Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το τέρας της μισαλλοδοξίας και του πολέμου
28/07/2020, 7:00 μμ

Το τέρας της μισαλλοδοξίας και του πολέμου

Γράφει ο Τάσος Αγγελίδης – Γκέντζος //

 

Φρανκ Γκόλνταμερ «Το τέρας». Μετάφραση: Γιώτα Λαγουδάκου, εκδ. Κλειδάριθμος

 

Εξαιρετικό! Με τη λέξη «εξαιρετικό» θα αρχίσω και με αυτήν θα τελειώσω το κείμενό μου. Μια υπόθεση τρόμου, στο πλαίσιο μιας περιόδου πολέμου, δέσιμο αστυνομικής πλοκής με σκηνικό μια τρομακτική περίοδο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής ιστορίας.

Η αναζήτηση του δολοφόνου νεαρών γυναικών στη Δρέσδη λίγο πριν τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά την ήττα του Γ’ Ράιχ και την κατάληψη της πόλης από τους Ρώσους.

Σε ένα κλίμα φόβου, απειλών και εξουσίας που ξεπερνά τα όρια της λογικής και του συναισθήματος ο αστυνομικός επιθεωρητής Μαξ Χέλερ απτόητος αναζητά το ΤΕΡΑΣ. Ακόμα και μέσα στα χαλάσματα της κατεστραμμένης Δρέσδης κυνηγά τον παρανοϊκό δολοφόνο, ακόμα κι όταν αντιμετωπίζει την άρνηση των άλλων, συχνά μόνος σε ένα περιβάλλον που δεν εμπιστεύεται, σε ένα περιβάλλον που δε ξέρει ποιον να εμπιστευτεί – Γερμανό ή Ρώσο.

Εμείς ποιους εμπιστευόμαστε;

Με ποιο κριτήριο εμπιστευόμαστε;

Μια θριλερική ατμόσφαιρα με εικόνες απανθρωπιάς και τρέλας σε μια κοινωνία, σε έναν κόσμο που καταρρέει, σε συνθήκες αμοραλισμού και παράνοιας. Η αγωνία σε ακολουθεί σε κάθε στιγμή, και δεν αφορά μόνο τον δολοφόνο. Αφορά και την τύχη των απλών ανθρώπων, όποιοι κι αν είναι αυτοί -το αν είναι αθώοι αμφισβητείται σε σημεία του βιβλίου- αντιμέτωποι με τα ΤΕΡΑΤΑ που γεννά ο πόλεμος, η μισαλλοδοξία, ο εθνικισμός, η άκριτη αποδοχή ιδεολογίας…

Πρώτη παρένθεση – στάση…

Τέρατα δε γεννά μόνο ο πόλεμος, η μισαλλοδοξία, ο εθνικισμός και η άκριτη αποδοχή ιδεολογίας. Με τα παραπάνω -θέλω να το πιστεύω- πως συμφωνούμε οι περισσότεροι. Και η απουσία ιδεολογίας τέρατα γεννά. Και η αδιαφορία τέρατα γεννά. Και η αποδοχή της αδικίας, οι ίσες αποστάσεις και ο φόβος να εναντιωθώ στη μάζα, και η συνήθεια… γεννούν τέρατα.

Και η μη αποδοχή του διαφορετικού… κι αυτή τέρατα γεννά!

Κι όταν μιλάμε για αποδοχή, εννοούμε την ουσιαστική αποδοχή, κυρίες και κύριοι.

Τα τέρατα υπάρχουν δίπλα μας, γύρω μας…

Μήπως στρέφουμε το πρόσωπό μας σε άλλη κατεύθυνση και δε θέλουμε να τα δούμε;

Ο Χέλερ αναζητά τη δικαιοσύνη σε ένα κόσμο που δεν κινείται στα πλαίσιά της. Ακόμα και όταν σιωπά, όταν φοβάται, βρίσκει τρόπο να αντιδράσει. Κόσμος σκοτώνεται γύρω του -κοντά ή μακριά- και όμως δε σταματά! Θα βρεθεί σε αδιέξοδο, θα διαψευστεί, θα απειληθεί, θα έρθει αντιμέτωπος με τη φρίκη, όμως η ανάγκη του να ανακαλύψει το δολοφόνο δεν του επιτρέπει να σταματήσει.

Δεύτερη παρένθεση – στάση…

Οι δικές μας οι ανάγκες τι απέγιναν;

Αποκτήσαμε νέες ανάγκες τα τελευταία χρόνια;

Η αποδοχή της ψευτιάς είναι ανάγκη μας πλέον; Υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνω καλά; Αποδεχόμαστε με μεγάλη ευκολία το ψέμα σαν να είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο!

Κι αυτή η αποδοχή είναι μια συμφωνία σιωπηρή…

Δεν έχω ανάγκη για σωστή ενημέρωση; Με ενημερώνουν… τα ΜΜΕ θα μου πείτε. Ποια είναι η σωστή ενημέρωση; Ας πούμε… αυτή που δε κρύβει από πίσω της προθέσεις!

Τόσο απλό!

 

Frank Goldammer

 

Στις υποδείξεις ενός συνεργάτη του «είναι τόσοι και τόσοι αυτοί που δεν ξαναγύρισαν… Εξαιτίας ενός τύπου δε χρειάζεται να διακινδυνεύσετε την ελευθερία σας και τη ζωή σας» θα απαντήσει: «Όχι, όχι, αγαπητέ Χάιντς. Κάποιοι συνεχίζουν να παίζουν μπόουλινγκ, άλλοι τινάζουν τα χαλιά τους, σαν να μη συνέβη τίποτε. Μα οι νεκροί είναι αμέτρητοι. Κάθε ζωή έχει σημασία, το καταλαβαίνετε; Ανέκαθεν ήταν έτσι, διότι οι μάζες απαρτίζονται από άτομα. Έστω κι αν εδώ και δώδεκα χρόνια προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο».

