Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Η ιστορία συνέχιζε ν’ αφήνει πατημασιές και πτώματα στο χιόνι»
10/05/2022, 8:28 μμ

«Η ιστορία συνέχιζε ν’ αφήνει πατημασιές και πτώματα στο χιόνι»

Γράφει ο Γιώργος Πολυμενάκος //

 

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης «Το χιόνι των Αγράφων», εκδ. Κίχλη

 

ΤΟ ΧΙΟΝΙ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ αποτελείται από έξι εκτενή αυτοτελή διηγήματα, δομημένα σε μορφή σπονδυλωτού μυθιστορήματος. Η έμπνευσή τους βασίζεται στην πραγματική ιστορία της μαρτυρικής πορείας 1.300 νεοσυλλέκτων του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας, εκούσια ή ακούσια επιστρατευμένων κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Διήρκησε από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τις 25 Μαρτίου του 1948, και έμεινε στην Ιστορία ως πορεία της «Ταξιαρχίας Αόπλων Ρούμελης».

Επικεφαλής της ταξιαρχίας, η οποία συνοδευόταν από ένοπλα τμήματα, τέθηκε ο υποστράτηγος Γιώργος Γούσιας του ΔΣΕ. Σκοπός του εγχειρήματος ήταν η ενίσχυση των δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού στην περιοχή του Γράμμου. Οι άοπλοι, έχοντας ξεκινήσει από την Ευρυτανία και την Φθιώτιδα, για να φτάσουν ως εκεί έπρεπε να διανύσουν πεζή απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων, έχοντας να αντιμετωπίσουν το δριμύ ψύχος, την σχεδόν παντελή έλλειψη τροφής και τις συνεχείς επιθέσεις των κυβερνητικών δυνάμεων. Μόνο το ένα τέταρτο της ταξιαρχίας κατόρθωσε να επιβιώσει.

Δευτερεύον αλλά καταλυτικής σημασίας πρόσωπο του βιβλίου είναι ο Γιώργος Γούσιας. Ο Γούσιας ήταν αυτοδίδακτος στρατιωτικά και για την απόδοσή του ως διοικητή διατυπώθηκαν πολλές επικρίσεις. Για παράδειγμα, ο στρατηγός των κυβερνητικών δυνάμεων (και μετέπειτα αρχηγός ΓΕΣ) Θρασύβουλος Τσακαλώτος ενώ έγραψε με σεβασμό και θαυμασμό για τις ικανότητες του Μάρκου Βαφειάδη, αναφέρεται επικριτικά και απαξιωτικά στον Γούσια.[i]

Ο Γούσιας στο βιβλίο του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη  ενσαρκώνει την εμμονή της εξουσίας στην επίτευξη ενός σκοπού ανεξαρτήτως απωλειών, αλλά και την προσωπική φιλοδοξία ενός στελέχους της κομματικής γραφειοκρατίας που ενδύεται το χιτώνιο του στρατηγού, επικεφαλής μιας στρατιάς μελλοθανάτων, φροντίζοντας πρωτίστως για την δική του επιβίωση και ευζωία.

Κεντρικά πρόσωπα των έξι διηγημάτων είναι απλοί άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) που μπλέκονται στα αμείλικτα γρανάζια μιας ιστορίας η οποία τους υπερβαίνει, αλέθει αμείλικτα τα προσωπικά τους όνειρα για ελευθερία και καλύτερη ζωή, και αφήνει τα υπολείμματά τους να αιμορραγούν πάνω στο χιόνι της ήττας που απλώνεται σταδιακά παντού γύρω τους.

