 μμ

Φρουρός της παράδοσης και τιμωρός

Γράφει ο Γιώργος Καραχάλιος // *

 

Αντώνης Μπουλούτζας: «Το ξύπνημα της Πατρινέλλας», Εκδόσεις Νίκας

 

Είχα, έχω την καλή τύχη να διαβάσω και τα τρία μυθιστορήματα που έχει συγγράψει ο Αντώνης Μπουλούτζας, Την Παναγία των αγγέλων, τον Μεσολαβητή και το τρίτο του την Πατρινέλλα. Και στα τρία μυθιστορήματα υπάρχει κοινό θεματολογικό υπόστρωμα.

Το νέο μυθιστόρημα του Αντώνη Μπουλούτζα υποβάλλει από την αρχή στον αναγνώστη μια ιδιαίτερη γοητεία. Τον ξεναγεί στις οικείες περιοχές της πεζογραφίας του, που είναι η  συνύπαρξη του καθημερινού και του πραγματικού με το υπερφυσικό και τον θρύλο. Διηγήσεις και προλήψεις, βιώματα και μνήμες της παιδικής ηλικίας, στιγμιότυπα από την καθημερινότητα της πόλης, το κυνήγι του κέρδους, συνθέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται σαν κινηματογραφική ταινία τα γεγονότα που περιγράφονται στην Πατρινέλλα. Η Πατρινέλλα έχει χτιστεί πάνω σε αυτοβιογραφικά στοιχεία και μνήμες. Η υπόθεση είναι στημένη σε έναν χώρο, που ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά, το Κάστρο της Πάτρας και την γύρω περιοχή του, και σε ένα θέμα που τον θέλγει, την υπερβατική πίστη, και το πώς κάποιοι καταλήγουν να πιστεύουν και να επηρεάζονται από την ίδια ιδεοληψία. Το υπερφυσικό στοιχείο, που είναι διάχυτο  στο κείμενο αλλά παραμένει απροσδιόριστο, λες και περιβάλλεται από απύθμενο σκοτάδι, δεν παρεισφρέει ακατάσχετα, αλλά λειτουργεί ανανεωτικά και αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της υπόθεσης. Η γραφή διανθίζεται με λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, πράγμα που την κάνει πιο οικεία και πιο εύληπτη. Θα έλεγα ότι ο συγγραφέας περιγράφει μια πράξη που έρχεται σαν συγκεχυμένη διήγηση και μεταφορά φημών από το παρελθόν για κάποιο γεγονός, ήχους και εικόνες που έχουν σβηστεί από καιρό και είναι καλυμμένες με μια στρώση από πάγο για να παραμείνουν νωπές, όπως συμβαίνει και σε μας, όταν ανακαλώ εικόνες και αναμνήσεις δεν γνωρίζω αν είναι όλες δικές μου ή ανάμεσά τους έχουν μπερδευτεί εικόνες και αναμνήσεις άλλων, για έναν απελπισμένο και ανολοκλήρωτο έρωτα που αποζητά τη γαλήνη και την ένωση στον τόπο και στον χρόνο, επιβάλλεται με αυτά που διαδραματίζονται στο παρόν και δρομολογεί το πεπρωμένο των ανθρώπων που συμμετέχουν, σε άλλους  μεν σαν θεία δίκη σε άλλους δε σαν λύτρωση. Άλλωστε, το παρελθόν είναι απροσδιόριστο και το μέλλον δεν υπάρχει παρά σαν κυλιόμενο παρόν σε μια στιγμή που χωρίζει και ενώνει αυτά που έγιναν από αυτά που γίνονται.

Περιγράφεται η κλοπή ενός αγάλματος της αρχαιότητας από αρχαιοκαπήλους και συνδέεται αριστοτεχνικά η εξέλιξη της ιστορίας με έναν θρύλο, τον θρύλο της Πατρινέλλας, Κυριαρχεί η προσπάθεια των κλεπτών να φυγαδεύσουν το άγαλμα στο εξωτερικό, και της αστυνομίας να βρει τα ίχνη του. Η κλοπή έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της καθημερινότητας αυτών που μπλέκονται στην ιστορία, είτε αυτοί είναι οι αρχαιοκάπηλοι είτε είναι οι περίοικοι του Φρουρίου και η εξέλιξη των γεγονότων επηρεάζεται από την εμφάνιση υπερφυσικών φαινομένων ή από άλλα απροσδόκητα περιστατικά. Η πλοκή της ιστορίας πολύ όμορφη μέσα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα του φρουρίου της Πάτρας και των παλαιών κτισμάτων, της πραγματικής ιστορίας και του θρύλου, κρατάει το ενδιαφέρον ως το τελευταίο κεφάλαιο, θα τους προλάβουν, τι θα συμβεί, ποιος θα είναι ο τιμωρός. Ο Μπουλούτζας μυθοποιεί  με την κλοπή του αγάλματος τη διέλευση από τη ζωή μερικών ανθρώπων, που η επιλογές τους τούς κατέταξαν στους καλούς ή στους κακούς, ανθρώπων συνηθισμένων που ζουν στη διπλανή πόρτα, εκείνων που με την κλοπή είδαν την ευκαιρία του γρήγορου και εφήμερου πλουτισμού και των άλλων που δεν ησυχάζουν ώσπου να τους ανακαλύψουν. Θα τους ανακαλύψουν ή θα παρέμβουν άλλες απροσδόκητες δυνάμεις. Οι κλέφτες, αφαιρώντας το άγαλμα από τη φυσική του θέση, το φρούριο της Πάτρας, άνοιξαν τους ασκούς του Αιόλου, αλλά δεν το γνωρίζουν, το μαθαίνουν ένας-ένας, μάλλον δεν το μαθαίνουν. Απλώς έρχονται αντιμέτωποι με το απρόσμενο και το απίθανο που τους επιφυλάσσεται σαν αντίβαρο, σαν επιβεβλημένη τιμωρία  στην ιεροσυλία τους.