Τρίτη παρένθεση – στάση…

Σαν να μη συνέβη τίποτε.

Τα σχόλια δικά σας… Εγώ θα πω μόνο πως ξεχνάμε εύκολα!

Ανοσία στο αρνητικό;

Τα ΜΜΕ ανεβάζουν και κατεβάζουν άτομα από τα βάθρα τους! Σε έχουν ψηλά, για ένα διάστημα μπορεί να πας και φυλακή… και μετά περιμένεις μερικούς μήνες μέχρι να ξεχάσει ο όχλος. Και βγαίνεις πάλι στο φως και τα χειροκροτήματα πέφτουν βροχή.

Αυτοί που σε έβριζαν τώρα είναι οι καλύτεροί σου φίλοι!

Πολλά τα παραδείγματα!

Για τον Χέδερ ο άνθρωπος οφείλει να κρατήσει την ανθρωπιά του, ακόμα κι όταν ο άλλος, ο εχθρός, έχει λειτουργήσει ως ΤΕΡΑΣ. «Έτσι όμως δεν μπορεί να ζήσει κανείς. Δεν μπορεί να μισείς κάποιον αιωνίως» θα υποστηρίξει.

Εμείς μισούμε!

Τι ακριβώς μισούμε;

Μισούμε το διαφορετικό, αυτό που στέκεται απέναντι σε μας και όχι δίπλα μας. Προσπαθούμε να μαζέψουμε κόσμο πλάι μας για να επιτεθούμε με μεγαλύτερη ένταση σε αυτό που δε συμφωνεί με τις επιλογές μας.

Μισούμε και δεν αγαπάμε!

Αυτός που αγαπά, κατανοεί, υποχωρεί…

Ο προηγούμενος τα έκανε όλα λάθος, εμείς τα κάνουμε όλα σωστά…

Το βιβλίο δεν είναι απλώς μια συναρπαστική αστυνομική ιστορία με εξαιρετική πλοκή, είναι και ένας κριτικός στοχασμός στην ανθρώπινη φύση. «Αυτό δε σας κάνει καθόλου καλύτερο από τους ναζί!» θα πει ο Χέλερ στον Ρώσο κομισάριο, για να συνεχίσει: «Καταλαβαίνω, δεν λέω, το πάθος σας για εκδίκηση. Ανήκετε στους νικητές, έχετε την εξουσία. Εδώ όμως τίθεται θέμα ανθρωπιάς». Μια ανθρωπιά που θα αμφισβητηθεί από τον Ρώσο όταν του περιγράφει όσα αντίκρυσε στο Άουσβιτς. «Τα πτώματα στοιβάζονταν σε σωρούς ολόκληρους! Σωρούς από νεκρούς, Χέλερ! Χρησιμοποιούσαν τους κρατουμένους για πειραματόζωα… Δοκίμαζαν πόσα μαρτύρια μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος… Αφήστε λοιπόν τα κηρύγματα περί ανθρωπιάς!»

Οι πάσης φύσεων διχασμοί λειτούργησαν καταστροφικά.

Οι διαχωρισμοί, το πάνω-κάτω, το δεξιά – αριστερά, το μέσα – έξω, το μαύρο – άσπρο… ίσως βοηθούν τη μάζα και τη ψυχολογία της.

Σκεφτείτε πόσες φορές η ψυχολογία των μαζών λειτούργησε καταστροφικά απέναντι στο σύνολο;

Πόσο ρεαλιστικό είναι να διατηρήσεις αξίες, όπως το δίκαιο και η ανθρωπιά, όταν όλα γύρω σου έχουν καταστραφεί, όταν δεν σου έχει μείνει τίποτα;

«Μπορείς να μισείς κάποιον αιωνίως;»

«Μπορείς και παραμπορείς. Αν δεν υπάρχει κάτι άλλο. Κι εγώ δεν έχω τίποτ’ άλλο πια. Τίποτε!» θα απαντήσει ο κομισάριος.

Όταν η ανθρώπινη ζωή έχει χάσει την αξία της, όταν η παράνοια κυριαρχεί και η επιβίωση αποτελεί τον μόνο γνώμονα της καθημερινότητας, ποιος είναι το ΤΕΡΑΣ τελικά;

Το βιβλίο αποτυπώνει με πληρότητα την αγωνιώδη εικόνα μιας κοινωνίας δημιούργημα -τερατούργημα!- της μισαλλοδοξίας και του πολέμου.

Να διαβάσετε το βιβλίο κι ας μη βρείτε… ποιο είναι το τέρας.

Θα γνωρίσετε καλύτερα τα τέρατα της δικής μας εποχής, τέρατα λιγότερο ή περισσότερο γνωστά, τέρατα αποδεκτά… τέρατα πάσης φύσεως!

Μαθήματα σκέψης, ήθους και λόγου… το παρόν βιβλίο!

Διαφορετικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Φωτίζει στα σημεία εκείνα που η ανθρωπότητα δεν έχει καταφέρει ακόμα να ρίξει άπλετο φως. Ή δε θέλει να φωτίσει…

Si velis, possis… έλεγαν οι Λατίνοι.

Το ερώτημα αιωρείται. Θέλουμε; Θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι; Θέλουμε να ακούμε και να σεβόμαστε τον συνάνθρωπο; Θέλουμε…

Αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε!

Ένα εξαιρετικό βιβλίο!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top