Αν διαβάσει κανείς την επίσημη εκδοχή των γεγονότων όπως γράφτηκε από τους οργανωτές αυτής της πορείας θανάτου θα μείνει με την εντύπωση μιας πολύ καλά οργανωμένης επιχείρησης που το κύριο μέλημά της είναι η επιβίωση των αγωνιστών που συμμετέχουν:

«Οργανώσαμε πολύ γερά τη στρατιωτική και πολιτική δουλειά. Το βάρος μας στις λίγες μέρες στα έμπεδα[ii] έπεσε στη στρατιωτική τους εκπαίδευση, στην έντονη πολιτική τους διαπαιδαγώγηση και στην ηθική τους προετοιμασία για την κίνηση. Επίσης κάναμε όλες τις προετοιμασίες τροφοδοσίας για την περίοδο αναμονής και για την κίνηση. Έτσι από τις 18/2 έως 3/3/1948, που περάσαμε τον Πηνειό, το τμήμα τροφοδοτήθηκε με δικά μας τρόφιμα. Επίσης φτιάσαμε για όλους γουρουνοτσάρουχα και εφεδρικά. Οργανώσαμε και τμήμα μηχανικού για πρόχειρες γεφυρούλες, φτιάξιμο δρόμων για πέρασμα ζώων, κλπ.»[iii]

Αν όμως πιστέψει τις μαρτυρίες κάποιων από εκείνους που επέζησαν, η πραγματικότητα εμφανίζεται εντελώς διαφορετική: μια ελλιπέστατα σχεδιασμένη και κάκιστα εκτελεσμένη πορεία όπου στις αντίξοες καιρικές συνθήκες έρχονται να προστεθούν η πείνα και οι παράλογοι αυτοσχεδιασμοί μιας ηγεσίας που ενδιαφέρεται πρωτίστως για τη δική της καλοπέραση και την εδραίωσή της στην κορυφή της κλίμακας του κομματικού μηχανισμού.

Ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης επιλέγει να συνταχθεί με εκείνους, τους ανώνυμους, στους οποίους διαχρονικά πέφτει το αβάσταχτο βάρος να κυλήσουν προς τα εμπρός τον βραδυκίνητο τροχό της Ιστορίας αγνοώντας όμως εν τέλει αν αυτό το «προς τα εμπρός» είναι η σωστή κατεύθυνση. Εκείνο που εμψυχώνει τους ταπεινούς ήρωες του Χατζημωυσιάδη είναι το όραμα μιας Ελεύθερης Ελλάδας όπου «δεν υπάρχουν χωροφύλακες, πλούσιοι κεφαλαιοκράτες, πονηροί παπάδες και κακοί πατεράδες».

Οι έξι ιστορίες του βιβλίου δεν είναι αποσπάσματα από πληκτικούς βίους αγίων της Αριστεράς. Δεν είναι πολιτικός λόγος μεταμφιεσμένος σε λογοτεχνία. Είναι έξι αριστοτεχνικά δομημένες ιστορίες με συναρπαστική δράση και  χαρακτήρες που στάζουν αληθοφάνεια.

Το Χιόνι των Αγράφων είναι ένα βιβλίο που προσεγγίζει την Ιστορία αφαιρώντας της το κεφαλαίο Ι. Εκείνο που πρωτίστως φαίνεται να ενδιαφέρει τον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη είναι οι άνθρωποι-θύματα των μεγαλεπήβολων εξουσιαστικών παιγνίων, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου.

 

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης

 

Βιογραφικό

Ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης γεννήθηκε το 1970 στο Δυτικό Πέλλας. Εργάζεται ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Έλαβε το Ειδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2021.

Έχουν εκδοθεί τα εξής βιβλία του: Τρεις μνήμες και δύο ζωές, (διηγήματα), Μεταίχμιο, 2005. Καλά μόνο να βρεις (νουβέλα), Κέδρος, 2006. Το παραμύθι του ύπνου (μυθιστόρημα), Μεταίχμιο, 2008. Αστοχία Υλικού (μυθιστόρημα), Μεταίχμιο, 2010. Ζώνη πυρός (διηγήματα), Μεταίχμιο, 2014. Η ιδιωτική μου αντωνυμία (μικρά πεζά), Κίχλη, 2018. Έξοδα Νοσηλείας (μυθιστόρημα), Ενύπνιο, 2020. Το χιόνι των Αγράφων (μυθιστόρημα), Κίχλη, 2021.

 

__________

[i] Πηγή: el.wikipedia.org

[ii] Κέντρα Εκπαίδευσης

[iii] Πηγή: rizospastis.gr/

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top