Fractal

Λογοτεχνία υψηλών προσδοκιών

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού //

 

Τίτσα Πιπίνου, «Το σπίτι με τις φοινικιές», εκδ. Κλειδάριθμος

 

Το σπίτι με τις φοινικιές στη Ρόδο των μέσων του 20ου αιώνα καθίσταται μάρτυρας της ιστορίας  τριών οικογενειών, αλλά και της ίδιας της Ιστορίας.

Το σπίτι με τις φοινικιές είναι ένα μυθιστόρημα εποχής, αλλά περισσότερο ένα οικογενειακό χρονικό. Η πολυγραφότατη Τίτσα Πιπίνου από τη Ρόδο ασχολείται συχνά στα βιβλία της με τη γενέτειρά της κυρίως την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα, όπως γίνεται και στο παρόν πόνημα.

Σαν θηλυκός Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, η Τίτσα Πιπίνου δημιουργεί μία πλήρη τοιχογραφία των μελών τριών οικογενειών, μέλη μίας ευρύτερης οικογένειας, και πλάθει με μεγάλη μαεστρία το προφίλ των ηρώων της. Η πρόθεσή της να απεικονίσει τους ήρωες του βιβλίου της με τη μέγιστη δυνατή πληρότητα, υπερβαίνει την ιστορική διάσταση του βιβλίου. Αυτή είναι παρούσα κυρίως μόνο όταν επηρεάζει με κάποιον τρόπο τις ζωές των πρωταγωνιστών. Αυτοί είναι η Μαρίνα Σαλίβερου, ο Ανδρέας Λίντον και ο Κίμων Αδάμος. Το παράφορο πάθος της Μαρίνας και του Ανδρέα κινεί τα νήματα της αφήγησης.

Η Μαρίνα κατάγεται από ένα μικρό νησί κοντά στη Ρόδο, αλλά μεγαλώνει τελικά στην ίδια τη Ρόδο, νησί το οποίο προσφέρει μεγαλύτερες εκπαιδευτικές δυνατότητες στη Μαρίνα και τα δύο αδέλφια της, τη Βγενιώ και τον πρωτότοκο Αλέκο. Η Μαρίνα θα μεταναστεύσει, εν τέλει, στο Κάιρο για να ζήσει κοντά στους άτεκνους θείους της. Εκεί θα γνωρίσει τον Ανδρέα Λίντον, Ροδίτη με Άγγλο πατέρα, οι γονείς του οποίου έχουν το σπίτι με τις φοινικιές στη Ρόδο, και θα τον ερωτευτεί σφόδρα. Ο επικείμενος πόλεμος, όμως, θα ανατρέψει αιφνίδια αυτή την ανεπίσημη σχέση.

Ο Ανδρέας θα υπηρετήσει ως κατάσκοπος των Άγγλων και κομάντο στη Ρόδο κατά τη διάρκεια του πολέμου, προσφέροντας έτσι την ευκαιρία στον αναγνώστη να γνωρίσει από κοντά πως ακριβώς έζησαν οι Δωδεκανήσιοι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα θέμα που έχει την τάση να απουσιάζει επιδεικτικά από τα ιστορικά μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί για τον δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο, αυτό το κομβικής σημασίας γεγονός της Ιστορίας, το οποίο θα γυρίσει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, όλο τον κόσμο ανάποδα.

Ο Αλέκος Σαλίβερος, ο αδελφός της Μαρίνας, θα σπουδάσει γιατρός και θα δημιουργήσει τη δική του οικογένεια στη Ρόδο. Ο επίσης γιατρός Κίμων Αδάμος θα εισχωρήσει στην ευρύτερη οικογένεια των Σαλίβερων. Έτερα σημαντικά οικογενειακά πρόσωπα είναι η Μιράντα και ο πατέρας της, ο γιατρός Αγαπητίδης, αλλά και η Βγενιώ, η παραμελημένη μικρή αδελφή της Μαρίνας.

Σπουδαίο ρόλο στην υπόθεση παίζουν, όμως, και κάποια πρόσωπα εκτός της ευρύτερης οικογένειας, όπως η Αντωνία, η ορφανή κόρη, η οποία θα υιοθετηθεί άτυπα από τους γονείς του Ανδρέα και ο Γερμανός υπολοχαγός Γιόζεφ Κίρεφ που θα μείνει, όταν φύγουν οι Ιταλοί, κι αυτός για λίγο καιρό στο σπίτι με τις φοινικιές προς το τέλος του πολέμου.

Η γραφή της Πιπίνου ξεχωρίζει για την περιγραφικότητά της και την απουσία διαλόγων. Ρέει όμως μαγευτικά όπως συμβαίνει με τους παλιούς καλούς κλασικούς συγγραφείς. Χωρίς τη μαεστρία που επιδεικνύει η Τίτσα Πιπίνου στην αφήγηση, ένα βιβλίο με τόσο λίγους διαλόγους θα ήταν, ίσως, λιγάκι βαρετό. Κι όμως, στο συγκεκριμένο πόνημα αυτό δεν έχει καμία σημασία. Η δράση παραμένει ενεργή και κινηματογραφική μέσα από τη διήγηση της Πιπίνου, αφού οι περιγραφές της είναι τόσο γλαφυρές που ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να φαντάζεται ολοζώντανες μπροστά του τις εικόνες που δημιουργεί με τη φαντασία του. Με δυο λόγια, αρκετές λεπτομέρειες, πολλά επίθετα και ο παντογνώστης αφηγητής πάντα παρών.

 

Τίτσα Πιπίνου

 

Η αφήγηση εκτυλίσσεται στο τρίτο ενικό πρόσωπο, υπάρχουν όμως μερικές πρωτοπρόσωπες παρενθέσεις στις οποίες ο Ανδρέας Λίντον μιλάει ο ίδιος για κάποια σημαντικά γεγονότα της ζωής του με εξομολογητική διάθεση.

Τα θέματα που θίγει στο βιβλίο της η συγγραφέας, πέρα από τα καθαρά ιστορικά, δηλαδή τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Ιταλοκρατία στο νησί πριν από αυτόν και την ένωση των νησιών με την Ελλάδα μεταπολεμικά, είναι ο σφοδρός έρωτας που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του, σε αντιδιαστολή με την ήρεμη συζυγική αγάπη, η οικογένεια και η διαχείριση του πένθους και της απώλειας.

Όσο για ηθικά διδάγματα, αυτά δε απουσιάζουν. Το πιο σημαντικό είναι αυτό το οποίο σχετίζεται με τον ρόλο των επιλογών στη ζωή μας. Διότι η ζωή δεν είναι τελικά παρά μία σειρά από συμπτώσεις και-ορθές ή λανθασμένες- επιλογές ή αποφάσεις, οι οποίες αποβαίνουν μοιραίες για το μέλλον μας. “Η ζωή μας είναι η εκδοχή που επιλέξαμε να ζήσουμε”, έτσι μας λέει η συγγραφέας. Μερικές φορές είναι καλύτερα να σιωπούμε και να μην φανερώνουμε την αλήθεια. Αυτό που θα μας μείνει τελικά στη ζωή θα είναι η αγάπη και μόνον αυτή. Αυτά είναι τα συμπεράσματα και η φιλοσοφία ζωής των πρωταγωνιστών, αλλά και της συγγραφέως.

Λογοτεχνία υψηλών προσδοκιών, επομένως, σε συνδυασμό με μια συναρπαστική υπόθεση μας προφέρει η Τίτσα Πιπίνου στο Σπίτι με τις φοινικιές.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top