Ο παίχτης του μπιλιάρδου, που έχει χτυπήσει τη σφαίρα με σκοπό να την απομακρύνει, γνωρίζει πως η σφαίρα θα απομακρυνθεί αλλά σε κάποιο σημείο της διαδρομής η φορά της κίνησης θα αναστραφεί και η σφαίρα θα επιστρέψει σ’ αυτόν. Ο παίχτης το γνωρίζει, γνώριζε το αποτέλεσμα πριν από το χτύπημα όταν έδωσε στη στέκα την κατάλληλη θέση, και η σφαίρα έπρεπε να το υποψιάζεται γιατί προϋπήρχε η αιτία, το χτύπημα της στέκας σε κάποιο σημείο της κάτω από τη μέση, μπορεί να υπήρχε και η γνώση αν είχε ξανασυμβεί, αλλά η σφαίρα δεν έδωσε προσοχή, μάλλον ήταν άπειρη και απρόσεκτη όπως όλες οι σφαίρες, και είχε συνηθίσει να υπακούει στις ωθήσεις, η σφαίρα θα το αιστανθεί όταν αλλάξει η κατεύθυνση της κίνησης χωρίς ν’ αλλάξει η περιστροφή της. Γιατί η σφαίρα δεν θα διασχίσει δυο φορές το ίδιο ποτάμι, δεν είναι ποτάμι αλλά χαντάκι, και το χαντάκι θα της ζητήσει να του δώσει αν θέλει το χέρι της για να της προβλέψει το παρελθόν, το μέλλον εννοείς λέει η σφαίρα, όχι, όχι το μέλλον, το παρελθόν, μα το παρελθόν έχει περάσει, έτσι νομίζεις, αλλά είναι εδώ και υπαγορεύει,

Καί πέμψει ἐπ’ αὐτοῖς πνεῦμα ἂγγελον ὀλετῆρα τῆς ἀβύσσου, καί ἰδού ἐν τοῖς χερσί αὐτοῦ ρομφαία τύπτουσα ἐπί τά ὕδατα καί ἡ ρομφαία καί πάντα τά ὕδατα γεγόνασι πυρά ότι ἐπλήσθησαν αἳματος, ὅτι ἔδωκεν αὐτοῖς χρόνον ἵνα ὁμολογήσῳσι, καὶ οὐκ  ἠθέλησαν μετανοῆσαι ἐκ τῶν κριμάτων αὐτῶν.

 

Αντώνης Μπουλούτζας

 

Θεωρώ ότι ο πρωταγωνιστής σε όλο το βιβλίο είναι το φρούριο της Πάτρας, κυριολεκτικά φρουρός της παράδοσης και τιμωρός, με τις  υπόγειες στοές του, όπου κρύβονται κι όπου θα μείνουν κρυμμένα για πάντα παλιά μυστικά και τραγικές ιστορίες απελπισμένου έρωτα. Το αντικείμενο της αναζήτησης που είναι και το κλειδί της πλοκής του έργου εξαρτάται από την τύχη αν θα το συναντήσουμε.  Πρωταγωνιστής επίσης είναι η διάχυτη νοσταλγία για το παλιό που χάνεται, και που αναβιώνει μέσα από τις διηγήσεις των γηραιότερων που κι αυτοί χάνονται, και τι μένει; Μια γλυκιά ανάμνηση και πόνος. Πιο πολύ πόνος. Ιδιαίτερα όταν κάποιος στρέφοντας τη ματιά προς τα πίσω, εκεί όπου κάποτε ήταν κι αυτός βλέπει τις σκιές να μακραίνουν.

Ο Μπουλούτζας με την ευαισθησία που τον διακρίνει και με την αγάπη του για τη γλώσσα, κάθε φορά που αφηγείται μια ιστορία χρησιμοποιεί τόσο ταιριαστές λέξεις και παρομοιώσεις που κατορθώνει με μια εικόνα να αναδεικνύει την ομορφιά ενός κόσμου που η κοινή αντίληψη δύσκολα θα ανακάλυπτε και ίσως δεν φανταζόταν πως υπήρχε, και μέσω της Πατρινέλλας παρέχει την ευκαιρία στον αναγνώστη να ταξιδέψει στην περιοχή του Φρουρίου μιας περασμένης εποχής με πρωτοτυπία και χάρη, λεπτότητα και ομορφιά, αυτό ακριβώς που χαρακτηρίζει το χάρισμα, το τάλαντο ενός συγγραφέα για λυρική γραφή. Το τελευταίο κεφάλαιο, το 48ο, είναι έντονα συγκινητικό και υποβλητικό. Είναι αριστούργημα.

 

 

* Ο Γιώργος Καραχάλιος Είναι Ποιητής

 

 

Ομιλία του κατά την παρουσίαση της 28ης Μαΐου 2022 στην Πάτρα στο ξενοδοχείο «Mediterranee»

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top