Fractal

Το παλίμψηστο μιας εποχής

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

“Ο θάνατος του Αμερικάνου”, Βασίλης Βασιλικός, επίμετρο: Κώστας Καλφόπουλος, εκδόσεις Νίκας, Αθήνα 2020, σελ. 174

 

Όταν τα έργα Λόγου και Τέχνης παλιώνουν τότε χαλαρώνουν οι αρμοί της συγχρονικής αναζήτησης κάθε επικαιρότητας και τότε είναι που αναδύεται το νάμα το καλό.

Αυτό φαίνεται ότι συνέβη και με αυτό το άκρως ενδιαφέρον και διαχρονικού ενδιαφέροντος έργου του Βασίλη Βασιλικού που το επανέφερε στα φώτα της λογοτεχνικής ράμπας ο εξαίρετος συνάδελφος κριτικός και άνθρωπος των Γραμμάτων Κώστας Καλφόπουλος με το φωτισμένο επίμετρό του.

Μια δολοφονία βγαλμένη μέσα από το αστυνομικό δελτίο, σχέσεις και σκέψεις για εποχή που φαντάζει εξωτική, όσο κι αν δεν είναι τόσο μακρινή.

Καλοστημένη πλοκή, κινηματογραφική δομή αλλά και “θέατρο-ντοκουμέντο”, χωρίς καμία διάθεση πολιτικής ή άλλης ιδεολογικής προπαγάνδας.

Τα γεγονότα παρουσιάζονται απλά, στυγνά, με το γραφικό λεξιλόγιο των λαϊκών ανθρώπων, των ατόφιων φορέων ορμεφύτων που δεν ξέρουν πώς να εκφραστούν διατηρώντας συνάμα και την πολιτική ορθότητα των αναπόφευκτων κοινωνικών συμβάσεων.

Διεισδυτικό ψυχογράφημα αλλά και εκτενής τοιχογραφία μιας πολυσήμαντης και πολυδιάστατης πραγματικότητας.

Η δράση εκτυλίσσεται μέσα στη μεσαιωνική και αναχρονιστική για τα ελληνικά δεδομένα δικτατορία των συνταγματαρχών. Μια χούντα λατινοαμερικάνικου τύπου στις παρυφές της Ευρώπης.

Τα βασικά ερωτήματα σε κάθε αφήγημα (ποιος, πότε, πού, πώς, γιατί) απαντώνται όλα με γραμμικό τρόπο αλλά σε κυκλικό χρόνο. Δομή που αναλογεί σε χορό δερβίσηδων.

Πολιτική αλληγορία, κοινωνιολογική παραβολή, αντικαθρέφτισμα ηθών και εθίμων στη λίμνη που αυτοκτόνησε ο Νάρκισσος.

 

 

Το θέμα του ερωτισμού δεν συνδέεται με την παραβατικότητα και την εκτός νόμου επαναστατικότητα. Το αντίθετο. Εντάσσεται στη σεμνότυφη υποκρισία ενός μεσογειακού περιβάλλοντος όπου την αρχαία βακχεία διαδέχτηκαν μετασωκρατικοί μονοθεϊσμοί.

Ενδιαφέρων ο τρόπος με τον οποίον ο έμπειρος τεχνίτης του Λόγου Βασίλης Βασιλικός μπολιάζει τον δικαστικό φάκελλο με υποθετικές εξομολογήσεις και αυτοαναφορικές ψυχαναλύσεις. Ετούτο το συνταίριασμα “πραγματικού” και “φαντασιακού” είναι τόσο αληθοφανές που καταλήγει σχεδόν μυθολογικό. Στο τέλος δεν μας ενδιαφέρει αν υπήρξαν ποτέ αυτά τα πρόσωπα, αν έζησαν, αν έδρασαν κάτω από τον αποκαλυπτικό ήλιο της Μεσογείου.

Το αν ερωτεύτηκαν πραγματικά ή όχι είναι ένα ερώτημα. Πρόκειται για συναλλαγή, για εκτόνωση ορμονικού φορτίου ή για πολύπλοκα, μακιαβελικά παιχνίδια εξουσίας; Ή μήπως όλ’ αυτά μαζί; Το πιθανότερο.

Κανείς όμως δεν ξέρει, δεν μπορεί να αποφανθεί με ακρίβεια εισαγγελική και η υποθετική ετυμηγορία των ενόρκων επαφίεται σε κάθε έναν αναγνώστη χωριστά.

Τα δραματικά πρόσωπα εξηγούνται και επεξηγούν τη στάση τους, ανακαλύπτουν ή προβάλλουν υποθετικά κίνητρα. Οι παρεξηγήσεις όμως είναι εκείνες που κινούν την αφηγηματική μηχανή σε ένα πολύτροπο ταξίδεμα σε εσωτερικά τοπία ασύλληπτης καθαρότητας, παρά το υποθετικό “σκοτάδι” που απειλεί να μας καταπιεί.

Η συνενοχή και συνδέσμευση αναγνώστη-συγγραφέα περιορίζεται στην ερευνητική συνθήκη μιας Αλήθειας τόσο πολυκαιρισμένης, που δεν αφορά πλέον κανέναν. Απομένει όμως η χαρά της ψυχ-αγωγίας, η χαρμολύπη της ασκημένης ενσυναίσθησης, το νωχελικό εμβύθισμα των νοών μας σε γνωστά και άγνωστα “νερά” του Συλλογικού Ασυνείδητου.

Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά αυτό το ιδιοφυές (και αυτοφυές, ίσως) πόνημα στην καταιγίδα των μεταπολιτευτικών ανακοινώσεων, αναγνώσεων, δημοσιεύσεων, πέρασε μάλλον απαρατήρητο, ήρθε όμως τώρα η ώρα να το δούμε σαν αυτοτελές λογοτέχνημα που επιζητά, δικαιούται και αποσπά την αμέριστη προσοχή μας.

Ανα-καλύψτε το!!!!

 

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας  ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός  (www.konstantinosbouras.gr)

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top