Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Ιδιότυπη περίπτωση υπερβατικού οράματος»
18/10/2022, 10:17 μμ

«Ιδιότυπη περίπτωση υπερβατικού οράματος»

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Tomas Transtromer «Το μεγάλο αίνιγμα», μετάφραση-επίμετρα: Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδόσεις Σαιξπηρικόν, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 241

 

Σε επανέκδοση (με νέα επίμετρα) η άρτια, εμπεριστατωμένη και εκπληκτική αυτή μεταφραστική εργασία που επέτυχε να αποδώσει τα μακρά έρρυθμα αφηγηματικά ποιήματα τού Νομπελίστα Λογοτεχνίας (2011) Τούμας Τράνστρεμερ, που γεννήθηκε στη Στοκχόλμη το 1931, όπου και πέθανε το 2015.

Ο Βασίλης Παπαγεωργίου αξίζει πολλά βραβεία, γιατί είναι παν-δύσκολο να αποδώσεις στην νέα ελληνική τα ποιητικά άπαντα από μια συγγενή γλώσσα-πηγή και να μην προδώσεις τον εσωτερικό ρυθμό ενός κειμένου ενιαίου κι αδιαίρετου, όπως είναι όλα τα έργα των μεγάλων ποιητών που σκαλίζουν και ξανασκαλίζουν πάντοτε, εσαεί, το ίδιο γλυπτό με πρώτη ύλη φθαρμένες εν πολλοίς λέξεις, χρησιμοποιημένες στο εμπόριο και στις παντοειδείς καθημερινές συναλλαγές.

Δεν θα μεταφέρω, φυσικά, αυτούσια μακροσκελή ποιήματα που εκτείνονται σε δύο και τρεις σελίδες, θα παρατηρήσω όμως – συμφωνώντας με τον επιμελή μεταφραστή – πως πρόκειται για μια ιδιότυπη περίπτωση υπερβατικού οράματος αποκρυσταλλωμένου με σαφή και διαυγή τρόπο, με ιδιαίτερη ακριβολογία και μονοσήμαντες σχεδόν μονοδιάστατη, αν και πολυσήμαντη.

Οι Λατίνοι θεωρητικοί τής Λογοτεχνίας θα χαρακτήριζαν αυτό το σουηδικό φαινόμενο όχι ως «Βόρειον Σέλας» αλλά ως “poeta vates” (εμπνευσμένο άνωθεν κι έσωθεν ποιητή-προφήτη) που επιδίδεται σε ενσυνείδητες καταγραφές τού Αγνώστου, αν και καλώς γνωρίζει το αδύνατον, το χιμαιρικόν και το μάταιον εν τέλει ενός παρομοίου εγχειρήματος.

Παρ’ όλα αυτά όμως αυτή η ασκητική αποδίδει καρπούς, ζουμερούς συν τω χρόνω, αν και όχι συλλογικούς, ικανούς όμως να θρέψουν τα πλήθη, όπως τα ψάρια τού Χριστού.

Πολλές φορές διαμαρτύρονται διάφοροι (και διάφορες) για τις επιλογές τής Επιτροπής για τα Βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας, όμως εδώ ήταν ιδιαίτερα εύστοχη η αξιολόγηση (όσο κι αν θα το άξιζε περισσότερο ο δικός μας Καβάφης – οι Σουηδοί όμως δεν χρειάζεται να αντιπαλέψουν τον φθόνο των συγχρόνων τους).

Συνθέτω την δική μου προσωπική ανθολογία σταχυολογώντας αυτά τα γραπτά που είναι «κείμενα» (κυριολεκτικώς αυτή τη φορά – δεν συμβαίνει με όλα τα γραπτά).

«Τύποι ταξιδιού (Βαλκάνια, 1955), σελίδες 43-44.

«Το ανοιχτό παράθυρο» (σσ. 94-95).

«Η γκαλερί» (μακρύ αφηγηματικό στοχαστικό ποίημα) (σσ. 139-144).

«Χρυσομέλισσα» (σσ. 185-187), που αρχίζει ως εξής:

Ο τυφλίνος, η άποδη σαύρα, τσουλά δίπλα στο σκαλί τής βεράντας, / γαλήνιος και μεγαλοπρεπής σαν ανακόντα, μόνο το μέγεθος διαφέρει. / Τα σύννεφα έχουν σκεπάσει τον ουρανό, αλλά ο ήλιος επιμένει και / τα διαπερνά. Τέτοια μέρα είναι.// (σσ. 185).

 

Tomas Transtromer

 

Είναι σαφής πως εικονοπλασία και μυθοπλασία, λυρική μελωδία, συναισθητική αρμονία και ποιητικό μεταίσθημα δημιουργούν πανίσχυρα μετεικάσματα στη συνείδηση τού συνδημιουργικού αναγνώστη, διαφορετικά κάθε φορά. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί επανέρχεσαι διαρκώς στις ίδιες αυτές σελίδες. Πολύ εύχρηστο το βιβλίο, ειδικά αφού συγκεντρώνει το ποιητικό άπαν τού δημιουργού του.

Αξιομνημόνευτο κατόρθωμα. Εσθλόν παράδειγμα προς μίμησιν.

 

 

* Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας (https://konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top